Cuộc khủng hoảng điện năng của Trung Quốc nghiêm trọng đến mức nào?

Trong khi một số nhà kinh tế cắt giảm dự báo tăng trưởng GDP của Trung Quốc nhưng vẫn còn nhiều cơ quan chờ xem tác động và quy mô cuộc khủng hoảng điện sẽ còn lớn đến đâu.

Than đá: nguồn cung giảm, giá tăng

Vào cuối năm 2020, Trung Quốc đã ngừng mua than từ Úc, từng là nguồn nhập khẩu than lớn nhất của “gã khổng lồ” châu Á. Căng thẳng chính trị giữa hai nước đã leo thang sau khi Úc hỗ trợ một cuộc điều tra về cách Bắc Kinh xử lý đại dịch virus Corona. Trong khi đó, thời tiết giá lạnh lịch sử mùa Đông năm đó đã khiến nhu cầu than tăng mạnh. Một số thành phố được báo cáo đã phải hạn chế sử dụng điện trong gia đình và các nhà máy sản xuất.

Cùng với sự gia tăng giá hàng hóa toàn cầu, than nhiệt - nhiên liệu chính để sản xuất điện, đã chứng kiến ​​giá tăng hơn 40% trong 12 tháng lên khoảng 777 Nhân dân tệ / tấn (119,53 đô la) vào tháng 12 năm 2020 trên Sàn giao dịch hàng hóa Trịnh Châu. Khi mùa xuân đến gần, Trung Quốc đặt mục tiêu trong 5 năm tới sẽ tăng tỷ trọng của nhiên liệu không hóa thạch lên khoảng 20% trong tiêu thụ năng lượng, tăng từ khoảng 15% hiện nay.

Năng lượng tái tạo giảm

Tuy nhiên, khi Trung Quốc cố gắng chuyển sang năng lượng tái tạo, một đợt hạn hán nghiêm trọng đã ập đến. Theo Ủy ban Cải cách và Phát triển Quốc gia, năng lượng sản xuất thủy điện đã giảm hơn 4% so với cùng kỳ năm trước vào tháng Bảy và tháng Tám.  Các nhà phân tích cũng cho biết, các mục tiêu về khí hậu của Trung Quốc trong kế hoạch 5 năm mới nhất ôn hòa hơn so với dự kiến. Theo dõi Hành động Khí hậu, một tổ chức phi lợi nhuận quốc tế đánh giá nỗ lực của các quốc gia để đáp ứng các mục tiêu của Thỏa thuận Paris, đã đánh giá các chính sách và hành động của Trung Quốc là “không đủ” trong một báo cáo được công bố vào ngày 15 tháng 9. Phần lớn điện ở Trung Quốc vẫn được tạo ra từ than đá trong khi tốc độ tăng trưởng sử dụng điện hàng năm đã tăng lên mức cao nhất trong một thập kỷ.

Phân chia nguồn điện

Ngoài nhiệt độ khắc nghiệt, các nhà máy đang đòi hỏi nhiều điện hơn trong giai đoạn gấp rút thực hiện các đơn đặt hàng toàn. Xuất khẩu của Trung Quốc đã tăng hai con số trong bối cảnh đại dịch. Các nhà phân tích của Eurasia Group đã viết vào tháng 5: “Nhu cầu về điện đã tăng lên cùng với sự phục hồi kinh tế của Trung Quốc” đồng thời lưu ý rằng “một số trung tâm công nghiệp dọc theo bờ biển phía đông của Trung Quốc, bao gồm Quảng Đông, Chiết Giang, Giang Tô và Sơn Đông, đã cảnh báo về khả năng thiếu điện tạm thời trong mùa cao điểm mùa Hè”.

Tháng 6, Thời báo Chứng khoán do nhà nước hậu thuẫn đã báo cáo về những hạn chế điện ở một số khu vực của trung tâm xuất khẩu Quảng Đông. Bên cạnh đó, chính quyền địa phương gây bức xúc vì một vài quyết định đột ngột. Ví dụ, ngày 23 tháng 9 vừa qua, cơ quan quản lý của một khu vực kinh doanh công nghệ cao ở tỉnh Hồ Nam đã ra lệnh hạn chế sử dụng điện có hiệu lực ngay lập tức. Tình trạng cắt điện diện rộng cũng xảy ra với các nhà máy ở thành phố Đông Quản, trung tâm sản xuất tỉnh Quảng Đông. Báo cáo cũng ghi nhận tình trạng mất điện đột ngột tại nhiều khu vực phía đông bắc Trung Quốc, bao gồm các khu dân cư ở tỉnh Liêu Ninh.

