Tận dụng thời cơ giá gạo lên cao để tăng xuất khẩu, đảm bảo an ninh lương thực quốc gia

Thủ tướng Phạm Minh Chính đã ký Chỉ thị 24 về đảm bảo an ninh lương thực và thúc đẩy sản xuất, xuất khẩu gạo. Chỉ thị này được đưa ra trong bối cảnh tình hình thương mại lương thực toàn cầu đang diễn biến phức tạp, đặc biệt là việc các quốc gia như Ấn Độ, Nga và UAE cấm xuất khẩu gạo, gây ra sự thiếu hụt lương thực trên thị trường. Điều này đã dẫn đến tình trạng mua gom lúa, gạo ồ ạt tại một số địa phương ở Việt Nam, gây mất cân đối cung - cầu cục bộ và đẩy giá mặt hàng này trong nước lên cao bất hợp lý.

Với mục tiêu nâng cao thu nhập người dân thông qua việc tăng xuất khẩu gạo, Chỉ thị yêu cầu Bộ Nông nghiệp & Phát triển nông thôn cùng các bộ, địa phương rà soát quy hoạch, vùng trồng, đảm bảo mục tiêu sản xuất trên 43 triệu tấn lúa một năm. Bộ Nông nghiệp & Phát triển nông thôn cùng Bộ Công Thương và các địa phương được giao nhiệm vụ theo dõi sát diễn biến thị trường gạo khu vực và thế giới, tình hình sản xuất, sản lượng lúa, gạo theo từng chủng loại, mùa vụ trong năm để cân đối nguồn lúa, gạo phục vụ nhu cầu tiêu dùng trong nước và xuất khẩu. Đảm bảo an ninh lương thực quốc gia trong mọi tình huống là một yêu cầu quan trọng mà Chỉ thị đề ra.

Nhằm đảm bảo an ninh lương thực, tận dụng cơ hội xuất khẩu và tránh đầu cơ, trục lợi, Chính phủ yêu cầu Bộ trưởng các bộ: Công Thương, Nông nghiệp & Phát triển nông thôn, Ngoại giao kiểm tra, giám sát kinh doanh xuất khẩu gạo. Các bộ sẽ theo dõi thị trường thương mại gạo thế giới và động thái của các nước sản xuất, xuất khẩu để chủ động điều tiết sản xuất, kinh doanh, xuất khẩu gạo.

Báo cáo của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cho biết dự kiến năm 2023, cả nước sẽ gieo trồng 7,1 triệu ha lúa, sản lượng đạt trên 43 triệu tấn (tương đương hơn 20 triệu tấn gạo). Đến đầu tháng 8, các địa phương đã thu hoạch hơn 24 triệu tấn lúa. Dự kiến nếu không có diễn biến bất thường của thời tiết, sản lượng lúa thu hoạch sẽ đảm bảo nhu cầu trong nước và đáp ứng yêu cầu xuất khẩu. Lượng lúa dành cho xuất khẩu khoảng trên 15 triệu tấn (tương đương 7-7,5 triệu tấn gạo).

Tuy nhiên, để đạt được mục tiêu tăng xuất khẩu, Chỉ thị yêu cầu Bộ Công Thương sớm hoàn thiện và trình Chính phủ dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung Nghị định 107 về kinh doanh, xuất khẩu gạo. Trong đó, cần quy định chặt chẽ, khả thi về điều kiện kinh doanh xuất khẩu gạo, chất lượng lúa, gạo xuất khẩu. Các thương nhân phải liên kết với người trồng lúa trong xây dựng vùng nguyên liệu sản xuất, tiêu thụ lúa, gạo. Điều này sẽ giúp đảm bảo chất lượng sản phẩm gạo Việt Nam và giảm thiểu các rủi ro trong quá trình xuất khẩu.

Bên cạnh đó, Chính phủ cũng nhấn mạnh vai trò của các cơ quan liên quan trong việc quảng bá, xúc tiến thương mại gạo phù hợp với tình hình mới để nâng cao giá trị sản phẩm gạo Việt Nam và khai thác hiệu quả cơ chế ưu đãi của các Hiệp định thương mại tự do (FTA) để chiếm lĩnh các thị trường mới, tiềm năng và nâng cao sức cạnh tranh cho ngành hàng gạo Việt Nam.

Thủ tướng cũng đặt ra yêu cầu cho Bộ trưởng Tài chính và Thống đốc Ngân hàng Nhà nước, đó là chủ động áp dụng các biện pháp bình ổn giá, hỗ trợ người sản xuất lúa, xuất khẩu gạo và các thương nhân. Bộ Tài chính được yêu cầu tính toán, cân đối việc dự trữ gạo để không để xảy ra tình trạng thiếu hụt lương thực, thiếu gạo trong những tình huống khẩn cấp như giáp hạt, thiên tai, dịch bệnh. Đồng thời, các địa phương cũng phải thực hiện giám sát sản xuất, lưu thông, tiêu thụ lúa, gạo để đảm bảo quá trình này diễn ra trơn tru và hiệu quả.

Hiện tại, giá gạo Việt Nam trên thị trường thế giới tăng liên tục sau khi Ấn Độ, Nga và UAE tuyên bố cấm xuất khẩu gạo. Điều này đã tạo cơ hội cho Việt Nam tăng cường xuất khẩu gạo và tăng thu nhập người dân. Theo thống kê của Bộ Công Thương, đến cuối tháng 7, Việt Nam đã xuất khẩu 4,83 triệu tấn gạo, thu về gần 2,6 tỷ USD. Các thị trường xuất khẩu chủ yếu là ở châu Á, như Trung Quốc, Philippines, Indonesia, và cũng có sự tăng trưởng đáng kể từ thị trường EU.

Tuy nhiên, Chính phủ cũng cảnh báo về các vấn đề đối mặt như đầu cơ, trục lợi bất chính, và đẩy giá lúa gạo lên cao bất hợp lý. Các thương nhân kinh doanh xuất khẩu gạo cần duy trì mức dự trữ lưu thông tối thiểu và tuân thủ các quy định về chất lượng lúa, gạo của Việt Nam và các nước nhập khẩu để tránh các rủi ro trong quá trình kinh doanh.

Tóm lại, Chỉ thị 24 của Thủ tướng Phạm Minh Chính nhằm tận dụng thời cơ giá gạo lên cao để tăng xuất khẩu, nâng thu nhập người dân, nhưng cũng cần đảm bảo an ninh lương thực quốc gia trong mọi tình huống. Các biện pháp cụ thể như rà soát quy hoạch, giám sát thị trường, quảng bá thương mại gạo sẽ giúp Việt Nam tăng cường xuất khẩu và tạo điều kiện thuận lợi cho người sản xuất, xuất khẩu gạo, đồng thời giảm thiểu các rủi ro trong quá trình kinh doanh.

Thế Anh