Đổi mới hoặc tụt hậu: Các công ty Hàn Quốc đối mặt với sự lựa chọn khi cuộc bầu cử Tổng thống đang đến gần

Giám đốc điều hành ngành đóng tàu Yoo Byeong-yong đang xem xét lại công việc kinh doanh của mình để trụ vững trong bối cảnh nền kinh tế đầy biến động do tác động từ đại dịch COVID-19.

Giống như nhiều nhà lãnh đạo tập đoàn của các ngành công nghiệp chính ở Hàn Quốc, công ty của Yoo - công ty đóng tàu lớn nhất của đất nước đang tìm cách đi theo hướng xanh hóa và đổi mới, điều này nằm trong nỗ lực phục hồi nền kinh tế đã chậm lại kể từ khi tăng trưởng nhanh từ những năm 1960 đến 1990. Và thực tế là, hai ứng cử viên chính cho cuộc bầu cử Tổng thống ngày 9 tháng 3 đều đang tìm kiếm một hướng chuyển đổi kinh tế giống như vậy.

Cho đến gần đây, hai yếu tố chính thúc đẩy công ty của Yoo là tốc độ và chi phí. Ông ví công việc của ông giống như công việc của một người thợ may nhận đặt hàng một bộ quần áo, sau đó chế tạo một bộ đồ để đáp ứng nhu cầu cụ thể của khách hàng.

Trong ngành đóng tàu, mỗi đơn đặt hàng đều có các thông số kỹ thuật riêng nhưng nhu cầu chính của khách hàng vẫn nhất quán: giao nhanh một con tàu đáng tin cậy, tiết kiệm nhiên liệu với mức giá thấp nhất có thể.

Yoo, Phó Chủ tịch của Korea Shipbuilding & Offshore Engineering (KSOE), cho biết: Giờ đây, những ngày đó đã qua và các nhà đóng tàu đang ở trong một kỷ nguyên phức tạp hơn. Một loạt các quy định mới, cả trong nước và quốc tế, đang thúc đẩy ngành hàng hải vận hành các con tàu trở nên thân thiện với môi trường, trong khi tình trạng thiếu hụt lực lượng lao động đang khiến khách hàng buộc phải tìm kiếm những con tàu có các tính năng tự động làm giảm nhu cầu lao động của con người.

Để thích ứng, các nhà đóng tàu đang sản xuất các tàu có động cơ LNG như một giải pháp thay thế cho nhiên liệu hóa thạch. KSOE, một công ty tư nhân trước đây có tên là Hyundai Heavy Industries, đang làm việc trên con tàu chạy bằng nhiên liệu metanol đầu tiên trên thế giới và phát triển các con tàu chạy bằng nhiên liệu amoniac. Thay vì phương pháp tiếp cận đã được thiết kế riêng, công ty cũng đang bắt đầu sản xuất hàng loạt các bộ phận để đưa vào các giàn khoan ngoài khơi.

Yoo nói rằng, để luôn dẫn đầu, KSOE không chỉ cần cung cấp các sản phẩm thủ công chất lượng, mà còn tận dụng công nghệ để cung cấp các sản phẩm mà người mua không thể có được ở nơi khác.

Ông nói với Nikkei Asia: “Từ một ngành công nghiệp truyền thống sử dụng nhiều lao động, đóng tàu đã trở thành một ngành công nghiệp sử dụng nhiều công nghệ”.

Những thay đổi mà Yoo mô tả không chỉ giới hạn trong lĩnh vực đóng tàu. Chúng đang diễn ra trong nhiều ngành công nghiệp khác, điều này diễn ra khi Hàn Quốc đặt mục tiêu định hình lại nền kinh tế định hướng xuất khẩu.

Chính phủ cũng đang giúp một tay; Chính quyền của Tổng thống Moon Jae-in đã cam kết tài trợ 220 nghìn tỷ won (tương đương 184 tỷ USD) vào quỹ nhà nước để củng cố các quan hệ đối tác với các công ty lớn, kết nối cam kết của Hàn Quốc về trung hòa carbon vào năm 2050. Điều này có nghĩa là các ngành công nghiệp chính như đóng tàu và sản xuất phải được hồi sinh để mở ra một kỷ nguyên thịnh vượng mới.

Hy vọng rằng với sự hỗ trợ của chính phủ, nền kinh tế có thể được tái tạo để đáp ứng một loạt các thách thức của thế kỷ 21 và tạo ra các động cơ tăng trưởng mới.

