Thành phố Hồ Chí Minh đang tìm lại động lực để phát triển...

Tin này càng vui hơn khi trước đó các chuyên gia kinh tế dự báo chỉ tăng trưởng ở mức 5,5%. Mức tăng trưởng này rất đáng khích lệ, khi tăng trưởng của TP. HCM cùng kỳ năm trước chỉ 0,7%, làm nhiều chuyên gia lo lắng về sự suy thoái của đầu tàu kinh tế cả nước. Tuy nhiên, TP. HCM đang tìm cách bứt phá, trong đó Nghị quyết 98 đã và đang tạo ra một hành lang thể chế mạnh mẽ, là chìa khóa để giải quyết các điểm nghẽn trong phát triển TP và thúc đẩy tăng trưởng.

Công nghiệp phục hồi nhưng vẫn chậm

Dịch vụ vẫn là động lực chính của TP. HCM trong 3 tháng đầu năm 2024, đóng góp đến 71,6% vào tốc độ tăng trưởng chung và chiếm 65,6% cơ cấu nền kinh tế. Điều đáng mừng là công nghiệp cũng có chuyển biến tốt, đóng góp 16,4% vào mức tăng chung. Chỉ số sản xuất công nghiệp (IIP) quý I tăng 5,1%, cao hơn Hà Nội (3,6%), Đà Nẵng (0,6%), Cần Thơ (2,1%) nhưng thấp hơn Hải Phòng (12,6%).

Điểm sáng của TP. HCM vẫn là địa phương thu hút các nhà đầu tư nước ngoài với 247 dự án FDI, tăng 14,4%. Nhưng quy mô vốn hiện khá thấp, chỉ 0,44 triệu USD mỗi dự án (quý I/2023 là 0,62 triệu USD mỗi dự án), cho thấy TP. HCM chưa thu hút được các doanh nghiệp (DN) FDI quy mô lớn.

GRDP quý I tăng trưởng khả quan như vậy làm cơ sở cho TP. HCM thực hiện mục tiêu tăng trưởng GRDP 7,5-8% cho cả năm 2024.

Thách thức về tăng trưởng kinh tế của TP. HCM năm nay là sự hồi phục của công nghiệp có cải thiện nhưng còn phục hồi chậm, bình quân chỉ 1,8% từ 2019 đến nay. Ba tháng đầu năm, nhiều ngành sản xuất như điện tử, máy vi tính, sản phẩm quang học, quần áo, giày da vẫn suy giảm.

Điểm trừ của TP. HCM là môi trường kinh doanh trên địa bàn chưa cải thiện đáng kể. Trong quý I, cứ một DN mới tham gia thị trường lại có một DN rút lui, tức tỷ lệ 1/1. Tỷ lệ tương ứng vào cùng kỳ năm ngoái là 1/0,9. Dư nợ tín dụng tăng 8%, vẫn khá khiêm tốn so với mục tiêu 15% kế hoạch năm.

Về công tác giải ngân vốn đầu tư công, Chủ tịch UBND TP. HCM Phan Văn Mãi cho rằng, để đến 31-3 giải ngân đạt 5.600 tỷ đồng thì mỗi tuần TP. HCM phải giải ngân hơn 200 tỷ đồng. Do đó, Kho bạc Nhà nước phải làm việc cả ngày thứ bảy, chủ nhật. Các quý còn lại mỗi quý phải giải ngân hơn 20.000 tỷ đồng là một thách thức nếu không có sự quyết tâm cao của toàn hệ thống. Do đó giải ngân đầu tư công là nhiệm vụ, nhiệm vụ trọng tâm xuyên suốt của cả năm 2024. Dự kiến hết quý này, TP giải ngân được hơn 5.600 tỷ đồng (đạt 7,1%), trong khi mục tiêu là trên 10% vốn giao cả năm (gần 8.000 tỷ đồng).

Các động lực tăng trưởng chưa đạt như kỳ vọng

Ngày 27-3, Tại Hội nghị lần thứ 28 Ban Chấp hành Đảng bộ TP HCM khóa XI, nhiệm kỳ 2020-2025, Bí thư Thành ủy TP HCM Nguyễn Văn Nên phát biểu: Kinh tế - xã hội của TP. HCM trong quý I đạt nhiều kết quả nổi bật, các chỉ số có nhiều điểm sáng. TP. HCM đã thích ứng linh hoạt, nhạy bén trước tình hình, diễn biến mới xảy ra trên địa bàn; các chỉ số về kinh tế - xã hội trong quý I có nhiều điểm sáng, nhiều lĩnh vực của TP. HCM đang trên đà phục hồi; hoạt động du lịch khởi sắc, thị trường bất động sản có dấu hiệu phục hồi; niềm tin của cộng đồng DN đang tăng lên; công tác chuyển đổi số, đầu tư xây dựng hạ tầng, chỉnh trang đô thị được đẩy mạnh và thực hiện có hiệu quả.

Bí thư Nguyễn Văn Nên cũng thẳng thắn đánh giá: Nhìn lại quý I-2024, TP. HCM vẫn còn không ít hạn chế. Các động lực tăng trưởng chưa đạt như kỳ vọng, khả năng hấp thụ vốn còn yếu, các yếu tố cạnh tranh để thu hút vốn đầu tư FDI, giá thuế đất, hạ tầng bến cảng... chưa hấp dẫn nhà đầu tư và chưa góp phần thúc đẩy phát triển, nhất là các lĩnh vực mới nổi. Giải ngân vốn đầu tư công còn chậm so với yêu cầu đặt ra, cải cách thủ tục hành chính có chuyển biến chưa mạnh....

Vấn đề của TP. HCM là tìm các để thu hút các nhà đầu tư chiến lược.

