Các biện pháp trừng phạt sẽ đặt "pháo đài kinh tế" của Nga vào những thử thách

Trong cùng thời gian, Moscow đã cố gắng loại bỏ nền kinh tế phụ thuộc vào dầu mỏ của mình bằng đồng đô la, hạn chế chi tiêu của chính phủ và dự trữ ngoại tệ.

Các nhà hoạch định kinh tế của Putin đã tìm cách thúc đẩy sản xuất một số mặt hàng trong nước bằng cách chặn các sản phẩm tương đương từ nước ngoài. Trong khi đó, Moscow đã tích lũy được kho dự trữ quốc tế trị giá 630 tỷ USD - một khoản tiền khổng lồ so với hầu hết các quốc gia khác.

David Lubin, một nhà kinh tế học và là cộng sự tại Chatham House, cho biết "nền kinh tế pháo đài" yêu cầu tạo ra nguồn dự trữ ngoại tệ lớn có thể được chi tiêu nếu các lệnh trừng phạt có hiệu lực.

Một số nguồn dự trữ đã được triển khai. Ngân hàng trung ương Nga hôm thứ Năm (24/2) cho biết họ đang can thiệp vào thị trường tiền tệ để hỗ trợ đồng rúp. Và hôm thứ Sáu (25/2), họ cho biết họ đang tăng cung cấp hóa đơn cho các máy ATM để đáp ứng nhu cầu tiền mặt ngày càng tăng. Hãng thông tấn nhà nước Nga TASS đưa tin, một số ngân hàng đã thấy lượng tiền rút ra tăng lên kể từ khi xâm lược Ukraine diễn ra, đặc biệt là ngoại tệ.

Trong khi xây dựng kho chiến tranh, chiến lược của Putin cũng đã hạn chế tăng trưởng kinh tế, đầu tư và năng suất, đồng thời ưu tiên các công ty nhà nước hơn doanh nghiệp tư nhân. Thu nhập của những người Nga bình thường đã giảm xuống mức gần đây nhất được thấy vào đầu những năm 2010, và đầu tư trực tiếp nước ngoài mới ở mức tối thiểu. Nga cũng đã thất bại trong việc đa dạng hóa dầu và khí đốt, khiến nước này chịu nhiều tác động từ sự biến động của giá hàng hóa toàn cầu.

Chủ động cải thiện tình hình

Sau khi quân đội Nga tấn công Ukraine từ phía bắc, phía nam và phía đông, Tổng thống Mỹ Joe Biden hôm thứ Năm (24/2) đã công bố các biện pháp trừng phạt nhằm gây thiệt hại cho nền kinh tế Nga và biến ông Putin trở thành một "kẻ truy lùng" quốc tế.

Các hình phạt của Mỹ nhằm vào hai tổ chức tài chính lớn nhất của Nga là Sberbank và VTB, đồng thời ngăn các tổ chức này xử lý các khoản thanh toán thông qua hệ thống tài chính của Mỹ. Các công ty nhà nước của Nga sẽ không được phép huy động vốn thông qua các thị trường Mỹ. Các biện pháp trừng phạt bao gồm gần 80% tài sản ngân hàng ở Nga.

Hoa Kỳ cũng đang cố gắng ngăn cản các công ty quân sự và công nghiệp của Nga bằng cách ngăn họ mua công nghệ quan trọng như chip máy tính tiên tiến.

Liên minh châu Âu, Vương quốc Anh, Nhật Bản, Australia và các quốc gia khác đã công bố các biện pháp trừng phạt của riêng họ đối với các công ty và cá nhân Nga, hành động phối hợp chưa từng có về phạm vi và tác động kinh tế tiềm tàng. Các quan chức Hoa Kỳ, Anh và EU đã đi xa hơn vào thứ Sáu (25/2) và trừng phạt chính Putin.

Phương Tây đã siết chặt một lần nữa vào thứ Bảy (26/2). Hoa Kỳ, Liên minh châu Âu, Vương quốc Anh và Canada cho biết trong một tuyên bố chung rằng họ sẽ loại bỏ một số ngân hàng Nga khỏi SWIFT, một mạng lưới bảo mật cao kết nối hàng nghìn tổ chức tài chính trên khắp thế giới.

