Những điều cần biết về cuộc khủng hoảng năng lượng của Trung Quốc

Việc hạn chế sử dụng điện trên khắp Trung Quốc đang làm gián đoạn hoạt động sản xuất của các công ty, đặt ra thách thức đối với chuỗi cung ứng công nghệ và gia tăng thêm rủi ro cho tăng trưởng kinh tế của đất nước, vốn đã phải đối mặt với sự không chắc chắn từ những nỗ lực của chính quyền nhằm hạ nhiệt lĩnh vực bất động sản.

Việc cắt giảm điện là kết quả của một số yếu tố, từ giá hàng hóa tăng cao và sự phục hồi từ COVID-19 đến các cam kết về môi trường của ông Tập Cận Bình. Dưới đây là năm điều cần biết về cuộc khủng hoảng năng lượng của Trung Quốc.

Tại sao xuất hiện những đợt cắt điện?

Ông Tập đã nói rằng lượng khí thải carbon của Trung Quốc sẽ đạt mức cao nhất trước năm 2030 và nước này sẽ đạt được mức độ trung hòa carbon vào năm 2060. Điều đó ngụ ý một sự thay đổi lớn ở một quốc gia nơi hơn một nửa tổng lượng điện năng được tạo ra từ than đá - và các quan chức trên toàn quốc đang thực hiện mục tiêu một cách nghiêm túc.

Vào tháng 8, nhà hoạch định kinh tế hàng đầu của Trung Quốc, Ủy ban Cải cách và Phát triển Quốc gia (NDRC), đã nhắc tên các tỉnh - bao gồm các trung tâm công nghiệp như Giang Tô, Quảng Đông và Hồ Bắc không đạt được các mục tiêu về cường độ năng lượng trong nửa đầu năm 2021. Chính quyền địa phương sau đó đã gửi thông báo đến các công ty yêu cầu họ cắt giảm lượng điện tiêu thụ.

Nhưng có nhiều điều đang diễn ra. Ngoài ra còn có tình trạng thiếu điện do giá than và khí đốt cao, vốn đã tăng đột biến trong những tuần gần đây. Nhiệt độ cao ở các khu vực như Quảng Đông, cũng như sự phục hồi liên tục sau đại dịch, đã dẫn đến nhu cầu điện cao.

Theo Alex Whitworth tại Công ty nghiên cứu Wood Mackenzie, vì giá điện được quy định, các nhà máy điện sẽ mất hơn 0,15 Nhân dân tệ cho mỗi kilowatt giờ điện năng được tạo ra theo giá nhiên liệu hiện tại. Ông nói: “Có rất ít động lực đối với các nhà máy phát điện để mua thêm nhiên liệu trên thị trường giao ngay vì chi phí không thể chuyển cho người tiêu dùng.

Việc cắt điện diễn ra tại đâu?

Việc cắt điện và hạn chế sử dụng điện đã được báo cáo ở ít nhất 20 tỉnh và khu vực. Tại tỉnh Giang Tô, trung tâm công nghệ của Trung Quốc, một số nhà sản xuất đã được yêu cầu giảm mức sử dụng năng lượng trong thời gian còn lại của tháng 9 từ 10% đến 30% so với mức thông thường. Trong khi một số công ty nhận được yêu cầu ngừng sử dụng điện hoàn toàn từ Chủ nhật tuần trước (26/9) cho đến cuối tháng.

Theo Rintaro Tanaka tại Tổ chức Ngoại thương Nhật Bản (JETRO), tại Quảng Đông - trung tâm của các nhà sản xuất ô tô và điện tử, ít nhất 180 công ty Nhật Bản bị ảnh hưởng bởi tình trạng hạn chế điện. Kể từ giữa tháng 9, các công ty đã được yêu cầu ngừng hoặc giảm tiêu thụ điện nhiều nhất là năm ngày một tuần, ông nói.

Việc cắt điện cũng đã được lên kế hoạch tại một số khu vực nhất định của Bắc Kinh và Thượng Hải, chủ yếu nhắm vào các khu dân cư tư nhân.

Điều này có ý nghĩa gì đối với chuỗi cung ứng toàn cầu?

Các công ty bị ảnh hưởng bao gồm các nhà cung cấp chính cho các công ty toàn cầu như Apple, Tesla và Microsoft. Nhiều người đang dựa vào hàng tồn kho để duy trì hoạt động sản xuất và xuất xưởng trong tuần này. 

Tuy nhiên, nếu các hạn chế tiếp tục kéo dài trong tháng tới, các công ty cảnh giác rằng có thể có sự gián đoạn đáng kể trong một loạt ngành công nghiệp, vì các vấn đề trong một mắt xích của chuỗi cung ứng sẽ nhanh chóng ảnh hưởng đến những mắt xích khác. 

Cuộc khủng hoảng sẽ kéo dài bao lâu?

Tanaka của JETRO dự kiến ​​cuộc khủng hoảng năng lượng sẽ kéo dài đến khoảng cuối tháng 10, hoặc thậm chí là đầu tháng 11. Ông nói: Các hạn chế đối với sản xuất "cuối cùng sẽ được nới lỏng, nhưng nguồn cung thiếu hụt sẽ không thay đổi".

Những người khác dự đoán thậm chí còn lâu hơn. Chaoping Zhu, chiến lược gia thị trường toàn cầu của JP Morgan Asset Management cho biết: “Có khả năng cuộc khủng hoảng quyền lực ở Trung Quốc sẽ kéo dài đến cuối năm 2021, do các chính quyền địa phương chịu áp lực phải hoàn thành các mục tiêu giảm phát thải trong năm nay”.

Theo Whitworth tại Wood Mackenzie, tình hình sẽ phụ thuộc vào giá nhiên liệu và chính sách của chính phủ. Tăng trưởng nhu cầu điện dự kiến ​​sẽ chậm lại trong nửa cuối năm, nhưng giá nhiên liệu có thể "vẫn tăng vào mùa đông và có lẽ lâu hơn", ông nói. Giải pháp đối với chính phủ có thể là giảm bớt áp lực tài chính đối với các nhà máy điện than và khí đốt bằng cách tăng thuế quan.

Không có gì đảm bảo rằng sự gián đoạn hiện tại là một lần duy nhất. NDRC của Trung Quốc đã công bố một chính sách vào tháng 9, trong đó chỉ ra rằng nước này sẽ quản lý chặt chẽ việc tiêu thụ năng lượng, Ting Wang, quản lý cấp cao tại Viện Nghiên cứu Nhật Bản cho biết. "Có thể có những tình huống tương tự trong tương lai," cô nói.

Điều này tác động như thế nào đến nền kinh tế Trung Quốc?

Dữ liệu gần đây cho thấy doanh số bán lẻ đáng thất vọng và sự yếu kém của thị trường bất động sản, nơi chính phủ đang cố gắng giảm bớt việc vay nợ của các nhà phát triển bất động sản khổng lồ, dẫn đầu là China Evergrande. Do đó, các nhà kinh tế đã cảnh giác về sự suy thoái. Bây giờ, họ đang hạ thấp các dự báo của mình.

Mới đây, Nomura đã thay đổi dự báo tăng trưởng GDP năm 2021 từ 8,2% so với cùng kỳ năm ngoái xuống 7,7%, với lý do chuỗi cung ứng bị ảnh hưởng do khủng hoảng nguồn điện. 

Bảo Bảo (Theo Nikkei Asia)