Dự kiến năm 2026 mới sửa Luật Thuế thu nhập cá nhân, lộ trình này có quá dài?

Bộ Tư pháp đang xây dựng dự thảo trình Chính phủ về Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2024; điều chỉnh Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh măm 2023, đề xuất sửa đổi một loạt quy định của Luật Thuế TNCN. Theo lộ trình này, dự kiến, phải mất đến 3 năm nữa, Luật Thuế TNCN mới được thông qua. Tuy nhiên, thực tế nền kinh tế đang biến động từng ngày, từng giờ, vì vậy có nhiều quy định lỗi thời, gây thiệt thòi cho nhiều đối tượng nộp thuế.

Theo Dự thảo báo cáo của Chính phủ, Luật Thuế thu nhập cá nhân đã góp phần quan trọng trong điều tiết thu nhập của các tầng lớp dân cư, bảo đảm động viên một cách hợp lý thu nhập dân cư; khuyến khích minh bạch các nguồn thu nhập của cá nhân trong lao động, sản xuất, kinh doanh, làm giàu chính đáng. Việc thực hiện chính sách thuế thu nhập cá nhân có tính đến các bước đi phù hợp tình hình kinh tế - xã hội và thông lệ quốc tế, nhờ đó đã động viên kịp thời các nguồn lực cho ngân sách nhà nước giải quyết tốt hơn các vấn đề của xã hội.

Song, Dự thảo cũng đánh giá, chính sách thuế thu nhập cá nhân đã phát sinh một số hạn chế, bất cập cần được nghiên cứu sửa đổi cho phù hợp thực tiễn hiện nay, nhằm kịp thời tháo gỡ vướng mắc và tạo thuận lợi hơn nữa cho người nộp thuế, bảo đảm tính minh bạch và đồng bộ của hệ thống pháp luật.

Qua kết quả nghiên cứu, rà soát, Chính phủ đề xuất xây dựng Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi) và đề nghị đưa vào Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2025, trình Quốc hội cho ý kiến tại kỳ họp thứ 10 (tháng 10/2025), thông qua tại kỳ họp thứ 11 (tháng 5/2026).

Luật Thuế thu nhập cá nhân được Quốc hội khóa XII thông qua ngày 20/11/2007, có hiệu lực từ ngày 1/1/2009 (được sửa đổi, bổ sung hai lần vào năm 2012 và năm 2014). Từ ngày 1/7/2020, mức giảm trừ gia cảnh khi tính thuế thu nhập cá nhân (TNCN) đã được Quốc hội đồng ý tăng từ 9 triệu lên 11 triệu đồng/tháng. Tuy nhiên, mức giảm trừ này vẫn đang bị đánh giá là chưa theo kịp tốc độ tăng giá cả hàng hóa, dịch vụ.

Theo đánh giá của một số chuyên gia về lĩnh vực tài chính, thuế, những năm qua, thuế TNCN đã đóng góp không nhỏ cho tổng thu ngân sách nhà nước. Tuy nhiên, hơn 3 năm trở lại đây, dịch bệnh, tình hình xung đột ở một số nơi trên thế giới dẫn đến lạm phát, lãi suất tăng, biến động tỷ giá… giá các mặt hàng tăng cao, ảnh hưởng trực tiếp đến nhiều người dân tại Việt Nam và trên thế giới. Hầu hết các mặt hàng tiêu dùng, dịch vụ cho các lĩnh vực đều tăng khiến chi phí sinh hoạt hàng ngày của người dân cũng bị đội lên khá cao. Với những người sống tại các đô thị, chi phí cho cuộc sống nhiều hơn khi giá thuê nhà, phòng trọ, tiền điện nước, hàng hóa, dịch vụ đều tăng. Các gia đình có con em còn đi học sẽ phải gánh thêm nhiều chi phí khác nữa.