Xuất khẩu Hàn Quốc đạt mức cao kỷ lục vào năm 2021, do nhu cầu tăng mạnh đối với chip, ô tô và các sản phẩm công nghệ sinh học. Nhưng không có gì đảm bảo rằng xuất khẩu của Hàn Quốc sẽ tiếp tục tăng trưởng. Thứ nhất, các công ty Trung Quốc có thể làm nhiều mặt hàng rẻ hơn, có nghĩa là các nhà xuất khẩu Hàn Quốc phải cung cấp các sản phẩm chất lượng cao hơn hoặc tiên tiến hơn để duy trì khả năng cạnh tranh.

Chính phủ cũng hy vọng rằng, cam kết trung hòa carbon sẽ thúc đẩy việc tạo ra công nghệ không chỉ cho phép Hàn Quốc cắt giảm lượng khí thải mà còn tạo ra các động cơ tăng trưởng mới.

Có thể nhận thấy rằng, nền tảng của ngành đóng tàu Hàn Quốc và niềm hy vọng đổi mới công nghệ cao chính là thành phố Ulsan, thành phố 1,1 triệu dân trên bờ biển Đông Nam. Thành phố là một trụ cột trong phép màu kinh tế đưa đất nước thoát khỏi cảnh đói nghèo sau chiến tranh vào những năm 1950 để trở thành một cường quốc về sản xuất và công nghệ. Ngày nay, thành phố có thu nhập bình quân đầu người cao nhất cả nước, đánh bại cả thủ đô Seoul.

Sự hiện diện của các ngành công nghiệp định hướng xuất khẩu có nghĩa là nền kinh tế khu vực của Ulsan đã vượt qua những tác động của đại dịch COVID-19 kéo dài. 

Khi người Hàn Quốc chuẩn bị bỏ phiếu trong cuộc bầu cử Tổng thống vào ngày 9 tháng 3, kinh tế là một trong những mối quan tâm chính của họ. Trong suốt 5 năm của chính quyền Moon Jae-in, nền kinh tế Hàn Quốc ghi nhận mức tăng trưởng khiêm tốn. Chính phủ đã sử dụng biện pháp kích thích tài khóa tích cực để hỗ trợ tiêu dùng trong thời kỳ tồi tệ nhất của đại dịch COVID-19.

Bất chấp các chỉ số tổng thể mạnh mẽ như kim ngạch xuất khẩu đạt mức kỷ lục, công chúng Hàn Quốc ngày càng lo lắng về sự bất bình đẳng đang gia tăng, đặc biệt là giá nhà ở đã tăng chóng mặt dưới thời ông bất chấp những nỗ lực của chính phủ nhằm ngăn chặn tình trạng mua bán đầu cơ và cố gắng để khiến nhà ở có giá cả phải chăng hơn cho những người mua lần đầu.

Ở Hàn Quốc, các Tổng thống không thể có thêm nhiệm kỳ thứ hai. Điều có triển vọng nhất làm gia tăng sự tín nhiệm của Moon Jae-in gần cuối nhiệm kỳ, là việc thúc đẩy quá trình chuyển đổi kinh tế, trước mắt là có sự ủng hộ của lưỡng đảng. Cả hai ứng cử viên chính để kế nhiệm ông là Lee Jae-myung của Đảng Dân chủ cầm quyền và Yoon Suk-yeol của Đảng Sức mạnh nhân dân đều cam kết điều hành nền kinh tế theo cách tạo điều kiện cho sự đổi mới trong khi cung cấp một mạng lưới an toàn cho những đối tượng dễ bị tổn thương nhất.

Ông Lee Jae-myung định hướng xây dựng nền tảng kinh tế của mình xung quanh cam kết sử dụng quá trình chuyển đổi kinh tế để tạo ra cái mà ông gọi là "tăng trưởng công bằng", trong khi Yoon Suk-yeol hứa hẹn cắt giảm bất bình đẳng và mở rộng phúc lợi.

Người lao động trong các doanh nghiệp truyền thống, như sản xuất quy mô nhỏ, lo lắng rằng việc tập trung vào nền kinh tế công nghệ cao có thể khiến họ tụt hậu và làm trầm trọng thêm khoảng cách giữa người có thu nhập cao và thấp. Các tác động phụ của quá trình chuyển đổi công nghiệp đã và đang diễn ra ở Ulsan, vì việc ngừng hoạt động của các nhà máy nhiệt điện thải carbon đã khiến công nhân bị sa thải.

Các tổ chức lao động đang yêu cầu chính phủ có một kế hoạch rõ ràng hơn về cách thức những người lao động bị sa thải hoặc yêu cầu đào tạo lại để người lao động có thể tái gia nhập nền kinh tế. "Người lao động sẽ không nói với các công ty hoặc chính phủ rằng đừng trải qua quá trình chuyển đổi công nghiệp, chúng tôi sẽ nói rằng hãy cùng nhau làm điều đó", Lee Ji-hoon, Giám đốc chính sách tại chi nhánh Ulsan của Liên đoàn Công đoàn Hàn Quốc, chia sẻ với trang tin Nikkei Asia.

