Lê Linh được công nhận là tác giả duy nhất của Thần đồng đất Việt

Sáng 3/9, sau một tuần nghị án, TAND TP.HCM đưa ra phán quyết vụ tranh chấp quyền sở hữu trí tuệ 4 hình tượng nhân vật truyện Thần đồng đất Việt giữa nguyên đơn là ông Lê Linh, bị đơn là Công ty Phan Thị và bà Phan Thị Mỹ Hạnh.

Phan Thị là chủ sở hữu

Căn cứ vào tài liệu, hồ sơ vụ án và diễn biến tranh tụng tại tòa, HĐXX nhận thấy bản chất việc họa sĩ Lê Linh khởi kiện không nhằm mục đích lợi nhuận nên được xem là tranh chấp dân sự, thuộc thẩm quyền của TAND TP.HCM.

Về yêu cầu đề nghị xác định Phan Thị là đồng tác giả, HĐXX xét thấy đối tượng tranh chấp là hình thức thể hiện 4 nhân vật Trạng Tí, Sửu Ẹo, Dần Béo, Cả Mẹo trong truyện Thần đồng đất Việt. Theo quy định, quyền tác giả phát sinh từ khi tác phẩm được sáng tạo dưới hình thức nhất định, không phân biệt tác phẩm công bố hay chưa công bố.

Hai phía đương sự không chỉ ra được thời gian vẽ bản thảo nhưng tại phiên tòa, các bên đều thừa nhận Lê Linh chính là người vẽ, trên tập truyện cũng thể hiện Lê Linh là tác giả. Theo luật, để được công nhận là tác giả, người trực tiếp sáng tạo tác phẩm phải để tên thật, người hỗ trợ góp ý kiến không được công nhận là tác giả.

Việc Lê Linh là người trực tiếp thể hiện các hình tượng nhân vật dưới dạng vật chất nhất định nên được xem là tác giả hoàn toàn phù hợp với quy định của luật. Việc bà Hạnh nói nhân vật hình thành trong trí óc của bà là không có cơ sở.

HĐXX cho rằng kháng cáo của Phan Thị và bà Hạnh không có cơ sở. Bản án sơ thẩm đã xác định Lê Linh là tác giả của 4 hình tượng nhân vật trong Thần đồng đất Việt là hoàn toàn phù hợp.

Họa sĩ Lê Linh tại tòa sáng 3/9. Ảnh: Quang Anh.

Đối với yêu cầu không được làm tác phẩm phái sinh, căn cứ hợp đồng lao động đã ký với Phan Thị, có cơ sở xác định Lê Linh là nhân viên của Phan Thị với công việc vẽ minh họa. Theo luật, Phan Thị là chủ sở hữu của tác phẩm, được quyền làm tác phẩm phái sinh nhưng không được sửa chữa, cắt xén tác phẩm và không được làm phương hại đến danh dự, uy tín của Lê Linh.

Theo trình bày của ông Linh, sau khi ông nghỉ việc, Phan Thị tiếp tục sáng tạo các tập tiếp theo của Thần đồng đất Việt mà không xin phép ông Linh, có sự thay đổi, biến dạng về cách thể hiện nhân vật; tuy nhiên lại không ghi có sử dụng hình ảnh nhân vật của Lê Linh.

2 bên không đưa ra được việc làm biến thể thuộc phần nào của quá trình tạo tác phẩm phái sinh nên HĐXX không có cơ sở để xác định có vi phạm hay không. Tuy nhiên, việc đưa nhân vật vào các tập truyện tiếp theo không được làm sai lệch hình tượng gốc. Do đó, đủ căn cứ xác định Phan Thị có hành vi xâm phạm đến quyền tác giả của Lê Linh.

Buộc Phan Thị xin lỗi ông Lê Linh

Về yêu cầu phía Phan Thị xin lỗi công khai, tòa nhận thấy điều này có căn cứ, phù hợp Luật Sở hữu trí tuệ. Tương tự với đề nghị Phan Thị thanh toán chi phí luật sư cho Lê Linh, tòa phúc thẩm giữ nguyên án sơ thẩm.

Từ những điều trên, HĐXX cấp phúc thẩm tuyên công nhận Lê Linh là tác giả duy nhất của 4 hình tượng trong Thần đồng đất Việt, xác nhận bà Hạnh không phải là đồng tác giả; buộc Phan Thị xin lỗi ông Lê Linh trong 3 kỳ liên tiếp trên 2 tờ báo; thanh toán 15 triệu đồng chi phí luật sư cho Lê Linh.

Trong vụ án này, họa sĩ Lê Linh khởi kiện, yêu cầu tòa công nhận ông là tác giả duy nhất của 4 nhân vật Trạng Tí, Sửu Ẹo, Dần Béo, Cả Mẹo; yêu cầu không thừa nhận bà Hạnh là đồng tác giả; buộc Phan Thị chấm dứt việc tạo ra và sử dụng biến thể trong các tập Thần đồng đất Việt tiếp theo và ấn phẩm khác; buộc xin lỗi công khai Lê Linh trong 3 kỳ liên tiếp trên 3 tờ báo.

Vào ngày 18/2, TAND quận 1 phán quyết vụ án theo hướng như trên. Sau đó, Công ty Phan Thị và bà Phan Thị Mỹ Hạnh kháng cáo, đề nghị tòa cấp phúc thẩm xét xử lại theo hướng hủy toàn bộ bản án sơ thẩm vụ Thần đồng đất Việt.

Bà Phan Thị Mỹ Hạnh. Ảnh: Quang Anh.

Thần đồng đất Việt là một bộ truyện dài, thành công bậc nhất của làng truyện tranh Việt Nam. Từ 2002 tới nay, các ấn phẩm của Thần đồng đất Việt vẫn tiếp tục ra mắt. Tác phẩm không chỉ có tính hài hước, mà còn mang tính giáo dục, đưa ra nhiều bài học lịch sử văn hóa, với câu chuyện gần gũi văn hóa dân tộc. Bộ truyện chiếm cảm tình của độc giả, có sức ảnh hưởng trong cộng đồng truyện tranh.

Hoài Thanh và Trần Anh