Bịt kẽ hở thất thoát tài sản công bằng cách nào?

Tài sản nhà nước tại doanh nghiệp bị thất thoát khủng khiếp với vòng xoáy mua đắt, bán rẻ và nhiều chiêu "hô biến" khác. Trong phiên thảo luận mới đây tại Nghị trường về quản lý, sử dụng vốn, tài sản nhà nước tại doanh nghiệp và cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước (DNNN), nhiều đại biểu Quốc hội bày tỏ quan ngại về "kẽ hở" trong định giá doanh nghiệp khiến tài sản nhà nước bị bòn rút, thất thoát. Quản lý, sử dụng tài sản công là một trong những vấn đề được dư luận quan tâm. 

Trên diễn đàn Quốc hội của nhiều kỳ họp, vấn đề này cũng được các đại biểu nhiều lần đưa ra bàn thảo. Chính phủ cũng đã có báo cáo Quốc hội về tình hình quản lý, sử dụng tài sản công. Thẩm tra báo cáo của Chính phủ về tình hình phát triển kinh tế - xã hội, một trong những điểm được Ủy ban Kinh tế của Quốc hội nhấn mạnh là việc quản lý, sử dụng tài sản công chưa chặt chẽ, đã phát hiện thất thoát lớn, phải xử lý trách nhiệm hình sự, đề nghị tính toán tỷ lệ thất thoát, lãng phí tài sản công so với GDP để cảnh báo đầy đủ về thực trạng này. Các chuyên gia nhận định, có 3 dạng làm thất thoát tài sản nhà nước. 

                                                                  Nguồn ảnh minh họa: Họa sĩ Khuề

Đó là kinh doanh kém hiệu quả dẫn đến lỗ, làm mất vốn; mua bán tài sản làm thất thoát tài sản và tiền vốn; và định giá doanh nghiệp thấp khi cổ phần hóa. Nguyên nhân của tình trạng này chủ yếu nằm ở khâu tổ chức thực hiện của các cơ quan, đơn vị có tài sản và các cơ quan có thẩm quyền trong việc xác định giá chuyển nhượng quyền sử dụng đất. Qua kết quả sắp xếp nhà, đất (cả đất của DNNN) đã chuyển giao cho địa phương 621 cơ sở nhà, đất; thu hồi 641 cơ sở nhà, đất; đề nghị chấm dứt việc cho thuê, cho mượn, liên doanh, liên kết không đúng quy định trên 100 cơ sở nhà, đất... 

Một số trường hợp còn bố trí làm nhà ở trong khuôn viên trụ sở, cho thuê, cho mượn không đúng quy định, không có nhu cầu sử dụng nhưng chưa trả lại nhà nước... Có một số trường hợp bán, chuyển nhượng tài sản chưa đúng thẩm quyền, xác định giá bán chưa phù hợp với quy định, gây thất thoát, lãng phí. Qua công tác kiểm tra, xử lý vi phạm của các cơ quan chức năng thời gian vừa qua đã phát hiện một số trường hợp quyết định bán, chuyển nhượng tài sản chưa đúng thẩm quyền, hình thức xử lý, việc xác định giá bán chưa phù hợp với quy định, gây thất thoát, lãng phí. 

Tài sản công có phạm vi rất rộng, đa dạng, phong phú về chủng loại, mục đích sử dụng, được giao cho nhiều cơ quan, tổ chức, đơn vị quản lý, sử dụng. Do vậy, việc phân cấp, giao quyền hạn và trách nhiệm trong quản lý, sử dụng tài sản công là hết sức cần thiết. Hiện, tài sản công do Trung ương quản lý và tài sản công do địa phương quản lý đã được phân định. Tài sản do cấp nào quản lý thì cấp đó quyết định việc đầu tư, mua sắm, sử dụng, khai thác, xử lý tài sản. Bộ Tài chính quản lý tài sản công tại khu vực hành chính sự nghiệp, tài sản của các dự án sử dụng vốn nhà nước, quản lý tài chính đối với các tài sản khác. 

Việc quản lý với đất đai, tài nguyên, tài sản hạ tầng do các bộ chuyên ngành thực hiện. Giá đất do các cơ quan chức năng của địa phương xác định và Ủy ban nhân dân cấp tỉnh quyết định. Tài sản công khi thanh lý phải qua đấu giá theo quy định. Để chống thất thoát, lãng phí tài sản công, cần phải thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp. Đó là cần bảo đảm công khai, minh bạch, tránh thất thoát. Phải xử lý nghiêm minh các hành vi vi phạm trong việc quản lý, sử dụng tài sản công. 

Bộ Tài chính đang đánh giá để sửa đổi Nghị định 192/2013/NĐ-CP về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực quản lý, sử dụng tài sản công theo hướng xác định rõ hành vi, nâng cao mức phạt để răn đe, xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm. Một giải pháp nữa là đẩy mạnh thực hiện đấu giá trong giao đất, cho thuê đất, cấp quyền khai thác tài nguyên, xử lý nhà, đất thuộc sở hữu nhà nước tại cơ quan, tổ chức, đơn vị, DNNN... 

Bên cạnh các giải pháp đã và đang thực hiện trong thời gian vừa qua, cần tập trung vào một số giải pháp chủ yếu như: Triển khai đồng bộ Luật Quản lý, sử dụng tài sản công năm 2017 và các văn bản hướng dẫn thi hành cho các cơ quan, tổ chức, đơn vị. Tiếp tục rà soát sửa đổi, bổ sung các văn bản quy phạm pháp luật có liên quan để khắc phục cho được những lỗ hổng pháp lý như vấn đề định giá đất, đấu giá tài sản...; Xây dựng hệ thống giao dịch điện tử về tài sản công để thực hiện các giao dịch xử lý tài sản qua hệ thống này; bảo đảm công khai, minh bạch, tránh thất thoát...

Hoàng Phi