"Chúng tôi đang phối hợp với các nhà chức trách châu Âu để tìm hiểu chi tiết về các thực thể sẽ phải tuân theo các biện pháp mới và chúng tôi đang chuẩn bị tuân thủ theo chỉ dẫn pháp lý", SWIFT, có trụ sở tại Bỉ, cho biết trong một tuyên bố.

Liên minh phương Tây cho biết họ cũng sẽ thực hiện các bước để ngăn ngân hàng trung ương Nga triển khai nguồn dự trữ quốc tế của mình để tăng giá đồng rúp. Ursula von der Leyen, chủ tịch Ủy ban châu Âu, cho biết trong một tuyên bố rằng các biện pháp này sẽ "làm tê liệt tài sản của ngân hàng trung ương Nga."

Thông báo hôm thứ Bảy (26/2) được đưa ra khi quân đội Nga tấn công các thành phố trên khắp Ukraine. Phương Tây không cho biết ngân hàng nào của Nga sẽ bị loại khỏi SWIFT, cũng như cách họ sẽ nhắm mục tiêu vào ngân hàng trung ương.

"Kho dự trữ ngoại hối của Nga trị giá hơn 600 tỷ USD chỉ có sức mạnh nếu Putin có thể sử dụng nó, và nếu không có khả năng mua đồng rúp từ các tổ chức tài chính phương Tây, ngân hàng trung ương của Putin sẽ mất khả năng bù đắp tác động các biện pháp trừng phạt", quan chức này cho biết thêm. 

"Gói trừng phạt có quy mô lớn chưa từng có, ngay cả trước khi các biện pháp được công bố hôm thứ Bảy", Iikka Korhonen, người đứng đầu Viện nghiên cứu các nền kinh tế mới nổi của Ngân hàng Phần Lan và là chuyên gia về hệ thống tài chính ngân hàng của Nga cho biết

Tuy nhiên, Nga vẫn đang chuẩn bị cho nền kinh tế của mình vào thời điểm này, và giá dầu toàn cầu ở mức 100 USD / thùng đang mang lại nguồn thu khổng lồ cho nhà nước.

"Họ có thể xoay sở trong một thời gian, nhưng điều này càng kéo dài, nó có nghĩa là tốc độ tăng trưởng sẽ chậm lại", Korhonen nói. 

Phương Tây nên sẵn sàng trả một cái giá đắt hơn về kinh tế

Các nước phương Tây đã tìm cách trừng phạt Moscow vì cuộc xâm lược mà không gây thiệt hại lớn cho nền kinh tế của họ. Giá khí đốt tự nhiên đang rất cao ở châu Âu và việc cắt nguồn cung từ Nga có thể khiến giá khí đốt tăng cao hơn. Xuất khẩu dầu thô của Nga giảm cũng sẽ làm tăng giá dầu và xăng.

Việc loại bỏ hoàn toàn Nga khỏi SWIFT sẽ khiến các tổ chức tài chính khó khăn hơn nhiều trong việc gửi tiền vào hoặc ra khỏi đất nước, gây ra cú sốc bất ngờ cho các công ty Nga và khách hàng nước ngoài của họ - đặc biệt là những người mua xuất khẩu dầu và khí đốt bằng đô la Mỹ.

Tuy nhiên, nếu chỉ loại vài ngân hàng Nga, việc thanh toán vẫn sẽ được thực hiện.

Với việc quân đội Nga tiến vào thủ đô Kyiv, một số người cho rằng phương Tây nên sẵn sàng trả một cái giá đắt hơn về kinh tế

Tyler Kustra, trợ lý giáo sư về chính trị và quan hệ quốc tế tại Đại học Nottingham ở Anh, cho biết: "Chúng ta không có 5 năm để làm suy thoái nền kinh tế Nga đâu. Chúng ta cần làm điều đó ngay bây giờ".

Bảo Bảo (Theo CNN)