Đại dịch bộc lộ những bất cập về hạ tầng khu công nghiệp

Những yêu cầu mới

Phó Chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) Ông Hoàng Quang Phòng dẫn số liệu thống kê của Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho thấy, cả nước hiện có 575 KCN tại 61 tỉnh, thành phố, phần lớn tập trung ở các vùng kinh tế trọng điểm. Họ là nơi đặt trụ sở của hàng nghìn doanh nghiệp trong nước và có vốn đầu tư nước ngoài.

Các KCN chủ yếu thu hút các doanh nghiệp thuê mặt bằng để sản xuất. Tuy nhiên, cơ sở hạ tầng của các công viên vẫn chưa đáp ứng được nhu cầu của số lượng ngày càng tăng, sự gia tăng nhanh chóng của lao động và nhu cầu phát triển của các doanh nghiệp.

Đại dịch Covid-19 đã làm cho những bất cập này trở nên rõ ràng khi các nhà sản xuất tìm cách thực hiện các chính sách của chính phủ yêu cầu công nhân sống tại chỗ để tránh lây lan đại dịch nhưng không thể thực hiện được do thiếu cơ sở vật chất thích hợp. Cạnh tranh thương mại và sự thay đổi trong đầu tư cũng đang đặt ra những vấn đề mới. 

Các chuyên gia đã kết luận rằng việc phát triển các KCN không thể tiếp tục chỉ tập trung vào cung cấp đất và thu hút doanh nghiệp mà phải chuyển sang mô hình chuyên canh, thâm canh.

Một số quốc gia ở Đông Nam Á đã thành lập các khu công nghiệp chuyên biệt tích hợp nhà ở, bệnh viện và trường học. Các KCN chuyên biệt và đa chức năng như vậy có thể tạo thành một hệ sinh thái bền vững, tạo điều kiện lý tưởng để thu hút và giữ chân các nhà đầu tư.

Nâng cao chất lượng của các KCN

Mặc dù hài hòa giữa phát triển kinh tế xã hội và bảo vệ môi trường trong phát triển công nghiệp là xu hướng tất yếu, nhưng việc Việt Nam chuyển sang mô hình KCN đa chức năng gặp nhiều khó khăn, phần lớn là do cơ chế chính sách.

Theo ông Cao Viết Chương, Tổng Giám đốc Dịch vụ KCN Nhơn Trạch 6, tỉnh Đồng Nai, hiện chưa có hướng dẫn cụ thể về khía cạnh sinh thái của phát triển KCN. Ông Chương cho biết thêm, công ty của ông sẽ chuyển đổi thành KCN sinh thái và xây dựng mạng lưới cộng sinh công nghiệp sau khi hoàn thiện các chính sách, hướng dẫn và Nhà nước có giải pháp hỗ trợ kỹ thuật cho việc chuyển đổi đó.

Ngoài vấn đề chính sách, hầu hết các KCN đều cũ kỹ, tiềm ẩn nguy cơ ô nhiễm môi trường và cản trở đầu tư vào các công trình tiện ích như nhà ở, bệnh viện, trường học.

Pháp luật hiện hành cũng ngăn cản các doanh nghiệp liên kết với nhau để giảm phát thải và tái chế vật liệu vì quy định rõ ràng rằng mỗi nhà sản xuất phải ký hợp đồng với đơn vị xử lý chất thải được cấp phép hoặc đơn vị xử lý rác hoặc phải có giấy phép nếu họ muốn tái sử dụng chất thải.

Theo Bộ Xây dựng, pháp luật về quản lý và phát triển KCN hiện nay khá hoàn thiện. Để tạo điều kiện phát triển KCN tốt hơn, Nhà nước cần tiếp tục rà soát, bổ sung các văn bản quy phạm pháp luật có liên quan về tiêu chuẩn quy mô, sử dụng đất, hạ tầng kỹ thuật phù hợp với từng loại hình sản xuất và yêu cầu thu hút đầu tư.

Ngoài ra, Bộ cũng đã đề xuất các giải pháp, cơ chế chính sách để mở đường cho nhà ở công nhân, như yêu cầu UBND cấp tỉnh bố trí quỹ đất để bố trí cho công nhân KCN (đáp ứng nhu cầu của ít nhất 50% công nhân có nhu cầu nhà ở) và cung cấp thiết yếu. hạ tầng kỹ thuật và hạ tầng xã hội khu nhà ở tách biệt với khu sản xuất và khu văn phòng.

Mai Anh