Anh Nguyễn Quốc Hưng (ở TP.Long Khánh), đang quản lý khách sạn tại TP.HCM kể, là quản lý, hàng tháng thu nhập của anh Hưng đang phải chịu một mức thuế TNCN không ít, trong khi gánh nặng tiền thuê nhà, chi phí đi lại, nuôi con nhỏ, phụng dưỡng cha mẹ già khiến anh Hưng không tích lũy được tiền để mua nhà. Mức giảm trừ gia cảnh và cách tính thuế theo bậc trong biểu thuế lũy tiến từng phần hiện nay có nhiều bất cập, không phù hợp thực tế, cần phải điều chỉnh.

“Tôi nghĩ nên giảm bớt bậc tính thuế từ 7 xuống còn 5 bậc và điều chỉnh giãn khoảng cách thu nhập giữa các bậc, như vậy sẽ đảm bảo tính công bằng trong điều tiết thu nhập, tăng độ chính xác cho công tác kê khai, thu nộp và quản lý thuế” - anh Hưng chia sẻ.

PGS.TS Ngô Trí Long – chuyên gia kinh tế cho biết: Thời gian tới tình hình kinh tế trong nước và thế giới dự báo vẫn chịu tác động nặng nề từ dịch bệnh, căng thẳng tại một số nơi trên thế giới, người dân phải chịu ảnh hưởng bởi những khó khăn trên. Hiện giá cả hàng hóa vẫn tăng, gây khó khăn cho người tiêu dùng. Để quyền lợi người tiêu dùng được bảo đảm, cần phải xem xét sửa Luật TNCN càng sớm càng tốt, nhằm hỗ trợ người nộp thuế cũng như nuôi dưỡng nguồn thu.

Đánh giá về đề xuất dự kiến thời gian sửa đổi Luật Thuế thu nhập cá nhân, TS Đinh Trọng Thịnh (Học viện Tài chính) khẳng định, thời gian sửa đổi luật thuế này quá muộn, bởi theo ông, những quy định về Luật Thuế thu nhập cá nhân đã bộc lộ nhiều bất cập trong thời gian dài. Theo ông, cơ quan quản lý cần nhìn nhận, xem xét điều chỉnh hợp lý khi biến động giá ngày càng lớn, thể hiện rõ sự chênh lệch trong quy định hiện hành. “Mức chịu thuế đã có chỉnh sửa nhưng chủ yếu chỉnh sửa theo mức lạm phát trên 20%, như thế không hợp lý”, ông Thịnh nói và nhấn mạnh “thu nhập càng cao, đời sống của người dân cũng nâng cao, mức sống bình quân của xã hội cũng càng cao, vì thế, mức bình quân đóng thuế thu nhập cá nhân cũng cần nới rộng hơn”.

Không chỉ cần tính toán nới rộng mức giảm trừ người phụ thuộc, chuyên gia Đinh Trọng Thịnh còn cho rằng, mức giảm trừ gia cảnh cũng phải nâng từ 11 lên 15-20 triệu đồng”. Với biểu thuế lũy tiến từng phần, ông Thịnh nhận xét, hiện các bậc tính thuế quá gần nhau, không tạo ra được sự thay đổi nào lớn, chưa thật sự hỗ trợ cho người nộp thuế, gây khó khăn cho việc tính toán. Do đó, cần đơn giản hơn. Đầu năm nay, Bộ Tài chính cũng lấy ý kiến các bộ, ngành về sửa đổi Luật Thuế thu nhập cá nhân. Liên quan biểu thuế, Bộ Tài chính cho biết, có ý kiến phản ánh biểu thuế lũy tiến từng phần hiện hành là không hợp lý dẫn đến nhiều vướng mắc như: Quá nhiều bậc, giãn cách giữa các bậc thấp quá hẹp dễ dẫn đến nhảy bậc thuế khi tổng hợp thu nhập vào cuối năm làm tăng số thuế phải nộp; thu nhập tính thuế ở từng bậc theo số lẻ dẫn đến khó nhớ... Bộ Tài chính sẽ tiếp tục nghiên cứu để điều chỉnh phù hợp khi sửa Luật.

Mai Anh