Luật đất đai (sửa đổi): Lấy ý kiến nội dung thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư và giá đất

Theo Thường trực Uỷ ban Kinh tế của Quốc hội, việc sửa đổi Luật Đất đai (sửa đổi) phải bám sát các quan điểm, mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp được xác định trong Nghị quyết số 18 –NQ/TW ngày 16/6/2022 của Hội nghị lần thứ năm Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII về “Tiếp tục đổi mới, hoàn thiện thể chế, chính sách, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý và sử dụng đất, tạo động lực đưa nước ta trở thành nước phát triển có thu nhập cao”. Việc giao đất, cho thuê đất sẽ được thực hiện chủ yếu thông qua đấu giá quyền sử dụng đất, đấu thầu dự án có sử dụng đất để tăng thu ngân sách nhà nước và huy động các nguồn lực xã hội.

GS.TS Đặng Hùng Võ - nguyên Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường, cho rằng, nên tập trung vào đấu thầu dự án có sử dụng đất, trong khi hình thức đấu giá đất hiện nay chỉ lựa chọn nhà đầu tư có vốn lớn, sau đó chậm triển khai, hiệu quả thấp. Cấn xác định rõ thế nào là dự án phát triển kinh tế-xã hội vì lợi ích quốc gia công cộng, không nên liệt kê danh sách các dự án mà cần đưa ra khái niệm mang tính khái quát.

Liên quan đến vấn đề thu hồi đất, GS.TS Đặng Hùng Võ nhận định, đối với các dự án vì mục tiêu lợi nhuận, cần có quy định để tạo ra sự cân bằng giữa các quyết định hành chính và thỏa thuận thị trường, tạo đồng thuận xã hội. Sự thật là ban đầu nhà đầu tư cũng muốn thỏa thuận, nhưng chính sách của chúng ta đã làm hư các nhà đầu tư, đến bây giờ là chỉ muốn dựa vào nhà nước để có đất. Họ dựa vào thỏa thuận thị trường không thể đạt 100% nên họ biến báo bằng cách đưa dự án vào dạng thu hồi đất.

PGS.TS Nguyễn Thị Nga, Đại học Luật Hà Nội tỏ ra băn khoăn khi quy định của dự thảo luật đang tạo cho Nhà nước quyền quá lớn trong việc điều chỉnh, sửa đổi bổ sung quy hoạch sử dụng đất, thu hồi đất phục vụ cho xây dựng nhà ở thương mại và khu đô thị mới. Bà Nga không đồng ý phương thức nhà nước có quyền thu hồi đất bằng quyết định hành chính trong khi Nghị quyết 18 thì tăng cường cơ chế thỏa thuận giữa nhà đầu tư và người có đất bị thu hồi thông qua cơ chế nhận chuyển nhượng hoặc cho thuê lại để thực hiện dự án.

Bên cạnh đó, vấn đề xung đột giữa Luật Đất đai và các luật khác như Luật Quy hoạch đô thị, Luật Xây dựng, Luật Đấu thầu, Bộ luật Dân sự cũng được nhiều đại biểu quan tâm trao đổi tại hội thảo.

Trong nội dung Không gian sử dụng đất, đất xây dựng công trình ngầm, đất xây dựng công trình trên không, các đại biểu băn khoăn đối với phạm vi ngoài phần không gian sử dụng đất đã xác định cho người sử dụng đất, Nhà nước lại thực hiện giao đất, cho thuê đất gắn với phần không gian đó cho người sử dụng đất khác sẽ không đồng bộ với quy định của Bộ luật Dân sự năm 2015 và các luật khác.

TS. Nguyễn Bích Thảo - Khoa Luật, Đại học Quốc gia Hà Nội cho rằng: Tình trạng pháp lý như vậy sẽ phức tạp và tiềm ẩn rủi ro, mâu thuẫn giữa chủ thể được giao phần đất. Không tuân theo quy tắc chung về quyền bề mặt, ảnh hưởng đến quyền tài sản của người được giao đất.

Ông Lê Trọng Yên - Phó Chủ tịch UBND tỉnh Đắk Nông cho rằng: “Giữa Luật Điện lực và Luật Đất đai có sự khác nhau. Ví dụ như phát sinh điện gió khoảng cách an toàn trên không trong Luật Đất đai chưa quy định, đường điện thì có, chúng ta không triệt tiêu cái này thì sẽ gây ra khiếu kiện”.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Vũ Hồng Thanh đánh giá ý kiến của các đại biểu, chuyên gia là rất tập trung. Những nội dung liên quan đến quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, chuyển đổi mục đích sử dụng đất, quyền và nghĩa vụ của người sử dụng đất, thời hạn, hạn mức sử dụng đất, phân loại đất, thẩm quyền giải quyết tranh chấp đất đai… sẽ tiếp tục được Ủy ban Kinh tế, ban soạn thảo tiếp thu ý kiến, nghiên cứu, sửa đổi cho phù hợp với thực tiễn.

Liên quan đến khung giá đất, Dự thảo lần này sẽ bỏ quy định khung giá đất, chuyển sang xác định giá đất phù hợp với giá phổ biến trên thị trường. Về bảng giá đất và giá đất cụ thể, có ý kiến cho rằng quy định về thẩm quyền ban hành như dự thảo sẽ gây mâu thuẫn với các nguyên tắc hành chính. 

TS. Hồ Quang Huy, Cục trưởng Cục Kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật, Bộ Tư pháp nhận định: “HĐND là cơ quan giao thẩm quyền trong câu chuyện quyết định bảng giá đất, nhưng khi có sự thay đổi thì UBND trực tiếp điều chỉnh. Vậy việc điều chỉnh có trình HĐND hay không? Tôi cho rằng, UBND tỉnh chỉ ban hành hệ số điều chỉnh biến động giá đất, chủ thể xem xét quyết định phải là HĐND tỉnh”.

Theo ông Trần Chí Cường - Phó Trưởng đoàn chuyên trách đoàn ĐBQH Thành phố Đà Nẵng, cần phân cấp, phân quyền mạnh hơn cho HĐND, UBND của các địa phương để chủ động trong quản lý đất đai, kể cả trong đấu thầu, đấu giá dự án có sử dụng đất.

Phát biểu chỉ đạo tại hội thảo, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải cho biết, trong dự thảo chưa có quy định đảm bảo quyền lợi cho người dân khi thu hồi đất ở các vùng phụ cận, giáp ranh các dự án như đường cao tốc, hồ thủy điện.

Đánh giá cao các ý kiến tại hội thảo, Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị các cơ quan chuyên ngành, các Đoàn ĐBQH, các tỉnh thành, các chuyên gia tiếp tục nghiên cứu cho ý kiến để hoàn thiện dự thảo, theo đúng tinh thần Nghị quyết 18. Ban soạn thảo cần tiếp tục nghiên cứu sửa đổi Luật Đất đai đảm bảo tránh xung đột với nhiều luật khác như Luật Kinh doanh bất động sản, Luật Đấu thầu, Luật Nhà ở, đồng thời nghiên cứu các kinh nghiệm quốc tế về đất đai. 

P.V (t/h)