Các quốc gia vùng Vịnh "đặt cược" vào hydro xanh - nhiên liệu của tương lai

Sau khi thúc đẩy sự bùng nổ nhiên liệu hóa thạch trong nhiều thập kỷ, các quốc gia Ả Rập vùng Vịnh đang chú ý đến hydro "xanh" khi họ cố gắng chuyển đổi nền kinh tế và giảm bớt khủng hoảng khí hậu ngay lập tức. Các nhà sản xuất dầu Ả Rập Saudi, Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất và Oman đang đầu tư mạnh vào nhiên liệu thân thiện với khí hậu nhằm tìm kiếm nguồn thu thay thế cho dầu thô và khí đốt.

Hydro xanh, là hydro được tạo ra khi điện phân nước bằng năng lượng tái tạo, dường như giải quyết được nhiều vấn đề: nó ít gây ô nhiễm và có tiềm năng sử dụng rộng rãi, đồng thời có thể làm cho nó sinh lợi và tiết kiệm hành tinh. Nhưng loại nhiên liệu hiện chiếm chưa đến 1% tổng sản lượng hydro, vẫn chưa khả thi về mặt thương mại và cần mở rộng quy mô lớn các nguồn năng lượng tái tạo - một quá trình có thể mất nhiều năm.

Bất chấp điều này, các quốc gia vùng Vịnh nhận thấy cơ hội duy trì vai trò chủ chốt trên thị trường năng lượng khi doanh thu từ dầu mỏ giảm.

Karim Elgendy, cộng tác viên tại tổ chức nghiên cứu Chatham House của Anh, cho biết: “Các quốc gia vùng Vịnh đặt mục tiêu dẫn đầu thị trường hydro toàn cầu”. "Họ coi hydro xanh là yếu tố quan trọng để duy trì các cường quốc năng lượng lớn, cho phép họ tiếp tục ảnh hưởng khi nhu cầu nhiên liệu hóa thạch giảm."

Hầu hết hydro được sản xuất từ ​​nhiên liệu hóa thạch gây ô nhiễm, nhưng hydro xanh được chiết xuất từ ​​​​nước sử dụng năng lượng tái tạo như gió, mặt trời và thủy điện.

Trong khi nhiên liệu hóa thạch tạo ra các khí nhà kính có hại khi đốt cháy thì hydro chỉ thải ra hơi nước. Nó được quảng cáo là có tiềm năng sử dụng trong các ngành công nghiệp gây ô nhiễm cao như vận tải, vận chuyển và thép.

'Lãnh đạo xuất khẩu'

Với nguồn vốn đầu tư khổng lồ của mình, Ả Rập Saudi đang xây dựng nhà máy hydro xanh lớn nhất thế giới tại Neom, siêu đô thị tương lai trị giá 500 tỷ USD đang được xây dựng trên Biển Đỏ.

Các quan chức cho biết, nhà máy trị giá 8,4 tỷ USD này sẽ tích hợp năng lượng mặt trời và năng lượng gió để sản xuất tới 600 tấn hydro xanh mỗi ngày vào cuối năm 2026.

Vào tháng 7, UAE, nơi sẽ tổ chức hội nghị khí hậu COP28 của Liên hợp quốc trong năm nay, đã thông qua chiến lược hydro nhằm đưa nước này trở thành một trong 10 nhà sản xuất hàng đầu vào năm 2031.

Hanan Balalaa, quan chức cấp cao của công ty dầu mỏ Adnoc của UAE cho biết: “Hydrogen sẽ là nhiên liệu quan trọng cho quá trình chuyển đổi năng lượng”. Ông gọi đây là “sự mở rộng tự nhiên” của công ty.

Balalaa nói với AFP: "Chúng tôi tin rằng hydro và nhiên liệu mang của nó có tiềm năng lớn như nhiên liệu mới, ít carbon, mà UAE có vị trí thuận lợi để tận dụng".

Trong khi đó, Oman đang trên đà trở thành nước xuất khẩu hydro xanh lớn thứ sáu trên toàn cầu và lớn nhất ở Trung Đông vào cuối thập kỷ này, Cơ quan Năng lượng Quốc tế cho biết trong một báo cáo hồi tháng Sáu.

IEA cho biết Oman đặt mục tiêu sản xuất ít nhất một triệu tấn hydro xanh mỗi năm vào năm 2030 và lên tới 8,5 triệu tấn vào năm 2050, "sẽ lớn hơn tổng nhu cầu hydro ở châu Âu hiện nay".

Theo công ty kiểm toán Deloitte, các quốc gia Trung Đông, chủ yếu là vùng Vịnh, sẽ dẫn đầu thương mại hydro sạch toàn cầu trong ngắn hạn, xuất khẩu khoảng một nửa sản lượng trong nước vào năm 2030.

Đến năm 2050, Bắc Phi và Úc được dự đoán là có tiềm năng lớn nhất, mặc dù các quốc gia vùng Vịnh sẽ vẫn là "những nhà lãnh đạo xuất khẩu", công ty cho biết trong một báo cáo hồi tháng Sáu.

Hy vọng hay cường điệu?

Việc đầu tư vào hydro xanh đã không hạn chế việc mở rộng dầu khí, với cả UAE và Ả Rập Saudi đều có kế hoạch phát triển ngành công nghiệp hydrocarbon của họ.

Các chuyên gia dự đoán có thể mất nhiều năm trước khi các quốc gia vùng Vịnh có thể sản xuất hydro xanh với chi phí cạnh tranh với các giải pháp thay thế dựa trên nhiên liệu hóa thạch.

Trong khi chi phí năng lượng tái tạo đã giảm do những tiến bộ công nghệ, hydro xanh vẫn chưa thể được sản xuất có lãi.

Aisha Al Sarihi, một nhà nghiên cứu tại Viện Trung Đông của Đại học Quốc gia Singapore cho biết: “Các nước vùng Vịnh sẽ tập trung vào việc tối đa hóa việc bán hydrocarbon càng lâu càng tốt.

Chuyên gia này cho biết: “Sẽ mất nhiều năm thử nghiệm và sai sót để hydro xanh trở thành mặt hàng được giao dịch thương mại”, đồng thời cho biết thêm rằng nó “có thể là nhiên liệu mới của tương lai” khi công nghệ hoàn thiện và chi phí giảm.

Nhu cầu về hydro cũng vẫn chưa rõ ràng.

Nhưng các quốc gia vùng Vịnh là nhà cung cấp năng lượng lâu năm cho các quốc gia châu Á phụ thuộc vào nhập khẩu như Nhật Bản và Hàn Quốc, có kế hoạch đưa năng lượng này vào kế hoạch khử cacbon của họ.

Tuy nhiên, Abdullah Al Nuaimi, cựu Bộ trưởng về biến đổi khí hậu của UAE, cảnh báo rằng “cơ sở hạ tầng hiện tại để vận chuyển hydro không đủ và sẽ cần đầu tư lớn để sửa đổi”.

Ông nói với AFP: “Thời gian cần thiết để khắc phục và giải quyết những thách thức đối với hydro là quá dài".

Thanh Hà t/h