Triển vọng của ngành điện gió ngoài khơi
Trong lĩnh vực năng lượng gió ngoài khơi, các giải pháp bền vững và công bằng đang được tìm kiếm để giải quyết những thách thức hiện tại trong phát triển bền vững đại dương. Điện gió ngoài khơi đóng góp tích cực cho sức khỏe đại dương, nhờ vào các chính sách hợp lý của Chính phủ, bao gồm quy hoạch không gian biển và đánh giá hệ sinh thái biển, kinh tế xã hội, và phân tích chi phí-lợi ích xã hội để đảm bảo tính minh bạch và sự chấp nhận của xã hội.
Mới đây, Bộ Công Thương đã phê duyệt văn bản số 4148/BCT-ĐL để triển khai khảo sát, nghiên cứu và đầu tư xây dựng dự án điện gió ngoài khơi tại mũi Kê Gà. Đây được các chuyên gia xem như bước đầu tiên quan trọng cho việc phát triển ngành năng lượng gió ngoài khơi tại Việt Nam.
Việt Nam có tiềm năng phát triển điện gió ngoài khơi lớn nhờ địa hình dọc theo bờ biển dài hơn 3.260 km. Với những nguồn gió mạnh và ổn định, nhiều khu vực ngoài khơi của Việt Nam được xem là lý tưởng để xây dựng các dự án điện gió. Sự phát triển của ngành điện gió ngoài khơi sẽ giúp địa phương tận dụng tối đa nguồn tài nguyên sạch và giảm thiểu khí thải carbon.
Mục tiêu 6.000 MW điện gió ngoài khơi vào năm 2030 sẽ tạo ra một lượng điện lớn, đáp ứng nhu cầu tăng trưởng nhanh chóng của nền kinh tế Việt Nam. Điện gió ngoài khơi cũng sẽ giúp đảm bảo an ninh năng lượng, giảm phụ thuộc vào nguồn năng lượng hóa thạch và đóng góp vào việc giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu.
Hiện nay, nhiều quốc gia với ít kinh nghiệm trước đây về điện gió ngoài khơi đang đặt ra các mục tiêu mở rộng công suất lắp đặt. Ví dụ, Nhật Bản đề ra mục tiêu 10 GW vào năm 2030 và Hàn Quốc hướng tới 14,3 GW cùng thời điểm. Cam kết tại COP 28 về tăng ba lần năng lượng tái tạo đặt năng lượng gió ngoài khơi vào vị trí quan trọng, nhưng để đạt các mục tiêu quốc gia và toàn cầu, cần những chiến lược mới để thúc đẩy phát triển bền vững trong lĩnh vực này.
Theo báo cáo của Global Wind Report 2024 (GWR 2024) từ Hội đồng Năng lượng gió Toàn cầu (GWEC): Năm 2021, thế giới đã chứng kiến lượng lắp đặt mới của điện gió trên bờ cao nhất trong lịch sử (hơn 100 GW), và đây cũng là năm có lượng lắp đặt điện gió ngoài khơi cao thứ hai với kỷ lục là 11 GW.
Hơn 190 quốc gia tham gia COP28 tại Dubai vào tháng 12/2023 đã cam kết tăng gấp ba lần công suất năng lượng tái tạo toàn cầu vào năm 2030. Mục tiêu quan trọng là đạt 1 TW trong tổng công suất điện gió lắp đặt toàn cầu đã được xác nhận.
GWEC nhấn mạnh, với tốc độ hiện tại, hy vọng thế giới sẽ đạt được 2 TW trước năm 2030, mặc dù điều này không phải là mục tiêu cụ thể đã được đề ra trong COP 28.
Những thách thức phải đối mặt
Theo Báo cáo số 181/BCT-BC ngày 15/7/2024, Bộ Công Thương đã phân tích, Nghị quyết số 36-NQ/TW và Nghị quyết số 55-NQ/TW không đề cập cụ thể đến việc thí điểm phát triển điện gió ngoài khơi. Không có quy định trong Luật Điện lực, Luật Xây dựng, Luật Đầu tư liên quan đến thí điểm này. Đến nay, Việt Nam chưa có dự án nào được đầu tư hoặc thí điểm phát triển điện gió ngoài khơi. 
