TS Nguyễn Đức Kiên: Vì sao Thái Lan, Singapore, Malaysia xử lý tốt giá vé máy bay và thu hút du lịch?

Trong bối cảnh kinh tế hiện nay, vấn đề giá vé máy bay đã thu hút sự chú ý đặc biệt của dư luận và trở thành chủ đề "nóng" trên nghị trường Quốc hội. TS Nguyễn Đức Kiên, nguyên Tổ trưởng Tư vấn kinh tế của Thủ tướng Chính phủ, chia sẻ rằng chúng ta đang sống trong một thời kỳ đặc biệt của cả kinh tế thế giới và Việt Nam. Ông nhấn mạnh, thay vì tập trung vào việc tìm hiểu nguyên nhân giá vé máy bay tăng, cần nhìn nhận vấn đề này một cách khách quan, minh bạch và chia sẻ, nhằm xây dựng và phát triển một thị trường hàng không lành mạnh.

Hiện trạng và nguyên nhân tăng giá vé máy bay

TS Nguyễn Đức Kiên nhận định rằng thị trường hàng không là một lĩnh vực đặc thù luôn được người tiêu dùng quan tâm. Việc có ý kiến về giá vé các chuyến bay nội địa là điều bình thường. Tuy nhiên, từ góc độ quản lý nhà nước, cần có một cái nhìn tổng thể, đặt mục tiêu dài hạn là phát triển kinh tế vĩ mô bền vững, hài hòa lợi ích giữa nhà nước, doanh nghiệp và người tiêu dùng.

Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIII đã khẳng định nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa của Việt Nam phải vận hành trên cơ sở tôn trọng các quy luật của kinh tế thị trường. Đây là nền tảng vững chắc để tích lũy, phát triển và đầu tư vào các cơ sở hạ tầng, dịch vụ thiết yếu nhằm nâng cao đời sống người dân.

Nếu nhìn riêng vào thị trường hàng không, giá vé máy bay quý 2/2024 phản ánh rõ nét quy luật của thị trường, chưa đạt đến mức đỉnh cao của năm 2019 và vẫn nằm trong phạm vi cho phép của luật Giá. So sánh với thời kỳ đại dịch Covid-19 (2020-2022), giá vé hiện tại cao hơn, nhưng điều này phản ánh sự khác biệt giữa một nền kinh tế phát triển bình thường và thời kỳ đình trệ nghiêm trọng toàn cầu.

Thời điểm sau đại dịch, thị trường hàng không Việt Nam đã phục hồi nhanh chóng, thậm chí giữa năm 2022 còn được ghi nhận có tốc độ tăng trưởng nhanh nhất thế giới. Nhu cầu du lịch và công vụ bị kìm nén trong 2 năm đại dịch đã tạo cơ hội cho sự phục hồi này, đặc biệt là ở thị trường nội địa. Tuy nhiên, suy thoái kinh tế đã ảnh hưởng đến thu nhập của người tiêu dùng, dẫn đến tốc độ tăng trưởng du lịch nội địa sụt giảm, kéo theo hàng không nội địa cũng gặp khó khăn.

Trong giai đoạn Covid-19, nhiều hãng hàng không quốc tế phải tái cơ cấu với sự hỗ trợ của Chính phủ các nước. Tại Việt Nam, đội tàu bay giảm mạnh về số lượng do khó khăn của Pacific Airlines và Bamboo Airways. Đặc biệt, các sự cố kỹ thuật đối với động cơ máy bay A321 và Boeing B737 Max đã làm trầm trọng thêm vấn đề thiếu hụt tàu bay, khiến giá thuê tăng cao.

Các hãng hàng không Việt Nam chưa kịp phục hồi sau đại dịch lại phải đối mặt với chi phí đầu vào tăng, đẩy giá dịch vụ tăng theo. Xu hướng chung của thế giới về giá vé máy bay là tiếp tục tăng cao, tiệm cận với giá trước đại dịch, và Việt Nam không ngoại lệ.

