Thách thức trong quản lý Thương mại Điện tử và giải pháp xử lý

Phương thức kiểm tra và xử lý vi phạm trên thương mại điện tử đã trở thành một vấn đề cấp bách đối với các cơ quan quản lý thị trường, đặc biệt là trong bối cảnh thương mại điện tử tại Việt Nam đang phát triển mạnh mẽ. Phó Cục trưởng Cục Quản lý thị trường thành phố Hà Nội, ông Trần Việt Hùng, đã nhấn mạnh về việc cần thay đổi phương thức kiểm tra và đề cao việc xử lý nghiêm vi phạm trong lĩnh vực này. Tuy nhiên, ông cũng nhận thấy rằng hoạt động quản lý thương mại điện tử đang đối diện với nhiều thách thức đáng kể. 

Thương mại điện tử đã phát triển mạnh mẽ tại Việt Nam trong những năm qua, trở thành một kênh phân phối hiện đại và đóng vai trò tiên phong trong nền kinh tế số. Tuy nhiên, sự phát triển này cũng mở ra cánh cửa cho việc kinh doanh hàng giả, hàng không rõ nguồn gốc và xuất xứ trên thị trường. Thực tế cho thấy, việc xác định quy mô và địa bàn hoạt động của các đối tượng vi phạm trong lĩnh vực thương mại điện tử ngày càng trở nên phức tạp và khó lường. Chỉ riêng trong hai năm 2021 và 2022, lực lượng chức năng của Ban Chỉ đạo 389 thành phố Hà Nội đã phát hiện, bắt giữ và xử lý 4.513 vụ vi phạm trong hoạt động thương mại điện tử, đồng thời khởi tố hình sự đối với 20 đối tượng và áp phạt hành chính trên 530,9 tỷ đồng.

Đối với việc kiểm tra, xử lý và quản lý chất lượng hàng hóa trên sàn thương mại điện tử, có nhiều khó khăn phải đối mặt. Một trong số đó là việc cá nhân và tổ chức có thể dễ dàng lập và sử dụng nhiều tài khoản riêng để kinh doanh hàng hóa trên các nền tảng mạng xã hội như Zalo, Facebook, TikTok và các ứng dụng tương tự. Điều này tạo ra khó khăn trong công tác xác minh địa điểm, kho hàng, đặc biệt là đối với những đối tượng thuê căn hộ chung cư làm nơi ở và điểm tập kết, trung chuyển hàng hóa. Những khu vực này thường có mức độ an ninh và bảo mật cao, gây khó khăn cho công tác tiếp cận và trinh sát. Hơn nữa, hoạt động thương mại điện tử phụ thuộc vào cơ sở hạ tầng công nghệ, dẫn đến việc các đối tượng vi phạm có thể nhanh chóng ẩn đi và xóa bỏ chứng cứ, gây khó khăn cho hoạt động thực thi công vụ.

Ngoài ra, trong giao dịch trên mạng xã hội, việc chứng minh giao dịch thương mại trở nên rất khó khăn và phức tạp. Các bên liên lạc thông qua tin nhắn cá nhân, hàng hóa được vận chuyển thông qua dịch vụ vận chuyển và logistics hoặc qua đường bưu chính, và thanh toán trực tuyến thông qua tài khoản cá nhân. Ngoài việc thực hiện các biện pháp nghiệp vụ để tìm kiếm nơi ẩn náu hàng hóa, lực lượng quản lý thị trường cần phối hợp với các cơ quan liên quan để thu thập bằng chứng chứng minh hành vi vi phạm của các đối tượng.

Với mục tiêu nâng cao hiệu lực và hiệu quả trong hoạt động kiểm tra và xử lý các hành vi vi phạm về buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả trên môi trường thương mại điện tử, lực lượng quản lý thị trường đang triển khai một số giải pháp. Trước hết, họ đang thay đổi toàn diện phương thức hoạt động kiểm tra và kiểm soát bằng cách xây dựng cơ sở dữ liệu quản lý địa bàn tập trung. Đồng thời, các giải pháp công nghệ đang được áp dụng trong quá trình giám sát và phòng ngừa. Lực lượng quản lý thị trường cũng đang tăng cường đào tạo và tập huấn nghiệp vụ về thương mại điện tử cho các công chức quản lý thị trường.

Ngoài ra, Cục Quản lý thị trường thành phố Hà Nội hàng năm đều xây dựng và ban hành kế hoạch kiểm tra định kỳ cũng như kế hoạch chuyên đề nhằm tăng cường hoạt động kiểm tra, kiểm soát và xử lý vi phạm trong lĩnh vực thương mại điện tử. Đồng thời, họ chỉ đạo các đội quản lý thị trường tăng cường phối hợp với các cơ quan quản lý nhà nước liên quan đến thương mại điện tử, nhằm tuyên truyền và phổ biến quy định pháp luật về thương mại điện tử. Qua đó, họ không chỉ khuyến cáo mà còn xử lý nghiêm các doanh nghiệp và cá nhân thực hiện hành vi kinh doanh và chào bán hàng giả, hàng cấm trên mạng.

Ngoài những giải pháp trên, cần tăng cường cơ chế hợp tác giữa các bên liên quan, bao gồm cả nhà nước, lực lượng quản lý thị trường, các doanh nghiệp, và người tiêu dùng. Chính phủ cần đưa ra các chính sách và quy định rõ ràng, đồng thời cung cấp nguồn lực và hỗ trợ kỹ thuật cho lực lượng quản lý thị trường. Các doanh nghiệp cần tuân thủ các quy định pháp luật và chịu trách nhiệm về chất lượng hàng hóa và dịch vụ mà họ cung cấp trên môi trường thương mại điện tử. Người tiêu dùng cũng cần nâng cao ý thức và kiến thức về thương mại điện tử, để có khả năng phân biệt và tránh hàng giả, hàng cấm.

Trong tổng thể, việc thay đổi phương thức kiểm tra và xử lý vi phạm trong thương mại điện tử là một bước quan trọng để nâng cao chất lượng và an toàn của môi trường thương mại điện tử. Sự phát triển mạnh mẽ của thương mại điện tử đem lại nhiều cơ hội và tiện ích cho người tiêu dùng, nhưng cũng tạo ra những thách thức và rủi ro. Chỉ có sự hợp tác và cùng nhau làm việc của các bên liên quan mới có thể đảm bảo một môi trường thương mại điện tử lành mạnh và bền vững.

Thanh Hà