VCCI đề xuất mọi doanh nghiệp, người dân có thể mua điện tái tạo trực tiếp

Tại dự thảo Nghị định cơ chế mua bán điện trực tiếp (DPPA), Bộ Công Thương xây dựng mô hình này theo hai phương án, gồm qua đường dây riêng và lưới quốc gia (tức qua EVN). Nguồn cung ứng là các nhà máy năng lượng tái tạo (gió, mặt trời) công suất trên 10 MW nếu nối lưới hoặc không giới hạn công suất nếu qua đường dây riêng.

Dự thảo quy định bên mua trong cả hai trường hợp là tổ chức, cá nhân dùng điện sản xuất từ cấp điện áp 22 kV trở lên, lượng tiêu thụ bình quân hàng tháng từ 500.000 kWh. Những khách hàng có nhu cầu sử dụng ít hơn, như doanh nghiệp sản xuất nhỏ hay hộ gia đình chưa được mua bán trực tiếp.

Góp ý nội dung này, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cho biết, cơ chế DPPA sẽ giúp giải quyết cung cầu năng lượng tái tạo (điện mặt trời, điện gió). Đây có thể là giải pháp gỡ khó cho nhiều dự án năng lượng tái tạo chậm thời điểm giá FIT (giá ưu đãi cố định).

Về đối tượng khách hàng trong trường hợp mua bán điện trực tiếp qua đường dây riêng, Điều 7 của dự thảo quy định về mua bán điện trực tiếp qua đường dây riêng chỉ cho phép khách hàng sử dụng điện lớn được tham gia. Các khách hàng sử dụng điện khác chưa được tham gia mà phải đợi giai đoạn tiếp theo.

Do các bên sử dụng đường dây riêng nên tác động đến hệ thống điện quốc gia không đáng kể nên VCCI đề nghị cơ quan soạn thảo sửa đổi Điều 7 của dự thảo theo hướng cho phép không giới hạn vào nhóm khách hàng sử dụng điện lớn mà mở rộng cho mọi khách hàng có nhu cầu.

Về yêu cầu đối với đơn vị phát điện khi mua bán qua đường dây riêng, Điều 6.1 của dự thảo quy định "công trình nguồn điện phải phù hợp với quy hoạch phát triển điện lực".

Hiện nay, quy hoạch điện lực khống chế công suất tối đa phát triển năng lượng tái tạo. Một trong những lý do quan trọng của điều này là lo ngại ngại công suất điện tái tạo quá lớn nhưng không ổn định sẽ gây tác động tiêu cực cho hệ thống truyền tải điện quốc gia.

"Tuy nhiên, trong trường hợp mua bán điện qua đường dây riêng, không sử dụng hệ thống truyền tải chung, các tác động này không đáng kể. Do đó, việc yêu cầu công trình nguồn điện phải phù hợp với quy hoạch là không thực sự cần thiết.

Đề nghị cơ quan soạn thảo cân nhắc lại quy định này. Trong trường hợp vẫn có lo ngại tác động tiêu cực khi công suất điện tái tạo dư thừa phát lên hệ thống thì có thể bổ sung quy định các bên phải lắp thiết bị chống phát ngược lên lưới điện", VCCI kiến nghị.

Còn về yêu cầu đối với khách hàng sử dụng điện khi mua qua đường dây riêng, Điều 7.2 và Điều 7.3 yêu cầu khách hàng sử dụng điện khi mua điện trực tiếp qua đường dây riêng phải đầu tư hạ tầng lưới điện và có đội ngũ quản lý, vận hành lưới điện.

Theo VCCI, việc đầu tư và quản lý, vận hành đường dây truyền tải riêng này có thể thuộc về đơn vị phát điện, cũng có thể thuộc về khách hàng sử dụng điện, tuỳ vào thoả thuận cụ thể giữa hai bên.

Do đó, VCCI cũng đề nghị cơ quan soạn thảo quy định theo hướng hai bên mua bán điện có quyền thoả thuận về việc đầu tư và quản lý vận hành đường dây.

Cơ chế DPPA từng nhiều lần được các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài đề nghị Việt Nam sớm thí điểm, bởi họ cho rằng chính sách này sẽ tác động tích cực vào cạnh tranh ngành năng lượng. Một số tập đoàn lớn có nhu cầu tham gia có tổng sản lượng tiêu thụ bình quân tháng đều lớn hơn 1.000.000 kWh mỗi tháng.

Bà Suji Kang - đại diện Hiệp hội Năng lượng sạch châu Á bày tỏ, dự thảo DPPA có ý nghĩa rất lớn đến doanh nghiệp trong bối cảnh yêu cầu sản xuất xanh ngày càng khắt khe. Do vậy, họ mong muốn phải rõ ràng các mốc thời gian thực hiện DPPA, cũng như quy trình tiếp nhận hồ sơ (gửi hồ sơ về đâu, thời gian bao lâu sau khi ký hợp đồng…)

"Việc này để doanh nghiệp chủ động được thời gian nhằm xây dựng các kế hoạch hợp lý" - bà Suji Kang nói.

Khi góp ý về dự thảo này, Sở Công Thương Thái Nguyên cũng đề nghị mở rộng đối tượng áp dụng, ngoài các khách hàng sử dụng điện lớn. Theo cơ quan này, thực tế, có nhiều hệ thống năng lượng mặt trời mái nhà đã lắp đặt nhưng chưa kết nối với điện lưới quốc gia vì chưa có hướng dẫn của Bộ Công Thương.

"Nếu hệ thống này được bán cho các khách hàng sử dụng xung quanh sẽ bớt áp lực cho ngành điện", Sở Công Thương Thái Nguyên đề xuất, thêm rằng việc này cũng giúp giảm lãng phí cho các chủ sở hữu hệ thống điện mặt trời mái nhà.

Cùng lý do mua bán qua đường dây riêng ít tác động hệ thống, VCCI cho rằng, yêu cầu công trình nguồn điện phải phù hợp với quy hoạch là "không thực sự cần thiết". Trường hợp vẫn lo ngại tác động tiêu cực khi công suất dư thừa phát lên hệ thống, tổ chức này đề xuất bổ sung quy định các bên phải lắp thiết bị chống phát ngược lên lưới.

Ngoài ra, hiện dự thảo quy định khách hàng mua trực tiếp qua hình thức này phải đầu tư hạ tầng lưới điện, có đội ngũ quản lý, vận hành lưới. Theo VCCI, việc này nên để hai bên tự thỏa thuận, trách nhiệm có thể thuộc về đơn vị phát điện, hoặc khách hàng.

Cơ chế DPPA từng nhiều lần được các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài đề nghị Việt Nam sớm thí điểm, bởi họ cho rằng chính sách này sẽ tác động tích cực vào cạnh tranh ngành năng lượng. Một số tập đoàn lớn như Samsung, Heineken, Nike có nhu cầu tham gia có tổng sản lượng tiêu thụ bình quân tháng đều lớn hơn 1.000.000 kWh mỗi tháng.

Khảo sát cuối năm ngoái của Bộ Công Thương cho thấy, khoảng 20 doanh nghiệp lớn muốn mua điện trực tiếp, tổng nhu cầu gần 1.000 MW. Cùng đó, có 24 dự án năng lượng tái tạo với công suất 1.773 MW muốn bán điện qua cơ chế DPPA, 17 dự án có công suất 2.836 MW cân nhắc tham gia.

Lan Anh (t/h)