Sự chuyển dịch hướng đến mục tiêu xanh của các công ty Nhật Bản

Năm ngoái, khi Tập đoàn Ricoh quyết định rời nhiệm vụ trọng yếu của họ vốn là máy ảnh và máy in, họ đã nhìn thấy cơ hội trong kế hoạch đẩy nhanh các mục tiêu khử cacbon của mình. Tập đoàn Nhật Bản bắt đầu chú trọng vào các dịch vụ kỹ thuật số, vốn ít sử dụng carbon hơn so với mảng kinh doanh phần cứng, họ đã chuyển hoàn toàn 5 nhà máy sản xuất máy in hàng đầu sang năng lượng tái tạo.

Công ty cho biết họ đang đặt mục tiêu để đi đúng hướng trong kế hoạch giảm 63% đối với lượng khí thải trong "Phạm vi 1 và 2"  vào năm 2030 - những phát thải đến từ các hoạt động trực tiếp của công ty và năng lượng mà họ tiêu thụ. "Điều này rất quan trọng vì các khách hàng ở Châu Âu và Hoa Kỳ ngày một có yêu cầu cao hơn đối với các sản phẩm trung hòa cacbon", công ty chia sẻ. 

Người phát ngôn của Ricoh cho biết: “ESG (Tiêu chuẩn môi trường, xã hội và quản trị trong doanh nghiệp) là một yếu tố quan trọng khi đấu thầu các hợp đồng lớn. "Trong một số trường hợp, đây sẽ là điều kiện tiên quyết để đấu thầu, và trong các trường hợp khác, nó có thể dẫn đến việc tránh bị hạ xuống giá thấp hơn".

Tuy nhiên, lượng khí thải ở phạm vi 1 và 2 chỉ chiếm 15,8% lượng khí thải carbon của Ricoh. Thách thức nằm ở việc giảm lượng phát thải trong Phạm vi 3, điều này nằm ngoài tầm kiểm soát của họ và đến từ các nguồn như nhà cung cấp và nhà sản xuất theo hợp đồng. Thật không may cho các công ty như Ricoh - có lượng phát thải trong Phạm vi 3 của riêng công ty chiếm hơn 84% tổng lượng phát thải của công ty - hầu hết đến từ các quốc gia nơi năng lượng tái tạo vẫn còn gặp nhiều khó khăn.

Đó là một vấn đề mà các công ty trên toàn thế giới đang phải vật lộn khi các nhà đầu tư và khách hàng tham gia cùng các nhà hoạt động để gia tăng áp lực lên ban lãnh đạo nhằm đặt ra các mục tiêu mở rộng về kế hoạch giảm các-bon, và vấn đề này đặc biệt nghiêm trọng ở khu vực châu Á.

Để đạt được các mục tiêu của riêng họ về tính trung tính carbon, các công ty lớn của Nhật Bản đang sử dụng sức mạnh thu mua của họ để thảo luận và thực hiện các biện pháp khử carbon với các nhà cung cấp. Nhưng tại các trung tâm sản xuất của Đông Nam Á, khách hàng và nhà cung cấp đều phải vật lộn để đảm bảo năng lượng tái tạo sau nhiều thập kỷ đầu tư nhiên liệu hóa thạch vào khu vực Nhật Bản, Trung Quốc và Hàn Quốc.

Trong một báo cáo gần đây của Greenpeace, những khó khăn trong việc tìm nguồn cung ứng năng lượng tái tạo đã làm mất điểm đối với các công ty hàng đầu Đông Á. Không ai trong số 30 công ty công nghệ hàng đầu ở Trung Quốc, Nhật Bản và Hàn Quốc cam kết sử dụng năng lượng tái tạo hoàn toàn trong chuỗi cung ứng của họ. Chỉ có ba công ty là Sony, Toshiba và Hitachi đã đưa mục tiêu giảm lượng phát thải trong Phạm vi 3 từ các nhà cung cấp vào chương trình hành động của họ. 

Những người ủng hộ môi trường nói rằng điều này tạo ra một một tiêu chuẩn kép không đồng nhất giữa các quốc gia đầu tư phát triển và  các quốc gia đang phát triển. Năm ngoái, Trung Quốc, Nhật Bản và Hàn Quốc, các nhà tài trợ than lớn nhất thế giới, đều cam kết chấm dứt tài trợ than mới ở nước ngoài nhưng lại không đồng thực hiện theo các dự án đang triển khai. Các tổ chức tài chính công của Nhật Bản vẫn đầu tư vào than cũng như các nhà máy điện khí ở Việt Nam, Bangladesh, Thái Lan và Indonesia.

Mitsunori Iwase, người đứng đầu bộ phận quản lý tính bền vững của Suntory, một công ty đồ uống Nhật Bản, cho biết: “Chúng tôi không thể đạt được tính trung hòa carbon nếu không làm việc với các nhà cung cấp. Suntory và các nhà cung cấp hiện thải ra 7 triệu tấn khí nhà kính hàng năm, chỉ 1 triệu trong số đó đến từ các cơ sở của chính Suntory.

Nhà sản xuất quần áo thể thao Asics đang đặt mục tiêu cung cấp năng lượng hoàn toàn cho các cơ sở của mình bằng năng lượng tái tạo vào năm 2030, nhưng đang đặt mục tiêu 85% cho các nhà cung cấp ở Việt Nam và Indonesia. Dọc theo chuỗi giá trị của Asics, 70% lượng khí thải đến từ quá trình tìm kiếm và sản xuất nguyên vật liệu.