Wen Biao, Tổng Giám đốc tại Qianhe Technology Logistics Co. ở Thâm Quyến, tỉnh Quảng Đông, cho biết: “Mất điện có nghĩa là sản phẩm không thể được giao đúng hạn”. Ông chỉ ra tình hình cũng tương tự ở Thượng Hải và thành phố cảng Ninh Ba. Giảm sản lượng đã làm giảm nhu cầu vận chuyển ra nước ngoài và giá vận chuyển đến bờ Tây Hoa Kỳ đã giảm xuống còn 9.000 đô la / container, giảm từ 15.000 đô. Tổng cộng, Reuters báo cáo rằng hơn 10 tỉnh và khu vực đã bị hạn chế sử dụng điện.

Tỉnh Quảng Đông chiếm khoảng 23% giá trị xuất khẩu của Trung Quốc, trong khi Liêu Ninh chiếm 1,6%, theo dữ liệu chính thức từ tháng giêng đến tháng tám. Cắt điện đột ngột cũng khiến các doanh nghiệp nước ngoài tạm dừng ý định đầu tư nhiều hơn vào chuỗi cung ứng có trụ sở tại Trung Quốc. Johan Annell, đối tác của công ty tư vấn Asia Perspective, cho hay một số doanh nghiệp từng lên kế hoạch đầu tư hàng chục triệu đô la Mỹ vào Trung Quốc hiện đang hướng đến Đông Nam Á.

Tuần này, Ủy ban Cải cách và Phát triển Quốc gia và Lưới điện Nhà nước của Trung Quốc cam kết đảm bảo nguồn điện, đặc biệt là cho người dân, đồng thời cho biết, sẽ thực hiện các biện pháp như cho phép sản xuất nhiều than hơn và tăng nhập khẩu than. Ủy ban nhận định nhu cầu điện trong mùa đông này có thể vượt quá mức cao nhất của mùa hè và mùa Đông vừa qua. Giá than nhiệt đã tăng gần gấp đôi trong năm nay và chỉ giao dịch thấp hơn 1% ở mức 1.319,80 Nhân dân tệ / tấn vào giữa ngày thứ Năm.

Ảnh hưởng kinh tế

Cú sốc đối với nhiều nhà máy Trung Quốc xảy ra khi các nhà đầu tư lo lắng về sự sụt giảm trong lĩnh vực bất động sản khi “gã khổng lồ” Evergrande cảnh báo nguy cơ vỡ nợ. Cùng với các ngành liên quan như xây dựng, bất động sản chiếm khoảng một phần tư GDP của Trung Quốc. Sau khoảng hai thập kỷ mở rộng nhanh chóng, các cơ quan quản lý đã vào cuộc với các quy định chặt chẽ hơn về vốn vay cho các nhà phát triển.

Khi nói đến tác động kinh tế, Dan Wang, nhà kinh tế trưởng có trụ sở tại Thượng Hải tại Hang Seng China, cho biết bà sẽ “tập trung nhiều hơn vào các chính sách hạn chế trên thị trường bất động sản”. Bà cho rằng, việc cắt điện chủ yếu là do chính quyền địa phương không có khả năng điều chỉnh giá điện mà phần lớn do nhà nước ấn định. Theo Wang, các nhà máy đang gấp rút đáp ứng nhu cầu toàn cầu cũng đã tạo ra tình trạng dư thừa công suất. Bà nói: “Tác động từ việc hạn chế điện tương đương với một thảm họa thiên nhiên”.

Trong số các ngân hàng đầu tư lớn, Nomura đã cắt giảm dự báo GDP của Trung Quốc vào thứ Sáu, tiếp theo là Goldman Sachs vào thứ Ba. Zhiwei Zhang, nhà kinh tế trưởng tại Pinpoint Asset Management nhận xét: “Bản thân việc cắt điện không đáng kể, nhưng kết hợp với suy thoái của lĩnh vực bất động sản và bùng phát Covid-19 trong khu vực khiến chúng tôi lo lắng hơn về tăng trưởng GDP trong quý 4”. Các nhà kinh tế học tại các tổ chức tài chính khác hầu hết đã trì hoãn việc cắt giảm dự báo và đang chờ xem xét mức độ của cuộc khủng hoảng.

TL