Các quốc gia đang phát triển chưa sẵn sàng cho xe điện - trừ khi chúng được sản xuất tại Trung Quốc

Tại Korat (Thái Lan), khi chồng của Wimonsiri Boonyopakorn chuyển đến Bangkok để làm việc vào đầu năm nay, cô giáo 35 tuổi đã quyết định mua một chiếc ô tô để có thể thực hiện chuyến đi 160 dặm đến thăm anh vào cuối tuần.

Cô rất ngạc nhiên khi thấy một số xe điện của các nhà sản xuất Trung Quốc có giá thấp hơn so với xe chạy bằng xăng có kích thước tương tự. Cô ấy nói: “Tôi đã có hình ảnh về một chiếc EV rất lạ mắt.”

Hiện tại, thị trường EV Thái Lan chỉ là một con số lẻ trong ngành công nghiệp xe hơi toàn cầu. Nhưng nó chỉ ra một số xu hướng mà các nhà phân tích cho là đáng lo ngại đối với các nhà sản xuất ô tô toàn cầu.

Với sự trợ cấp của chính phủ, xe điện Trung Quốc đang nổi lên như những người dẫn đầu về giá ở các quốc gia Đông Nam Á, nơi các công ty Nhật Bản như Toyota Motor Corp. và Isuzu Motors Ltd. từ lâu đã kiểm soát hầu hết thị trường ô tô. Điều đó trái ngược với các quốc gia phát triển như Mỹ, nơi xe điện thường được bán cho những người có khả năng chi trả nhiều hơn cho việc bảo vệ môi trường.

Các nhà sản xuất xe điện Trung Quốc mang đến cho các nước đang phát triển những lợi ích của quy mô sản xuất mà họ đã xây dựng ở quê nhà với sự hỗ trợ của chính phủ. Trong hơn một thập kỷ, Trung Quốc đã ủng hộ việc sản xuất các loại xe điện nhỏ hơn với giá cả phải chăng mà thành phần đắt nhất của chúng là pin. Vào năm 2022, Trung Quốc chiếm hơn một nửa số xe điện được bán ra trên toàn cầu.

Ở Korat, một khu vực trung tâm của Thái Lan phía đông bắc Bangkok, màu sơn đen mới và những cửa sổ lớn của đại lý Great Wall Motor Co. mới được xây dựng nổi bật bên cạnh đường cao tốc, nếu so sánh với những phòng trưng bày trông cũ kỹ của Nissan và Ford.

Hirotaka Uchida, người đứng đầu bộ phận kinh doanh ô tô Đông Nam Á tại công ty tư vấn quản lý Arthur D. Little, cho biết: “Với dân số ít giàu có hơn, Thái Lan và các quốc gia mới nổi khác ở châu Á có những yêu cầu khác đối với xe điện so với thị trường Mỹ". Các hãng xe điện Trung Quốc đang cho thấy họ có khả năng đáp ứng nhu cầu theo mức độ chi trả của khách hàng, ông nói thêm.

Những cân nhắc về chính trị khiến các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc khó có thể phát triển sự hiện diện lớn ở Mỹ, nhưng một số nhà phân tích cho rằng sự thống trị về doanh số bán xe điện của họ ở Đông Nam Á có thể là tiền đề cho cuộc chiến giành thị phần ở châu Âu, thị trường xe điện lớn thứ hai sau Trung Quốc.

Trong một báo cáo tháng 11, Fitch Solutions cho biết nền kinh tế suy yếu có thể khiến một số người tiêu dùng ở các nước phát triển tìm kiếm các lựa chọn từ Trung Quốc. Công ty nghiên cứu thị trường cho biết các thương hiệu Trung Quốc có thể tăng gấp đôi nỗ lực mở rộng ở châu Âu vào năm 2023 và chiếm tới 15% thị trường pin-điện của lục địa này vào năm 2025, từ mức khoảng 5% vào năm 2022. Một số thương hiệu Trung Quốc cũng đang tìm cách bán các mẫu cao cấp hơn ở Châu Âu. 

Tại Thái Lan, 13.298 xe điện đã được bán trong 9 tháng đầu năm 2022, theo Bộ Năng lượng nước này, tăng từ 1.954 xe vào năm 2021, tức là tăng gần gấp 7 lần. Trung tâm nghiên cứu Kasikorn có trụ sở tại Bangkok ước tính rằng các nhà sản xuất Trung Quốc chiếm khoảng 80% doanh số đó.

Giá cả tạo nên sự khác biệt. Chiếc bZ4X chạy điện của Toyota được bán lẻ với giá khoảng 53.000 USD tại Thái Lan. Tesla Inc. gần đây đã bắt đầu bán ô tô tại quốc gia này và Model 3 của họ có giá khởi điểm khoảng 51.000 đô la, cao hơn gấp đôi so với số tiền mà cô Boonyopakorn đã trả cho chiếc ô tô mới của mình.

