Nhìn nhận vấn đề phát triển đô thị của TP.HCM đến năm 2060

Hiện tại, hướng Đông (phát triển TP. Thủ Đức) và hướng Nam đang được ưu tiên. Tuy nhiên, việc phát triển về vùng đất thấp (phía Nam - Đông Nam) như TP. Thủ Đức và huyện Cần Giờ đang đối mặt với nguy cơ ngập lụt. Theo nghiên cứu và báo cáo của Ngân hàng Thế giới (WB), khu vực Đồng bằng sông Cửu Long và Đông Nam Bộ của Việt Nam (bao gồm TP.HCM) có nguy cơ cao nhất trên thế giới về ngập lụt do nước biển dâng vào năm 2070.

Do đó, phát triển đô thị trong vùng đất thấp đòi hỏi chi phí xây dựng lớn vì phải đảm bảo móng vững chắc (do nền đất yếu). Mật độ xây dựng cũng cần phải thấp hơn so với vùng đất cao, tránh bê tông hóa quá nhiều để giảm nguy cơ ngập lụt. Tuy nhiên, nhiều người vẫn kỳ vọng vào phát triển khu vực Cần Giờ của TP.HCM, xem việc lấn biển và phát triển du lịch là hướng đi chính.

Nếu TP.HCM quyết định phát triển dự án du lịch ven biển, điều này có thể tốt, nhưng không nên tạo ra các khu đô thị biển với mật độ cao. Vì khu vực Cần Giờ là khu dự trữ sinh quyển cần phải được bảo tồn. Việc phát triển đô thị ở đây để kích thích du lịch biển cũng không dễ dàng, vì nước biển ở Cần Giờ không trong, nước bẩn và không thích hợp cho việc tắm biển.

Cố gắng làm sạch nước biển bằng cách đổ cát cũng không khả thi, vì tất cả các con sông đổ thải ra biển từ đây và khu vực này là cửa ngõ biển, nên nước biển không được làm sạch như các khu vực biển sâu khác.

Nếu nhà đầu tư muốn đầu tư Cần Giờ trở thành khu du lịch cao cấp, đó là việc của nhà đầu tư. Tư nhân làm dự án thì “lời ăn lỗ chịu”, nhưng lúc này Nhà nước chỉ nên hỗ trợ về chính sách, chứ chưa nên ưu tiên đầu tư ngân sách cho vùng này…

Điều quan trọng là khi phát triển đô thị trong vùng đất thấp, cần xem xét các vấn đề liên quan đến đầu tư và tác động của biến đổi khí hậu.

Vấn đề thứ ba là dân số. Theo dự báo, dân số TP.HCM sẽ tăng gấp đôi vào năm 2050, đạt khoảng hơn 20 triệu người. Câu hỏi đặt ra là, hơn 10 triệu người mới này sẽ sinh sống ở đâu? Họ sẽ chọn phía Đông, Tây, Nam hay Bắc của TP.HCM?

Nếu TP.HCM tiếp tục chọn hướng phát triển chủ đạo là Đông và Nam, việc "đổ" hơn 10 triệu dân vào hướng này sẽ đối mặt với nhiều khó khăn, bao gồm chi phí xây dựng nhà ở cho dân số tăng và mức sống không đủ để mua nhà hoặc căn hộ đắt đỏ.

Việc tạo ra công việc cũng không dễ dàng khi khu vực này chủ yếu phát triển du lịch. Nếu giá cả du lịch tăng cao để trả lương đủ cao cho nhân viên sống ở căn hộ cao cấp, thì chi phí du lịch cũng sẽ tăng, làm cho Cần Giờ mất tính cạnh tranh so với các điểm du lịch khác như Phú Quốc.

Trong khi đó, việc phát triển đô thị ở vùng đất cao (khu vực phía Tây Bắc) sẽ thuận lợi hơn cho việc đón nhận hơn 10 triệu dân mới, với chi phí xây dựng nhà ở thấp hơn và ít áp lực hơn cho ngân sách để xử lý tác động môi trường.

Vùng đất thấp như Cần Giờ vẫn có thể phát triển đô thị, nhưng cần tập trung vào việc giảm mật độ dân số và tăng diện tích không gian xanh. Động lực cho việc phát triển đô thị ở Tây Bắc là cần phải xác định rõ hướng phát triển và đưa ra chiến lược thích hợp.

Vùng Tây Bắc của TP.HCM hiện chưa được quản lý và quy hoạch một cách đúng đắn như các vùng khác. Vẫn còn rất nhiều đất trống và khu đô thị vẫn tồn tại nhiều hạn chế, thiếu hạ tầng kỹ thuật và xã hội, như trường học, bệnh viện, công viên... do chưa nhận được sự quan tâm như các khu vực khác.

Trong tương lai, cần phải quy hoạch và xây dựng nhiều nhà ở cho người có thu nhập thấp, kèm theo việc xây dựng hạ tầng xã hội và cơ sở việc làm để tạo điều kiện cho người dân tìm kiếm nơi an cư lạc nghiệp phù hợp.

Tư duy kinh tế đô thị bền vững cùng với quy hoạch đô thị phải liên kết chặt chẽ với việc cung cấp nhà ở và công việc cho người dân, từ đó tăng trưởng GRDP của thành phố được đảm bảo và bền vững.

Anh Nguyên t/h