Ông nói: “Nhưng vấn đề là các công ty đang đẩy mạnh điều này mà không tham khảo ý kiến ​​người lao động một cách đầy đủ và dường như không quan tâm đến việc mở rộng sử dụng công nghệ sẽ gây ra tình trạng thất nghiệp.

Lee Ji-hoon cho biết, các công đoàn sẽ kêu gọi chính quyền mới thành lập một cơ quan đối thoại chính thức với các đại diện từ doanh nghiệp, chính phủ và lao động để đưa ra các hướng dẫn quốc gia về quá trình chuyển đổi công nghiệp, bao gồm cả các biện pháp bảo vệ người lao động bị sa thải.

Chính phủ lập luận rằng, hiện đại hóa ngành công nghiệp theo thời gian sẽ mang lại lợi ích cho cả người lao động và chủ doanh nghiệp. Một cuộc khảo sát trên 5.000 công ty của Bộ Doanh nghiệp vừa & nhỏ và khởi nghiệp cho thấy, những công ty áp dụng công nghệ sản xuất thông minh từ năm 2014-2017 đã chứng kiến năng suất của họ tăng trung bình 30%, trong khi 43,5% số người được hỏi cho biết chất lượng sản phẩm của họ được cải thiện. 

"Trong ngắn hạn, đầu tư công nghệ có thể góp phần gây ra bất bình đẳng, nhưng về lâu dài, nó sẽ có tác dụng giảm bất bình đẳng bằng cách tạo ra nhiều việc làm chất lượng hơn, đặc biệt là cho những người trẻ tuổi", ChangHwan Kim, Giáo sư xã hội học tại Đại học Kansas, nói với Nikkei.

"Thế hệ trẻ của Hàn Quốc có trình độ học vấn cao và họ không muốn làm việc trong các lĩnh vực công nghệ được trả lương thấp. Để tận dụng lực lượng dân cư có trình độ học vấn này, chính phủ phải đầu tư vào các ngành công nghệ cao", Kim nói.

Điều làm phức tạp những nỗ lực cải tổ nền kinh tế của Hàn Quốc là Luật Lao động nghiêm ngặt và Tổng thống tiếp theo sẽ phải quyết định xem có nên nới lỏng luật này hay không. Theo hệ thống việc làm của đất nước, nếu người lao động làm việc hơn hai năm tại một công ty, họ sẽ trở thành nhân viên chính thức và rất khó để công ty sa thải.

"Luật Lao động nghiêm ngặt làm giảm tính linh hoạt, điều này đặc biệt bất lợi trong thời kỳ kinh tế và công nghệ thay đổi nhanh chóng", nhà kinh tế cấp cao của OECD Christophe Andre và nhà kinh tế Jinwoan Beom nói với Nikkei trong một cuộc phỏng vấn qua email.

Andre và Beom khuyên chính phủ nên mở rộng cả trợ cấp thất nghiệp và dịch vụ đào tạo lại cho người lao động. Họ nói: “Mặc dù Hàn Quốc gần đây đã mở rộng phạm vi bảo hiểm việc làm để bảo vệ những người lao động trong các loại hình làm việc mới và những người lao động dễ bị tổn thương trong thời kỳ đại dịch, nhưng vẫn cần nhiều nỗ lực hơn để bảo vệ họ và cải thiện điều kiện việc làm.

Ngoài ra câu hỏi dài hạn được đặt ra là về khả năng sinh lời. KSOE, có cổ phiếu niêm yết tại Seoul, đã lỗ mạnh vào năm 2021 - 675,3 tỷ won trong quý 4 và 1,38 nghìn tỷ won cho cả năm và các chuyên gia ước tính rằng các lĩnh vực thân thiện với môi trường phải còn nhiều năm nữa mới tạo ra lợi nhuận.

Công ty đóng tàu chia sẻ sự lạc quan của chính phủ rằng, đầu tư vào đổi mới sẽ dẫn đến sự thịnh vượng. "Chúng tôi đang chuẩn bị cho tương lai. Chúng tôi đang tiến nhanh hơn các đối thủ", Phó Chủ tịch Yoo khẳng định.

"Những khó khăn ban đầu sẽ không chỉ là công ty của chúng tôi hay ngành công nghiệp của chúng tôi, thế giới đang trải qua sự thay đổi lớn vào lúc này. Nếu bạn cứ trì trệ, bạn sẽ tụt hậu”.

Bảo Bảo