Bộ Công Thương dự báo, việc thực hiện dự án điện gió ngoài khơi theo cơ chế thí điểm sẽ gặp nhiều khó khăn do thời gian thực hiện dự án từ 6-8 năm kể từ khảo sát. Việc ban hành nghị quyết của Quốc hội có thể không đạt được mục tiêu phát triển 6.000 MW theo Quy hoạch Điện VIII.
Bộ Công Thương nhấn mạnh rằng, cần có sự đồng thuận chính trị và pháp lý từ các cấp trước khi quyết định thực hiện thí điểm phát triển điện gió ngoài khơi. Mặc dù triển vọng của ngành điện gió ngoài khơi đáng kỳ vọng, Việt Nam sẽ đối mặt với một số thách thức trong việc đạt được mục tiêu 6.000 MW vào năm 2030.
Trong đó, xây dựng các dự án điện gió ngoài khơi đòi hỏi đầu tư vốn lớn và tài chính bền vững. Chính phủ cần tạo ra chính sách hỗ trợ và thuận lợi để thu hút nhà đầu tư trong và ngoài nước. Đồng thời, các ngân hàng và tổ chức tài chính cần đưa ra các giải pháp tài chính sáng tạo để hỗ trợ phát triển ngành điện gió ngoài khơi.
Việc quy hoạch và quản lý hiệu quả các khu vực điện gió ngoài khơi là một thách thức quan trọng. Cần có quy hoạch chi tiết và các quy định rõ ràng về việc cấp phép, giám sát và bảovệ môi trường để đảm bảo sự phát triển bền vững và tránh các vấn đề liên quan đến môi trường và sinh thái.
Ngoài ra, xây dựng hạ tầng phù hợp và kỹ thuật tiên tiến là một thách thức quan trọng. Việt Nam cần nâng cao khả năng phát triển các công trình cơ sở, như hệ thống truyền tải điện và cơ sở hạ tầng biển, để hỗ trợ việc triển khai các dự án điện gió ngoài khơi.
Thêm vào đó, việc đảm bảo hiệu suất và bảo trì đúng tiến độ của các dự án điện gió ngoài khơi là một thách thức kỹ thuật quan trọng. Cần có chính sách và quy định để đảm bảo việc vận hành và bảo trì đúng tiêu chuẩn, từ đó tối ưu hóa hiệu suất và độ tin cậy của các trạm điện gió.
Do đó, để đạt được mục tiêu 6.000 MW điện gió ngoài khơi vào năm 2030, Việt Nam cần thiết lập các chính sách và chiến lược hỗ trợ phát triển ngành điện gió ngoài khơi. Đầu tiên, Chính phủ cần đưa ra các chính sách thuận lợi, bao gồm hỗ trợ tài chính, giảm thuế và miễn thuế nhập khẩu cho các dự án điện gió ngoài khơi. Điều này sẽ thu hút đầu tư và giúp giảm nguy cơ tài chính cho các dự án.
Thứ hai, Quy hoạch chi tiết và quản lý chặt chẽ các khu vực điện gió ngoài khơi là cần thiết để đảm bảo phát triển bền vững và tránh các vấn đề môi trường. Cần có sự hợp tác giữa chính phủ, các cơ quan quản lý và các nhà đầu tư để đảm bảo tuân thủ quy định và tiêu chuẩn.
Thứ ba, Việt Nam nên tìm kiếm hợp tác quốc tế và trao đổi kinh nghiệm với các quốc gia đã phát triển ngành điện gió ngoài khơi. Hợp tác này có thể bao gồm chuyển giao công nghệ, đào tạo nhân lực và hỗ trợ kỹ thuật, từ đó giúp tăng cường năng lực phát triển của Việt Nam.
Với mục tiêu 6.000 MW điện gió ngoài khơi vào năm 2030 mang lại triển vọng lớn cho sự phát triển bền vững và an ninh năng lượng của Việt Nam. Tuy nhiên, để đạt được mục tiêu này, Việt Nam cần đối mặt với những thách thức về đầu tư, quy hoạch, hạ tầng, hiệu suất và bảo trì. Bằng việc thiết lập chính sách hỗ trợ, quy hoạch chi tiết và tăng cường hợp tác quốc tế, Việt Nam có thể vượt qua những thách thức.
Nghệ Nhân
