Thị trường kim loại hỗn loạn bởi khủng hoảng năng lượng tại Trung Quốc

"Với việc Trung Quốc quyết tâm cắt giảm cường độ carbon và lượng khí thải trong toàn ngành công nghiệp, với mục tiêu đạt được mức phát thải ròng bằng 0 vào năm 2060, sự chú ý sẽ tập trung vào cách các chính sách của Bắc Kinh từ bây giờ", chuyên gia kinh tế Okoshi Tatsufumi từ công ty chứng khoán Nomura nhận định. Trọng tâm chú ý của giới kinh doanh là ngành thép, vốn là mục tiêu chính của chính sách cắt giảm carbon và số phận của ngành này cũng bị ràng buộc với thị trường bất động sản đang lâm nguy. Giá quặng sắt, thành phần chính của thép, đã tăng hơn 40% từ đầu năm đến giữa tháng 7, chỉ giảm gần một nửa trước khi xuống mức thấp vào đầu tháng này. Đầu năm 2021, chính phủ Trung Quốc đã ra lệnh cho các nhà máy thép đảm bảo rằng tổng sản lượng cho năm nay vẫn ngang bằng với mức năm 2020, điều mà ít người tin là khả thi khi sản lượng thép của Trung Quốc đã đạt mức cao kỷ lục vào tháng 4. Sau lễ kỷ niệm 100 năm thành lập Đảng Cộng sản Trung Quốc vào tháng 7, chính phủ Trung Quốc bắt đầu yêu cầu các nhà máy thép tuân thủ nghiêm ngặt mục tiêu. 

  Các chỉ thị từ chính phủ Trung Quốc trong năm nay đã làm giảm giá quặng sắt và tăng giá nhôm, nhưng sự gián đoạn của các trung tâm công nghiệp Trung Quốc và lo ngại về lĩnh vực bất động sản khiến một số chuyên gia dự đoán Bắc Kinh sẽ sớm thay đổi các chính sách.

Nhà phân tích Yamaguchi Atsushi từ Công ty chứng khoán SMBC Nikko Securities, cho biết, sản lượng thép trong tháng 8 đã giảm 12% so với một năm trước đó và thấp hơn 15% so với tháng 4. Các nhà máy thép Trung Quốc sẽ phải giữ sản lượng ở mức thấp từ tháng 8 cho đến hết năm để không vượt quá sản lượng năm 2020. Bộ Công nghiệp Trung Quốc tuần trước đã yêu cầu nhiều nhà máy thép cắt giảm sản lượng từ ngày 15/11 đến ngày 15/3 năm sau nhằm đạt được mục tiêu giảm sản lượng. Chính sách này là biện pháp ứng phó với tình trạng thiếu điện trong mùa đông năm nay và để làm giảm lượng không khí ô nhiễm trong thời gian tổ chức Thế vận hội Mùa đông Bắc Kinh vào tháng 2 năm 2022. Việc sử dụng năng lượng từ các nhà máy nhiệt điện than cũng đã bị hạn chế theo các quy tắc về môi trường, thông qua việc hạn chế sử dụng điện công nghiệp bắt đầu có hiệu lực vào cuối tháng trước, gây ra một loạt các tác động khác. Đặc biệt bị ảnh hưởng nặng nề là ngành công nghiệp nhôm, hiện bị cắt giảm lượng điện tiêu thụ và thiếu than. Một số nhà máy luyện kim đã giảm sản lượng khiến giá cả kim loại tăng 51% so với đầu năm.

