Các công ty tài chính cung cấp dịch vụ "mua ngay, trả sau" có tăng trưởng sôi động như chúng ta nghĩ?

Viễn cảnh tăng trưởng “không như là mơ”

"Mua ngay, trả sau" (Buy Now, Pay Later) hiện là mô hình kinh doanh mới nổi trong những năm gần đây. Mô hình này cho phép người dùng mua sắm, thanh toán hóa đơn trước, sau đó dần dần trả sau. Tuy nhiên, khác với việc thanh toán qua thẻ tín dụng (trong đó khách hàng thanh toán định kỳ vào cuối mỗi tháng), mô hình mua ngay trả sau cho phép khách hàng thanh toán theo từng kỳ ngắn hơn và chỉ phát sinh lãi suất nếu bạn thanh toán chậm.

Viễn cảnh lãi suất toàn cầu tăng, trong khi những khoản lỗ ngày càng gia tăng và sự giám sát chặt chẽ hơn về mặt pháp lý đã xóa sổ hàng chục tỷ đô la khỏi giá trị thị trường của các công ty tài chính cung cấp dịch vụ "mua ngay, trả sau", điều này làm đảo ngược hoàn toàn đi một trong những xu hướng đầu tư nóng nhất trong thời kỳ đại dịch.

Các công ty cung cấp tín dụng cho người tiêu dùng đối với các giao dịch mua trước trả sau, đã trở nên phổ biến trong bối cảnh nhiều quốc gia thực hiện lệnh giãn cách, trong khi mọi người có xu hướng lên mạng mua sắm quần áo, giày dép và đồ nội thất gia đình mới.

Tuy nhiên, những nhà đầu tư mua vào ở thời điểm cao điểm giờ đang chịu lỗ nặng và họ đang đặt niềm tin vào sự hợp nhất của ngành để vực dậy giá cổ phiếu vốn đang sụt giảm.

Julia Lee, Giám đốc đầu tư tại công ty quản lý quỹ Burman Invest cho biết: “Chúng tôi đang chứng kiến ​​một sự thay đổi lớn về cơ cấu dựa trên kỳ vọng về việc tăng lãi suất. Những định giá này không bền vững và chúng ta đang bắt đầu thấy giá cổ phiếu đang giảm trở lại".

Tại Úc, nơi Sở giao dịch chứng khoán Úc có 15 cổ phiếu trả sau, nhiều nhất trên thị trường chứng khoán, hơn 40 tỷ đô la Úc (tương đương 28,78 tỷ đô la Mỹ) giá trị thị trường đã bốc hơi khỏi thị trường. Tại Hoa Kỳ, công ty tài chính chuyên cung cấp dịch vụ cho vay mua trước trả sau Affirm đã mất 75% so với mức đỉnh, tương đương hơn 30 tỷ đô la.

Các nhà cho vay được niêm yết ASX có doanh nghiệp dựa toàn bộ hoặc một phần vào mô hình mua ngay, trả sau đã giảm từ 35% đến 90% so với mức cao điểm vào đầu năm 2021.

Lãi suất thấp đã củng cố định giá cổ phiếu tăng trưởng cao, do đó, triển vọng tăng lãi suất từ ​​Cục Dự trữ Liên bang Mỹ và các ngân hàng trung ương khác trong bối cảnh lạm phát toàn cầu gia tăng đã làm giảm giá cổ phiếu.

Tuy nhiên, việc suy nghĩ lại về việc định giá những công ty chuyên về lĩnh vực mua trước trả sau này đã đặt ra câu hỏi về hy vọng tăng trưởng chưa được kiểm soát trước đó của các nhà đầu tư.

Bulls chỉ ra rằng doanh số toàn cầu sử dụng mô hình này lên tới 93 tỷ USD vào năm 2020 nhưng chỉ chiếm khoảng 2% doanh thu bán lẻ trực tuyến. Theo một số dự báo, doanh số bán hàng được dự kiến ​​sẽ vượt 300 tỷ đô la vào năm 2024 và sẽ vẫn chỉ chiếm 4% thương mại điện tử.

Công ty dẫn đầu thị trường về dịch vụ tài chính Klarna có trụ sở tại Thụy Điển tuyên bố có 90 triệu người dùng trên 17 quốc gia. Afterpay có trụ sở tại Úc đứng đầu 16 triệu người dùng trong năm tài chính 2021, trong khi Affirm tập trung vào Hoa Kỳ báo cáo khoảng 9 triệu người dùng.

Bất chấp sự tăng trưởng nhanh chóng, tất cả vẫn đang trong quá trình chảy tiền mặt. Klarna công bố khoản lỗ 9 tháng là 344 triệu đô la trong giai đoạn đến tháng 9 năm 2021. Afterpay báo cáo khoản lỗ 159,4 triệu đô la Úc cho năm tài chính kết thúc vào tháng 6 năm ngoái, trong khi Affirm ghi nhận khoản lỗ hoạt động 362 triệu đô la trong nửa năm tính đến tháng 12 năm 2021.

Angel Zhong, một giảng viên cao cấp về tài chính tại Đại học RMIT của Melbourne cho biết nhận thức của người tiêu dùng chỉ cao đối với ba hoặc bốn công ty hàng đầu trong một thị trường rất đông đúc, khiến tình hình trở nên rất khó khăn đối với các công ty nhỏ hơn.

Những lo ngại xung quanh dịch vụ mua ngay trả sau

Một vấn đề khác trong lĩnh vực này là sự giám sát chặt chẽ hơn về quy định.

