Tạp chí The National Interest: Cải cách kinh tế những năm 1980 đã góp phần giúp Việt Nam thành công vượt bậc

Mới đây, Tạp chí của Mỹ là The National Interest đã đăng tải bài viết về Chỉ số Tự do Kinh tế hàng năm do Tổ chức Di sản công bố để đánh giá mức độ tự do kinh tế ở 178 quốc gia. Theo The National Interest đánh giá, kể từ khi cuộc khảo sát bắt đầu vào năm 1995, không có quốc gia nào có quy mô tương đương đạt được mức độ tự do kinh tế tăng trưởng nhanh chóng như Việt Nam. 

Chỉ số này sử dụng mười hai tiêu chí để đo lường tự do kinh tế của mỗi quốc gia trong số 178 quốc gia. Các quốc gia đứng đầu Bảng xếp hạng bao gồm Singapore, New Zealand, Australia và Thụy Sĩ. Trong khi đó, Cuba, Venezuela và Triều Tiên chiếm những vị trí cuối cùng. Singapore đứng đầu với 89,7 điểm và thấp nhất là 5,2 (Triều Tiên). Điểm chỉ số gần đây nhất của Việt Nam là 61,7, tăng 2,9 điểm so với năm trước. Điều này đưa Việt Nam lần đầu tiên vào danh sách các quốc gia “tự do trung bình ” 

Việt Nam đã thành công vượt bậc 

Thực tế, vị trí thứ 90 trong tổng số 178 quốc gia xếp hạng có thể không phải là một kết quả quá ngạc nhiên. Nhưng khi đánh giá triển vọng kinh tế của một quốc gia, điều quan trọng không phải là quốc gia đó hiện đang đứng ở đâu trong bảng xếp hạng, mà là xếp hạng của quốc gia đó đã phát triển như thế nào theo thời gian - liệu mức độ tự do kinh tế của quốc gia đó tăng hay giảm. Và ở khía cạnh này, Việt Nam đã thành công vượt bậc. Trở lại thời điểm Quỹ Di sản công bố chỉ số đầu tiên vào năm 1995, Việt Nam đạt 41,7 điểm. Đến năm 2005, con số này đã tăng lên 48,1 điểm và vào năm 2010, con số này tiếp tục tăng lên 49,8 điểm. Điều đáng chú ý là sự gia tăng đáng kể về tự do kinh tế kể từ năm 2015, khi Việt Nam được chấm 51,7. Kể từ đó, Việt Nam đã ghi thêm 10 điểm nữa để đạt 61,7 điểm ngày nay - tăng 20 điểm kể từ năm 1995!  

Để so sánh, Hoa Kỳ đạt 76,7 điểm vào năm 1995 và đã giảm nhẹ xuống 74,8 điểm vào năm 2021. Ý và Pháp hầu như không đạt được tiến bộ nào về tự do kinh tế trong 25 năm.

Chỉ có 5 quốc gia trên thế giới, với quy mô nhỏ hơn hoặc tương đương, có thể bắt kịp với thành tựu tự do kinh tế của Việt Nam trong 25 năm qua là: Moldavia, Bulgaria, Belarus, Romania và Angola.

Venezuela như một ví dụ ngược lại

Bên cạnh đó, sự gia tăng tự do kinh tế đồng nghĩa với tăng trưởng kinh tế và mức sống người dân được nâng cao hơn - như ví dụ của Việt Nam đã khẳng định. 

Trong khi Việt Nam đang từng bước phát triển từ nền kinh tế nhà nước sang nền kinh tế thị trường, thì Venezuela lại đi theo hướng ngược lại - từ nền kinh tế thị trường sang nền kinh tế nhà nước. 

Năm 1995, Chỉ số Tự do Kinh tế của Venezuela là 59,8 điểm. Ngay sau đó, vào năm 1999, Hugo Chavéz lên nắm quyền và phát động “Chủ nghĩa xã hội của thế kỷ 21”. Ông bắt tay vào một chương trình quốc hữu hóa và kiểm soát giá cả, v.v., và ngày càng hạn chế quyền tự do kinh tế. Kết quả? Trong bảng xếp hạng của Tổ chức Di sản năm 2021, Venezuela chỉ đạt 24,7 điểm.

Điều này có nghĩa là so với cùng kỳ, số điểm của Việt Nam tăng 20 điểm, của Venezuela giảm gần 36 điểm! Và trong khi mức sống ở Việt Nam đã được cải thiện đáng kể trong 25 năm qua, nó lại giảm đáng kể đối với người dân Venezuela, nơi tỷ lệ lạm phát cao hơn bất kỳ nơi nào khác trên thế giới, một số lượng lớn người dân đang phải chịu đựng khỏi nạn đói.

Sự phát triển kinh tế của Việt Nam bắt đầu vào năm 1986 với công cuộc Đổi Mới, trong đó tỷ trọng của kinh tế nhà nước ngày càng giảm xuống và kinh tế tư nhân ngày càng tăng lên.

GDP của Việt Nam tăng trưởng trung bình 6,7% mỗi năm từ năm 1995 đến năm 2020. Tỷ lệ chi tiêu của chính phủ trên GDP cũng rất khả quan - và thấp hơn đáng kể so với hầu hết các nước phương Tây. Tại Hoa Kỳ, chi tiêu của Chính phủ lên đến 35,7% GDP vào năm 2019. Con số này ở Việt Nam là 29,1% trong cùng năm.

Chỉ số tự do kinh tế được tính dựa trên 12 tiêu chí, chia theo 4 nhóm. Việt Nam đạt điểm đặc biệt cao về “Chi tiêu của Chính phủ”, “Sức khỏe tài khóa”, “Gánh nặng thuế”, “Tự do thương mại” và “Tự do tiền tệ”. Ngược lại, các điểm về  “Hiệu quả tư pháp” và “Tự do đầu tư” vẫn tương đối thấp. Đặc biệt, tham nhũng vẫn là một vấn đề còn nan giải.  

Lyly (Theo The National Interest)