Trong 7 tháng đầu năm 2024, ngành thủy sản Việt Nam đã ghi nhận những kết quả đáng khích lệ khi kim ngạch xuất khẩu đạt tới 5,33 tỷ USD, tăng 8% so với cùng kỳ năm trước. Đặc biệt, xuất khẩu hải sản đóng góp khoảng 2,1 tỷ USD, tăng 6%, cho thấy tiềm năng và sức mạnh của ngành trong bối cảnh kinh tế toàn cầu còn nhiều biến động.
Tuy nhiên, đằng sau những con số ấn tượng ấy là những thách thức không nhỏ đang đe dọa sự bền vững của ngành, đặc biệt là về nguồn cung nguyên liệu. Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (Vasep) đã bày tỏ lo ngại về nguy cơ thiếu hụt nguồn nguyên liệu cá ngừ trong thời gian tới. Nguyên nhân xuất phát từ việc các doanh nghiệp chế biến và xuất khẩu gặp khó khăn trong việc mua cá ngừ đạt tiêu chuẩn kích cỡ mới được quy định. Thậm chí, một số doanh nghiệp đã buộc phải tạm ngừng thu mua cá ngừ vằn khai thác trong nước do không đáp ứng được yêu cầu về kích thước tối thiểu 0,5 mét.
Vasep dự báo rằng, nếu những rào cản này không sớm được tháo gỡ, mục tiêu đạt kim ngạch 1 tỷ USD từ xuất khẩu cá ngừ trong năm 2024 sẽ trở nên khó khăn hơn bao giờ hết. Hiện tại, nguồn cung nguyên liệu cho ngành chế biến và xuất khẩu thủy sản của Việt Nam chủ yếu dựa vào ba nguồn chính: đánh bắt, nuôi biển và nhập khẩu. Dù vậy, phần lớn nguyên liệu vẫn phụ thuộc vào hoạt động đánh bắt, trong khi lĩnh vực này đang đối mặt với nhiều vấn đề phức tạp như tình trạng đánh bắt trái phép vẫn còn phổ biến.
Để tăng cường kiểm soát và truy xuất nguồn gốc thủy sản, từ ngày 1/7/2024, hệ thống phần mềm eCDT đã được triển khai cho tất cả các tàu cá ra vào cảng. Đây là một bước tiến quan trọng nhằm đảm bảo tính minh bạch và bền vững trong hoạt động khai thác thủy sản. Tuy nhiên, việc áp dụng hệ thống mới này cũng mang lại không ít khó khăn cho ngư dân và doanh nghiệp. Nhận thấy điều này, Vasep đã đề xuất thành lập các đội ngũ hỗ trợ tại các cảng cá để hướng dẫn và giải đáp thắc mắc cho chủ tàu trong quá trình sử dụng hệ thống eCDT. Đồng thời, Vasep cũng kiến nghị các khâu thẩm tra liên quan đến chống đánh bắt trái phép nên được hoàn thành trước khi tàu vào cảng, nhằm tạo điều kiện thuận lợi hơn cho quá trình mua bán và xác nhận nguồn gốc nguyên liệu.
Trước những ý kiến đóng góp từ Vasep và cộng đồng doanh nghiệp, Cục trưởng Cục Thủy sản, ông Trần Đình Luân, đã khẳng định tầm quan trọng của Nghị định 37/2024/NĐ-CP và Thông tư 17/2018/TT-BNNPTNT trong việc kiểm soát hoạt động đánh bắt và bảo vệ tài nguyên thủy sản. Tuy nhiên, ông cũng nhấn mạnh rằng, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã tiếp thu các kiến nghị và đang tích cực phối hợp với các địa phương để tìm ra giải pháp tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp mà vẫn đảm bảo tuân thủ các quy định hiện hành.
Để đảm bảo nguồn nguyên liệu ổn định cho xuất khẩu, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã hợp tác chặt chẽ với các tỉnh ven biển trong việc nắm bắt, rà soát và thống kê nguồn cung cấp vật tư cho nuôi trồng thủy sản. Thông tin này được kịp thời truyền đạt đến doanh nghiệp và người nuôi nhằm giúp họ lập kế hoạch sản xuất phù hợp và hiệu quả hơn.
Ngoài ra, Bộ cũng khuyến khích việc phát triển nuôi trồng hải sản trên biển, tập trung vào các loài có giá trị kinh tế cao. Việc duy trì và mở rộng diện tích nuôi sinh thái, hữu cơ, kết hợp với các biện pháp tăng năng suất tại các khu vực nuôi trồng cũng được đặc biệt chú trọng. Các địa phương được yêu cầu tăng cường công tác quan trắc, cảnh báo môi trường tại các vùng nuôi tập trung, đồng thời thực hiện tốt công tác phòng chống dịch bệnh để giảm thiểu thiệt hại cho người nuôi.
Cuối cùng, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc quản lý an toàn thực phẩm và truy xuất nguồn gốc trong nuôi trồng thủy sản. Việc thúc đẩy mô hình hợp tác và liên kết trong sản xuất sẽ giúp tạo ra giá trị gia tăng ở mỗi công đoạn, nâng cao chất lượng và sức cạnh tranh của sản phẩm thủy sản Việt Nam trên thị trường quốc tế.
P.V (t/h)
