Uỷ ban Kinh tế đề nghị sớm khắc phục bất cập trong cơ chế giá điện

Sáng 9/5, tại phiên họp thứ 23 của Uỷ ban Thường vụ Quốc hội, thay mặt Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng trình bày báo cáo Về đánh giá bổ sung kết quả thực hiện Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2022; tình hình triển khai Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2023.

Về một số vấn đề cụ thể, Ủy ban Kinh tế đã cho ý kiến về thị trường xăng dầu. Nhìn nhận từ tháng 10-2022 đến nay, tuy giá xăng dầu được kiểm soát, nguồn cung trong nước đủ, nhưng nhiều cửa hàng xăng dầu ngừng kinh doanh, dẫn đến thiếu hụt xăng dầu cục bộ tại một số địa phương.

Từ phản ánh của các tổ chức, doanh nghiệp, Ủy ban Kinh tế cho biết nguyên nhân chính của tình trạng này là do các quy định về phương pháp tính giá chưa phù hợp với biến động thị trường, chưa đủ cơ sở khoa học và thực tiễn, không có tính cạnh tranh, chưa đủ bù đắp chi phí kinh doanh cho các doanh nghiệp bán lẻ.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh trình bày báo cáo thẩm tra

Ủy ban Kinh tế cho biết trong thời gian qua, Bộ Công Thương áp dụng giải pháp tình thế là lực lượng quản lý thị trường xử phạt các cửa hàng bán lẻ xăng dầu dừng bán không có lý do chính đáng hoặc không thông báo cho cơ quan quản lý Nhà nước, dẫn đến nhiều cửa hàng bán lẻ xăng dầu cũng "đối phó" bằng cách bán hàng "nhỏ giọt".

Trong tháng 2-2023, trước sự phản ứng từ các doanh nghiệp bán lẻ, có thời điểm nhiều doanh nghiệp đầu mối, phân phối đã đồng loạt nâng mức chiết khấu để giảm bớt tồn kho, thu hồi vốn. Tuy nhiên, Ủy ban Kinh tế cho rằng việc này chỉ là giải pháp tình thế, chưa giải quyết được căn cơ của vấn đề.

Bên cạnh đó, việc sử dụng Quỹ bình ổn giá xăng dầu có những bất cập và Nghị định số 95/2021/NĐ-CP dù mới có hiệu lực từ ngày 2-1-2022 nhưng đã sớm bộc lộ những hạn chế, vướng mắc, chưa giải quyết được triệt để căn nguyên của vấn đề, do đó, cần được xem xét, sửa đổi để kịp thời tháo gỡ.

Liên quan đến vấn đề giá điện, trong báo cáo thẩm tra, Ủy ban Kinh tế cho biết một số ý kiến cho rằng việc tăng giá điện của Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) khiến tăng chi phí đầu vào của các doanh nghiệp sản xuất trong bối cảnh đơn hàng giảm, xuất khẩu giảm.

Báo cáo cũng cho biết cơ chế giá điện hiện nay là không hợp lý, bởi giá điện sinh hoạt của người dân chi trả còn cao hơn cả giá điện sản xuất của các doanh nghiệp (trong đó chiếm số lượng lớn là các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài).

Cơ quan thẩm tra cũng nêu rõ chính sách giá điện như hiện nay không khuyến khích các doanh nghiệp đầu tư vào máy móc, trang thiết bị ít tiêu hao năng lượng. Đó là lý do mỗi lần tăng giá điện, người dân đều cảm thấy không thoải mái.

Do đó, Ủy ban Kinh tế đề nghị Chính phủ làm rõ nguyên nhân chính của khoản lỗ hơn 26.000 tỉ đồng năm 2022 của EVN, đồng thời sớm có giải pháp sớm khắc phục bất cập trong cơ chế giá điện.

Cách đây ít ngày, Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) đã có quyết định về việc điều chỉnh mức giá bán lẻ điện bình quân. Theo đó, EVN quyết định điều chỉnh giá bán lẻ điện bình quân là 1.920,3732 đồng/kWh (chưa bao gồm thuế giá trị gia tăng) từ ngày 4/5/2023. Mức điều chỉnh này tương đương mức tăng 3% so với giá điện bán lẻ bình quân hiện hành.

Bộ Công Thương cho biết chi phí đầu vào tăng cao cũng như những biến động về tỷ giá là những lý do chính cho quyết định tăng giá điện của EVN. Bộ này nhấn mạnh "việc điều chỉnh giá điện năm 2023 là cần thiết". Cũng theo Bộ Công Thương mức tăng 3% giá điện bán lẻ bình quân là con số thấp hơn nhiều so với kịch bản tăng giá được EVN xây dựng và trình xem xét trước đó.

Trước đó vào cuối tháng 3, theo báo của Bộ Công Thương, kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh điện năm 2022 của EVN lỗ 36.294 tỷ đồng. Thu nhập từ các hoạt động có liên quan đến sản xuất kinh doanh điện trong năm 2022 là 10.058 tỷ đồng. Như vậy, tổng cộng hoạt động sản xuất kinh doanh điện năm 2022 và các hoạt động liên quan đến sản xuất kinh doanh điện (bao gồm thu nhập từ hoạt động tài chính và từ tiền bán công suất phản kháng) năm 2022 của EVN lỗ 26.235 tỷ đồng (không tính tới thu nhập từ sản xuất khác).

Lâm Nghi