Việc người tiêu dùng thế hệ Z và thế hệ trẻ tiếp nhận nhanh chóng các dịch vụ trả sau đã làm dấy lên lo ngại rằng ngành này đang khuyến khích chi tiêu thiếu trách nhiệm, khiến một số người rơi vào bẫy nợ. Các cơ quan giám sát tài chính cũng lo lắng về hoạt động gian lận gia tăng và nợ xấu ngày càng tăng trong lĩnh vực này.

Vào tháng 12, Cục Bảo vệ Tài chính Người tiêu dùng Hoa Kỳ đã yêu cầu 5 trong số các công ty lớn nhất - PayPal, Klarna, Affirm, Afterpay và Zip - cung cấp thông tin về hoạt động kinh doanh của họ, trong bối cảnh lo ngại các sản phẩm tài trợ của họ đang khiến người tiêu dùng gặp rủi ro.

Các cơ quan quản lý ở Anh và Úc đang tiến hành đánh giá riêng của họ về lĩnh vực này và các quy tắc mới đang được xem xét có thể ảnh hưởng đến mô hình kinh doanh của ngành.

Các công ty trả sau kiếm được doanh thu thông qua khoản phụ phí từ 4% đến 6% giá trị bán hàng từ người bán, nhưng khách hàng chỉ phải trả một khoản phí trả chậm cố định trong trường hợp thanh toán chậm. Bởi vì người dùng không phải trả lãi suất, các công ty này không phải tuân theo quy định như Bộ luật tín dụng quốc gia của Úc có ảnh hưởng đến các nhà cung cấp tín dụng khác như ngân hàng.

Nhưng Ngân hàng Dự trữ Úc gần đây đã kêu gọi các quy định mới cho phép các thương gia thu lại khoản phụ phí bằng cách chuyển trực tiếp cho khách hàng, tương tự như trường hợp thẻ tín dụng. Nghiên cứu người tiêu dùng cho thấy một khoản phí rõ ràng như vậy sẽ khiến phần lớn người dùng có trách nhiệm hơn.

"Việc thiếu quy định có nghĩa là việc đăng ký tương đối dễ dàng. Nhưng nếu không gian mua ngay, trả sau được đối xử như một nhà cung cấp tín dụng, nó sẽ khó phát triển hơn nhiều và cơ sở khách hàng tiềm năng sẽ thu hẹp lại", Julia Lee nhận định.

Vào thời kỳ đỉnh cao vào năm ngoái, các công ty trả sau như Afterpay, Affirm và Zip - không có công ty nào trong số đó có lãi - đã giao dịch ở mức gấp 35 đến 65 lần doanh thu hàng năm của họ. Để so sánh, một số ngân hàng lớn trên thế giới, bao gồm cả các ngân hàng cho vay hàng đầu của Úc, được định giá cao gấp 3 đến 6 lần doanh số bán hàng năm của họ.

Giá cổ phiếu lao dốc đã thu hẹp khoảng cách. Afterpay của Úc được đánh giá cao gấp 60 lần doanh số bán hàng vào thời điểm đỉnh cao vào tháng 2 năm 2021, nhanh chóng mang lại cho doanh nghiệp mới nổi vốn hóa thị trường 48 tỷ đô la Úc. Chưa đầy một năm sau, khi công ty thanh toán Block của Jack Dorsey của Mỹ (trước đây gọi là Square) tiếp quản, giá trị thị trường của nó đã giảm hơn một nửa xuống còn 19,66 tỷ đô la Úc.

Tương tự, cổ phiếu Zip đạt đỉnh 14,53 đô la Úc mỗi cổ phiếu vào tháng 2 năm 2021, nhưng hiện có giá trị bằng một phần nhỏ của con số đó ở mức 2,69 đô la Úc, với một nửa số lỗ duy trì trong ba tháng qua. Sezzle, một công ty tập trung vào trả sau ở Bắc Mỹ, giảm 81% so với mức cao vào đầu năm 2021.

Mảnh đất tiềm năng có quá nhiều khai thác

Tình hình thay đổi đang thúc đẩy mọi người chơi trong ngành tìm cách ứng phó.

Chỉ trong tháng trước, cùng với việc hoàn tất việc mua lại Afterpay của Block, Zip và Sezzle đã xác nhận các cuộc đàm phán để kết hợp hoạt động, trong khi người chơi nhỏ hơn của Úc là Latitude đã vận động đấu thầu 350 triệu đô la Úc để tiếp quản người đồng hương Humm.

Trên thực tế, hợp nhất có thể là chìa khóa để tồn tại ngay cả đối với một số công ty lớn hơn, khi những gã khổng lồ tài chính và công nghệ truyền thống đang lấn sân sang ngành công nghiệp vốn đang mở rộng nhanh chóng này.

Hiện tại, Visa và Mastercard đã phát triển công nghệ để cung cấp dịch vụ trả sau trên nền tảng của họ; American Express, Citi Bank và gã khổng lồ công nghệ Apple đã tung ra các gói trả góp không lãi suất cho khách hàng; và các công ty từ PayPal đến các công ty cho vay của Úc Commonwealth Bank và NAB đã tuyên bố tham gia vào lĩnh vực này, làm dấy lên tình trạng dư thừa người tham gia.

Nhà phân tích Shaun Ler của Morningstar cho biết: “Tôi nghĩ rằng mua ngay, trả sau là một lĩnh vực tăng trưởng mang tính cơ cấu nhưng nó đang trải qua một sự biến động chủ yếu dựa theo sở thích của nhà đầu tư".

Bảo Bảo