Chiếc xe cô Boonyopakorn mua là một chiếc subcompact chạy điện có tên là Ora Good Cat của Great Wall Motor của Trung Quốc. Nó tiêu tốn của cô 763.000 baht, tương đương khoảng 22.000 đô la, với sự trợ giúp của khoảng 4.000 đô la tiền trợ cấp của chính phủ. Điều đó khiến nó rẻ hơn một chiếc Toyota Corolla hay Honda Civic chạy bằng xăng.

Tại Indonesia, chiếc hatchback chạy điện của SAIC-GM-Wuling Automobile Co.'sAir đã được giới thiệu vào mùa hè năm ngoái và trở thành mẫu xe điện bán chạy nhất của quốc gia này trong Quý 3. Nó bắt đầu với mức giá tương đương khoảng 15.000 đô la.

Hiện tại, thị phần của Trung Quốc trên thị trường ô tô Thái Lan nói chung là nhỏ. Theo Arthur D. Little, các thương hiệu Nhật Bản chủ yếu cung cấp ô tô chạy bằng xăng và hybrid xăng-điện, chiếm khoảng 80% đến 90% tổng doanh số bán xe.

Tại Thái Lan, Toyota tin rằng xe điện cũng như các phương tiện khác như xe hybrid và xe chạy bằng hydro có thể đóng một vai trò trong việc giảm lượng khí thải carbon, Prasanna Ganesh, giám đốc điều hành của Toyota Daihatsu Engineering & Manufacturing có trụ sở tại Thái Lan cho biết. Hiện tại, so với xe điện, xe hybrid cần ít hỗ trợ hơn từ các khoản trợ cấp và “có thể là một giải pháp đại chúng và dễ tiếp cận”, ông Ganesh nói. 

Một phát ngôn viên của Toyota cho biết công ty đã lên kế hoạch giới thiệu nhiều mẫu xe điện ở châu Á. Đặc biệt là ở những khu vực bên ngoài các thành phố lớn như Bangkok và Korat, rất ít phương tiện không phải của Nhật Bản xuất hiện trên đường. Nhiều loại là xe thể thao đa dụng hoặc xe tải, tốn kém để cung cấp năng lượng bằng pin.

Siriwan Boonvisuit, người quản lý một đại lý Toyota ở tỉnh miền trung Saraburi, cho biết cơ sở hạ tầng sạc vẫn còn hạn chế và khoảng 60% phương tiện là xe bán tải. Cô cho biết, nông nghiệp là một ngành công nghiệp chính của tỉnh và mọi người thường sử dụng xe bán tải để vận chuyển hàng hóa như sầu riêng và mía.

Bà Boonvisuit cho biết: “Sự quan tâm đến xe điện đang là xu hướng ở các thành phố lớn”. Tại Saraburi, “các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc không gây ra cảm giác khủng hoảng”.

Cuộc cạnh tranh vẫn đang ở giai đoạn đầu. Great Wall đã mở một nhà máy sản xuất ô tô ở Rayong, Thái Lan vào tháng 6 năm 2021, ban đầu sản xuất xe hybrid. Vào tháng 9, công ty cho biết họ muốn nhà máy Rayong trở thành “cơ sở sản xuất và xuất khẩu toàn cầu”.

BYD Co., nhà sản xuất xe điện hàng đầu của Trung Quốc được hỗ trợ từ Berkshire Hathaway Inc. của Warren Buffett, cho biết vào tháng 9 rằng họ đã lên kế hoạch mở một nhà máy sản xuất xe ô tô điện, do BYD Co. sở hữu hoàn toàn đầu tiên bên ngoài Trung Quốc, cũng ở Rayong. Hãng cho biết nhà máy sẽ mở cửa vào năm 2024 với công suất hàng năm là 150.000 EV sẽ được bán chủ yếu ở Đông Nam Á và Châu Âu.

Viện Nghiên cứu Trung Quốc Mercator, một tổ chức tư vấn của Đức, đã ủng hộ việc châu Âu sử dụng các biện pháp thương mại để ngăn chặn thị trường của họ bị tràn ngập bởi xe điện giá rẻ của Trung Quốc.

Tổ chức tư vấn này cho biết “các chính sách công nghiệp làm méo mó thị trường” của Trung Quốc đang mang lại lợi thế cho nước này. Ô tô từ lâu đã là mặt hàng xuất khẩu lớn của châu Âu sang Trung Quốc và các nơi khác, nhưng “xe điện do Trung Quốc sản xuất có thể khiến thương mại ô tô giữa Trung Quốc và EU gặp khó khăn”.

Lan Anh (Theo Livemint.com)