Theo Mạng lưới Thông tin Kim loại Trung Quốc, các nhà máy luyện đồng lớn của nước này trong tháng 9 đã giữ sản lượng ổn định so với tháng trước, do việc bảo trì và hạn chế sử dụng điện đã ngăn họ sản xuất nhiều hơn. Dự trữ đồng trong các kho của Sàn giao dịch kim loại London giảm 27% từ cuối tháng 8 xuống còn khoảng 187.000 tấn vào giữa tháng 10. Tình trạng cắt giảm sản xuất ngày càng ảnh hưởng đến các ngành công nghiệp nguyên liệu thô khác như nhà máy luyện kẽm cũng như các nhà máy luyện đồng và niken. Trung Quốc là nhà cung cấp kim loại tinh luyện lớn nhất, chiếm ít nhất 1/3 nhu cầu hàng hóa của thế giới, do đó sự căng thẳng về nguồn cung tại nước này thường trực tiếp dẫn đến việc tăng giá chuẩn toàn cầu. Một số nhà phân tích dự đoán chính phủ Trung Quốc sẽ thắt chặt việc sử dụng điện năng hơn nữa. Nick Pickens - chuyên gia về đồng, cho biết: “Khi bước vào mùa đông, nếu việc cắt giảm đối với ngành công nghiệp nhôm không hiệu quả, có thể sẽ có thêm một đợt cắt giảm mạnh hơn nữa."

Sự giận dữ từ ngành công nghiệp đã thúc đẩy Bắc Kinh thay đổi chính sách trong một số lĩnh vực, nhưng không nhất thiết theo những cách sẽ đảo ngược áp lực tăng giá đối với một số hàng hóa. Tuần trước, Trung Quốc đã cho phép các nhà máy nhiệt điện than tự do tăng giá, loại bỏ hành vi không khuyến khích tăng sản lượng vào thời điểm giá than toàn cầu cao đang làm giảm lợi nhuận của họ. Các quy định của chính phủ Trung Quốc phần lớn đã ngăn cản các nhà sản xuất điện đẩy phần chi phí cao hơn cho người sử dụng, nhưng với chính sách mới, giá nhiệt điện sẽ được phép dao động tới 20% quanh mức cố định, so với mức giới hạn hiện tại là 10%. Chuyên gia Niimura Naohiro của Market Risk Advisory, một công ty tư vấn hàng hóa ở Tokyo, tin rằng điều này sẽ làm tăng chi phí sản xuất kim loại và giá kim loại toàn cầu.

Thế nhưng vẫn có những xung đột trên thị trường công nghiệp toàn cầu đã dẫn đến một cuộc khủng hoảng năng lượng: nguồn cung eo hẹp nhưng nhu cầu cũng yếu. Sean Mulshaw, nhà phân tích tại công ty Wood Mackenzie đã lấy ví dụ về ngành sản xuất niken, nơi nguồn cung bị hạn chế do cắt giảm điện nhưng nhu cầu sử dụng thép không gỉ cũng không tăng cao vì hạn chế sản xuất thép. “Đó là một con dao hai lưỡi. Một mặt, người ta cắt giảm nhu cầu và mặt khác, họ cũng tước đi nguồn cung", ông Mulshaw chỉ ra. Có những lý do khác cho thấy nhu cầu sử dụng kim loại công nghiệp đang nhỏ dần. Hoạt động sản xuất ô tô tiếp tục bị cắt giảm do thiếu chip điện tử, trong khi thị trường bất động sản Trung Quốc vẫn đang tồn tại "quả bom" mang tên Evergrande. Vấn đề nợ nần của Evergrande có thể ảnh hưởng đến lĩnh vực bất động sản. Chính quyền Bắc Kinh đã dành cả năm qua để cố gắng dập tắt tình trạng đầu cơ bất động sản bằng cách hạn chế việc vay nợ của các chủ đầu tư lớn, gây thiệt hại cho hoạt động xây dựng. Hoạt động xây dựng của Trung Quốc chiếm khoảng 25% lượng thép tiêu thụ toàn cầu. Bất kỳ sự thay đổi nào về mức đầu tư sẽ có tác động rất lớn đến nhu cầu quặng sắt toàn cầu. “Cuộc khủng hoảng Evergrande có thể tạo ra một bước ngoặt cho Trung Quốc vốn thường phụ thuộc vào đầu tư xây dựng để tăng trưởng", nhà phân tích Yamaguchi Atsushi nói.

Theo Ngaynay