Minako Yoshikawa, tổng giám đốc cấp cao về tính bền vững của Asics cho biết: "Cơ sở hạ tầng của họ để có năng lượng tái tạo mới bắt đầu, vì vậy chúng tôi đang làm việc với các nhà cung cấp chính để có các mục tiêu về môi trường và cũng làm việc để tạo ra nguồn năng lượng tái tạo khi chính phủ sẵn sàng", Minako Yoshikawa, tổng giám đốc cấp cao về tính bền vững của Asics .

Suntory và Asics là một trong những công ty được Bộ Môi trường Nhật Bản lựa chọn cho một chương trình nhằm phát triển các hướng dẫn khử cacbon cho các ngành công nghiệp của họ. Yoshihisa Niwa tại Boston Consulting Group, đơn vị tư vấn chương trình cho biết, việc thu thập dữ liệu phát thải chính xác từ các nhà cung cấp là bước đầu tiên khá khó khăn, đặc biệt nếu nhà cung cấp là một doanh nghiệp vừa hoặc nhỏ ở nước ngoài.

Yoshikawa, đại diện từ Asics cho biết các nhà cung cấp được khuyến khích thực hiện sự thay đổi, nếu không họ sẽ đánh mất hoạt động kinh doanh của mình. Tuy nhiên, hầu hết các công ty thường lo lắng về việc phá vỡ chuỗi giá trị mà không có nguồn cung cấp năng lượng sạch ổn định, đủ và hiệu quả về chi phí.

Sự gia tăng chi phí sản xuất là tác động tiêu cực thường được trích dẫn nhất của quá trình khử cacbon trong một cuộc khảo sát hàng năm về các doanh nghiệp Nhật Bản ở nước ngoài của Ngân hàng Hợp tác Quốc tế Nhật Bản (JBIC).

Năng lượng tái tạo là phương pháp khử cacbon ưa thích đối với hầu hết những người trả lời khảo sát, và một số nhà máy lớn ở nước ngoài đang phụ thuộc một phần vào năng lượng mặt trời từ các tấm pin trên mái nhà. Nissin Foods và Kirin cũng đang xem xét lắp đặt các tấm pin mặt trời trên mái nhà tại các nhà máy ở nước ngoài. Năm nay, một nhà máy ở Philippines đã trở thành địa điểm đầu tiên ở nước ngoài của nhà sản xuất thiết bị điện tử Murata - cung cấp năng lượng hoàn toàn bằng năng lượng mặt trời và địa nhiệt trên mái nhà.

Việc tìm nguồn cung ứng năng lượng tái tạo cũng đặt ra nhiều vấn đề tại Nhật Bản. Ngoài năng lượng mặt trời trên mái nhà, 90% công ty được xếp hạng trong báo cáo của Greenpeace đã dựa vào chứng chỉ năng lượng tái tạo, một phương pháp tương đối rẻ. 

Masatada Kobayashi, người đồng sáng lập và giám đốc điều hành của tập đoàn thương mại điện tử Rakuten, cho biết: “Chứng chỉ là cách thuận tiện và tiết kiệm chi phí nhất để mua năng lượng tái tạo ở Nhật Bản hiện nay. Hoạt động kinh doanh của nó chủ yếu là dịch vụ internet, fintech và logistic, và nó có mức sử dụng năng lượng tái tạo cao nhất trong các công ty Đông Á trong báo cáo của Greenpeace, ở mức 64,8%.

Niwa của Boston Consulting Group cho biết: “Khiếu nại lớn nhất mà chúng tôi nhận được từ các công ty, đặc biệt là ở Nhật Bản, là chưa thể đảm bảo quy mô năng lượng tái tạo cần thiết ở Nhật Bản. Ngay cả bây giờ, các công ty đang tự hỏi làm thế nào để đảm bảo đủ số lượng năng lượng tái tạo cho năm 2030 ... và thực tế là năm 2030 đang ở gần kề hơn".

Tuy nhiên, các quốc gia đứng đầu trong ngành sản xuất của Nhật Bản lại có nhiều nguồn năng lượng tái tạo. Năm ngoái, Việt Nam đã tạm dừng cấp phép mới để sản xuất điện gió, vì điều này có nguy cơ gây quá tải cho lưới điện kém phát triển. Ngân hàng Hợp tác Quốc tế Nhật Bản đã thảo luận với Công ty Điện lực Việt Nam để hỗ trợ truyền tải và phân phối. Ngân hàng đã ký một biên bản ghi nhớ với Thủ tướng Việt Nam vào tháng 11 để hợp tác trong các dự án năng lượng xanh.

Masahiro Ito, Giám đốc tài chính của JBIC cho biết: “Một cách gián tiếp, điều đó được cho là đang mang lại lợi ích cho các nhà sản xuất Nhật Bản hoặc các công ty Nhật Bản khác đang kinh doanh tại Việt Nam”.

Asics, công ty cung cấp hầu hết các sản phẩm của mình từ Việt Nam cũng như Indonesia, đang được chính phủ Việt Nam để mắt tới một chương trình thí điểm về các thỏa thuận mua bán điện gió và điện mặt trời. Việc triển khai dự kiến ​​vào đầu năm nay.

Yoshikawa của Asics nói: “Chúng tôi chắc chắn cần sự thúc đẩy của chính phủ từ Nhật Bản ra nước ngoài, đặc biệt là hỗ trợ cho các chính phủ tại các nước Đông Nam Á, và cũng để các Nhật Bản nhận ra tầm quan trọng của các hành động hướng tới việc bảo vệ môi trường". 

Bảo Bảo