TS Nguyễn Đức Kiên cho rằng sự bức xúc của dư luận là điều dễ hiểu. Tuy nhiên, những người làm công tác hoạch định và truyền thông chính sách cần hiểu rõ bối cảnh để đưa ra thông điệp phù hợp. Vấn đề này đã được Thủ tướng Chính phủ lưu ý trong báo cáo trước Kỳ họp thứ 4 Quốc hội khóa XV. Cần có thông điệp rõ ràng, minh bạch để người tiêu dùng và doanh nghiệp hiểu nhau hơn, chia sẻ khó khăn và cùng nhau xây dựng, phát triển thị trường vận tải hàng không Việt Nam lành mạnh.

Hướng tới sự phát triển của ngành hàng không Việt Nam: Bài học từ Thái Lan, Singapore và Malaysia

Trước câu hỏi về việc tại sao Thái Lan, Singapore và Malaysia vẫn có thể xử lý được vấn đề giá vé máy bay và thu hút du lịch trong khi đang phải đối mặt với những khó khăn tương tự, chúng ta phải nhìn vào cảnh quan lớn hơn của ngành du lịch và vận tải ở các quốc gia này.

Trong thời kỳ khủng hoảng do đại dịch, Thái Lan và Singapore đã thực hiện các quyết định mạnh mẽ, can thiệp của nhà nước vào thị trường để hỗ trợ các doanh nghiệp vận tải và du lịch. Ví dụ, Thai Airways, dưới sự bảo trợ của chính phủ Thái Lan, đã tái cơ cấu như một doanh nghiệp đang phá sản, giúp giải quyết các nợ nần và đổi mới đội bay. Thái Lan cũng đã tổ chức một hệ sinh thái du lịch thống nhất, kết hợp các doanh nghiệp hàng không và các địa phương du lịch để tạo ra sản phẩm du lịch toàn diện. Nhờ đó, chi phí tổng thể cho một chuyến du lịch được chia sẻ một cách công bằng giữa các bên, từ đó giúp hãng hàng không cân bằng chi phí hoạt động của mình.

Singapore Airlines cũng đã nhận được sự hỗ trợ từ chính phủ để nâng cấp hoàn toàn đội bay với máy bay mới, chất lượng cao, giúp giảm chi phí khấu hao tài sản so với việc phải tìm nguồn tài chính để đổi mới đội tàu bay. Điều này giúp Singapore Airlines duy trì giá vé cạnh tranh trong khi nâng cao chất lượng dịch vụ từ trên máy bay đến sân bay và điểm đến.

Tuy nhiên, ở Việt Nam, nguồn lực hạn chế đã là một rào cản lớn đối với việc hỗ trợ các doanh nghiệp vận tải, du lịch khi gặp khủng hoảng thị trường và tài chính. Chính phủ đã đưa ra các biện pháp như giảm thuế, phí và lệ phí để giảm bớt chi phí đầu vào cho các hãng hàng không, đơn giản hóa các thủ tục thuê tàu bay. Ngoài ra, việc phê duyệt Quy hoạch tổng thể giao thông cho các lĩnh vực đường bộ, đường sắt, cảng biển, cảng hàng không và hạ tầng đường thủy nội địa cũng là một bước quan trọng để nâng cao năng lực của ngành vận tải công cộng.

"Dự báo cho ngành vận tải hàng không Việt Nam trong giai đoạn tới, chúng ta có thể thấy sự phát triển nổi bật của ngành vận tải ô tô, trong khi vận tải hàng không vẫn còn đối mặt nhiều thách thức. Tuy nhiên, khi các phương thức vận tải này phát triển đồng bộ và hỗ trợ nhau, chúng sẽ tạo nên một hệ thống hoàn chỉnh, giúp giảm chi phí và cải thiện sự thuận tiện cho người dân", TS Nguyễn Đức Kiên nhấn mạnh.

Để có thể phát triển bền vững và cạnh tranh trong thời kỳ khó khăn, Việt Nam cần tiếp tục nâng cao năng lực hỗ trợ và quản lý trong ngành hàng không, đồng thời khuyến khích sự hợp tác giữa các doanh nghiệp và chính phủ để xây dựng một môi trường kinh doanh thuận lợi và bền vững.

Bình Anh