TP HCM đã nhận ra những điểm yếu của mình để thực hiện đồng loạt các giải pháp thu hút vốn đầu tư FDI. Trong đó về cải cách hành chính, cải thiện môi trường đầu tư, TP cần xây dựng được nền hành chính ngang tầm với sự phát triển trong tình hình mới, chuyên nghiệp, hiệu quả, tin cậy đối với nhà đầu tư.

Các chuyên gia cho rằng, TP HCM cần đáp ứng các chuẩn mực để nhà đầu tư tiếp cận hiệu quả các nguồn lực theo cơ chế thị trường. Nhà đầu tư có thể cần dễ dàng tiếp cận nguồn lực đất đai, nguồn nhân lực, vốn đầu tư. Đây là yếu tố then chốt để thu hút các nhà đầu tư lớn tầm cỡ.

TP. HCM cần nghiên cứu sử dụng quỹ đất của các cơ sở sản xuất công nghiệp di dời theo quy hoạch ra khỏi khu vực nội thành để đầu tư phát triển các trung tâm đổi mới sáng tạo, trung tâm nghiên cứu và phát triển (R&D); đầu tư nghiên cứu và hỗ trợ chuyển giao công nghệ cao trong lĩnh vực công nghệ thông tin, công nghệ sinh học, công nghệ tự động hóa, công nghệ vật liệu mới, năng lượng sạch.

TP cần quỹ đất lớn trên 100ha. Các khu chế xuất, KCN đang hoạt động hầu như không thể đáp ứng yêu cầu này. Do đó TP cần tập trung nguồn lực đầu tư phát triển các KCN đã được quy hoạch nhưng chưa được đầu tư đưa vào khai thác. Do vậy cần nghiên cứu quy hoạch mới một số KCN theo chuỗi công nghiệp - đô thị Mộc Bài - TP.HCM - cảng Cái Mép - Thị Vải gắn với hành lang kinh tế xuyên Á. Triển khai thực hiện đề án chuyển đổi mô hình các khu công nghệ cao, KCN, khu chế xuất theo hướng phát triển công nghệ cao, sáng tạo, kinh tế số, kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn để tạo quỹ đất thu hút các dự án đầu tư trong lĩnh vực công nghệ cao.

Kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn đang là mục tiêu TP. HCM hướng tới. TP. HCM đang khẩn trương hoàn thiện khung chiến lược phát triển xanh đến năm 2030 tầm nhìn đến năm 2050, xác định lấy người dân và doanh nghiệp làm trung tâm của chuyển đổi. Đồng thời, tăng cường kết nối liên vùng, hợp tác quốc tế nhằm thực hiện 4 trụ cột: phát triển nguồn lực xanh, xây dựng hạ tầng xanh, phát triển hành vi xanh, xác định ngành và lĩnh vực tiên phong.

TP. HCM còn một lực đẩy rất quan trọng khác là Nghị quyết số 98/2023/QH15 về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP. HCM. Nghị quyết này đã và đang tạo ra một hành lang thể chế mạnh mẽ, là chìa khóa để giải quyết các điểm nghẽn trong phát triển TP và thúc đẩy tăng trưởng xanh, mở ra cơ hội để TP. HCM thu hút nhân tài tham gia vào hệ thống chính trị, phát triển khoa học - công nghệ và đầu tư cơ sở hạ tầng của TP.

TP. HCM lập Trung tâm Cách mạng Công nghiệp lần thứ 4

Tại Diễn đàn Kinh tế Thế giới tại Davos (Thụy Sỹ) hôm 16/1, Chủ tịch UBND TP. HCM Phan Văn Mãi đã ký kết với Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF) WEF thành lập TP. HCM lập Trung tâm Cách mạng Công nghiệp lần thứ 4 (C4IR). Đây là trung tâm thứ hai được thành lập ở Đông Nam Á, sau C4IR Malaysia năm 2023.

C4IR TP HCM được đặt tại Khu Công nghệ cao TP HCM, dự kiến đi vào hoạt động từ tháng 6/2024. Đây được xem là một trong các đề án phát triển kinh tế quan trọng của TP. HCM, đóng vai trò là động lực thúc đẩy phát triển của TP. HCM trong tương lai.

C4IR sẽ là nơi tập trung hợp tác nghiên cứu, đề xuất chính sách, ứng dụng và chuyển giao công nghệ, huy động nguồn lực cho các lĩnh vực mà TP. HCM và Việt Nam quan tâm như: tăng trưởng xanh, đô thị thông minh, trí tuệ nhân tạo.

Với trung tâm này, thành phố có thể tham gia vào các sáng kiến toàn cầu của WEF, từ đó thiết lập một hệ sinh thái toàn diện nhằm thúc đẩy các động lực tăng trưởng mới, thu hút đầu tư, nâng cao năng lực cạnh tranh.

"Trung tâm sẽ trở thành địa chỉ đáng tin cậy và hiệu quả để thúc đẩy hợp tác giữa các chuyên gia, nhà nghiên cứu, cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam và quốc tế", ông Phan Văn Mãi phát biểu.

Là sáng kiến của WEF, C4IR là nền tảng hợp tác giữa nhiều bên liên quan, kết nối khu vực công và tư nhằm tối đa hóa lợi ích công nghệ cho xã hội đồng thời giảm thiểu rủi ro, cải thiện và đẩy nhanh việc triển khai các công nghệ mới nổi.

C4IR đầu tiên thành lập tại San Francisco (Mỹ) vào năm 2017, ngay sau đó là các C4IR tại Nhật Bản và Ấn Độ. Đến nay, mạng lưới các C4IR đã hình thành ở nhiều nước trên thế giớ, góp phần đưa công nghệ mới vào sản xuất.

Vĩnh Hy