Trung Quốc có thể giúp được gì cho nền kinh tế của Nga vốn đang suy yếu?

Tuy nhiên, Bắc Kinh có quan hệ đồng minh lâu dài với Nga và có thể hưởng lợi từ vị thế của họ. 

Trước cuộc xung đột, Bắc Kinh và Mátxcơva đã tuyên bố quan hệ đối tác chiến lược “không có giới hạn” mà họ nói là nhằm chống lại ảnh hưởng của Mỹ. Lập trường của Trung Quốc cuối cùng là đổ lỗi cho việc Hoa Kỳ và NATO mở rộng về phía đông gây ra xung đột, và vào ngày 7 tháng 3, Bộ trưởng Ngoại giao Vương Nghị gọi Nga là “đối tác chiến lược quan trọng nhất của đất nước”.

Ông nói: “Dù bối cảnh quốc tế có nguy hiểm đến đâu, chúng tôi sẽ duy trì trọng tâm chiến lược và thúc đẩy sự phát triển của quan hệ đối tác toàn diện Trung - Nga trong kỷ nguyên mới”. 

Và trong khi chính phủ Trung Quốc bày tỏ “quan ngại” về cuộc xung đột ở Ukraine, họ đã từ chối gọi đây là một cuộc xâm lược hay lên án Nga.

“Trung Quốc và Putin có lợi ích rõ ràng trong việc hợp tác chặt chẽ hơn với nhau”, Holger Schmieding, nhà kinh tế trưởng tại Ngân hàng Berenberg, đã viết trong một báo cáo nghiên cứu đầu tháng 3.

“Trung Quốc rất vui khi gây ra các vấn đề cho phương Tây và sẽ không ngại biến Nga dần dần trở thành đối tác tốt của mình. Nước này cũng có thể tận dụng lợi thế của mình để mua dầu, khí đốt và các hàng hóa khác của Nga với giá chiết khấu, tương tự như những gì họ đang làm với Iran", nhà kinh tế trưởng nhận định thêm. 

Việc lãnh đạo Trung Quốc hỗ trợ Matxcova ở mức độ nào sẽ đóng vai trò then chốt trong tương lai của nền kinh tế Nga. Trung Quốc là thị trường xuất khẩu hàng đầu của Nga sau Liên minh châu Âu; thương mại giữa Trung Quốc và Nga đạt mức cao kỷ lục 146,9 tỷ USD vào năm 2021, tăng 35,9% so với cùng kỳ năm ngoái, theo cơ quan hải quan Trung Quốc. Xuất khẩu của Nga sang Trung Quốc trị giá 79,3 tỷ USD vào năm 2021, trong đó dầu và khí đốt chiếm 56%. Nhập khẩu của Trung Quốc từ Nga đã vượt quá xuất khẩu hơn 10 tỷ USD vào năm ngoái. 

Schmieding nói: “Theo thời gian, Nga có thể sử dụng Trung Quốc như một thị trường thay thế lớn hơn cho xuất khẩu nguyên liệu thô của mình và là một con đường mới để giúp tránh các lệnh trừng phạt của phương Tây. Nhưng đối với cả hai quốc gia có nhận thức rất khác nhau về lịch sử, đó có thể là một liên minh không dễ dàng và mong manh, có thể không tồn tại lâu". 

Liên minh hùng mạnh của các nền kinh tế G-7, bao gồm Mỹ và các đối tác châu Âu và châu Á, có thể áp đặt các biện pháp trừng phạt khắc nghiệt đối với bất kỳ nước nào ủng hộ Moscow. Nhưng vấn đề ở đây là nền kinh tế Trung Quốc lớn thứ hai trên thế giới và là một phần quan trọng của chuỗi cung ứng toàn cầu. Họ tác động đến thị trường toàn cầu nhiều hơn so với Nga. Bất kỳ động thái nào nhằm trừng phạt Trung Quốc sẽ có nghĩa là sẽ có những tác động toàn cầu lớn hơn nhiều, và có thể là nỗi đau kinh tế đối với các nước phương Tây.  

Các nhà phân tích tại công ty nghiên cứu Rhodium Group có trụ sở tại New York đã viết trong một ghi chú vào đầu tháng Ba. Con đường hợp lý hơn đối với Trung Quốc chính là "âm thầm duy trì những mối quan hệ kinh tế hiện đã có với Nga, trong khi tránh đụng độ để giảm thiểu việc các tổ chức tài chính của Trung Quốc phải đối mặt với hàng loạt lệnh trừng phạt từ phương Tây" 

Vào đầu tháng 3, Chủ tịch cơ quan quản lý ngân hàng Trung Quốc Guo Shuqing nói rằng Trung Quốc phản đối các biện pháp trừng phạt “đơn phương và sẽ tiếp tục quan hệ thương mại bình thường với các bên".

Tuy nhiên, các nhà phân tích của Rhodium viết rằng việc duy trì sự can dự kinh tế như vậy với Nga sẽ “khó có thể che giấu hoàn toàn". 

Liệu Bắc Kinh có thể tiếp tục cho phép Nga tiếp cận và giao dịch với dự trữ nhân dân tệ của họ, với tổng số khoảng 90 tỷ USD, hay khoảng 14% dự trữ ngoại hối của Nga? Nhưng điều gì sẽ xảy ra nếu Bắc Kinh cho phép ngân hàng trung ương Nga bán tài sản bằng đồng nhân dân tệ lấy đô la hoặc euro? Điều đó có thể khiến họ bị trừng phạt.