Tín hiệu vui từ công tác giảm thiểu tình trạng tảo hôn, kết hôn cận huyết tại Lào Cai

Tuy còn nhiều khó khăn nhưng với nhiều giải pháp thiết thực được triển khai, đời sống người dân vùng dẻo cao Lào Cai sẽ ngày càng được cải thiện trong thời gian tới.

Tin vui từ bản làng

Ngay từ đầu năm 2023, Lào Cai đã đặt mục tiêu không còn hôn nhân cận huyết thống trong đồng bào dân tộc thiểu số, giảm 30% số người dân tộc thiểu số tảo hôn; giảm 30% phụ nữ dân tộc thiểu số dưới 18 tuổi sinh con lần đầu so với năm 2022.

Thực tế theo báo cáo của các huyện, thị xã, thành phố trên địa bàn, năm 2023 Lào Cai không còn xảy ra hôn nhân cận huyết thống. Theo chỉ tiêu giao, trên địa bàn tỉnh Lào Cai chỉ còn 112 người tảo hôn (tương ứng 67,88% so với năm 2022), đạt chỉ tiêu UBND tỉnh đề ra.

Nhìn lại thời gian cách đây chỉ vài năm, tình trạng tảo hôn, kết hôn cận huyết thật sự đáng ngại khi đẩy người dân nơi đây vào đói nghèo, bệnh tật, làm suy thoái thế hệ tương lai. Còn nhớ câu chuyện buồn ở thung lũng Láo Lý (TP Lào Cai), cả thôn không thành lập được Chi hội người cao tuổi, bởi chỉ một người bước qua được tuổi 60; suốt 10 năm chỉ có duy nhất một thanh niên đủ chiều cao, cân nặng để trúng tuyển nghĩa vụ quân sự. Tất cả xuất phát từ quan niệm lấy chồng, lấy vợ trong họ tộc thì tài sản sẽ không thất thoát ra ngoài và được họ hàng gia đình hai bên yêu thương, đùm bọc.

Những suy nghĩ tưởng chừng đơn giản của đồng bào dân tộc đã ăn sâu vào nếp sống, khó lòng thay đổi. Bởi vậy để có được chuyển biến tích cực trên, chính quyền tỉnh Lào Cai đã nỗ lực vượt nhiều trở ngại khó khăn, đưa ra nhiều giải pháp thiết thực.

Theo đó, Chủ tịch UBND tỉnh Lào Cai đã chỉ đạo các cơ quan, đơn vị, địa phương xây dựng các Mô hình điểm can thiệp làm giảm tình trạng tảo hôn và giảm số phụ nữ dân tộc thiểu số dưới 18 tuổi sinh con theo Kế hoạch số 142 của UBND tỉnh. Tăng cường đổi mới các hoạt động tại Mô hình để thu hút nhân dân tham gia, nhất là phụ nữ, các thanh thiếu niên và cha mẹ có con là thanh thiếu niên.

UBND tỉnh Lào Cai giao cho các cơ quan, đơn vị cấp tỉnh xây dựng 17 mô hình điểm để tập trung, đẩy mạnh các hoạt động tuyên truyền với nhiều tên gọi như: “Bộ đội Biên phòng đồng hành cùng bà con thôn bản nói không với tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống”; “ Công an đồng hành cùng bà con thôn bản nói không với tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống”; “Nói không với tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống”; “Tổ phụ nữ không có con tảo hôn”; “Thanh thiếu niên nói không với tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống”; “Cha mẹ đồng hành cùng con cái nói không với tảo hôn”; “Chống tảo hôn”, “Giáo dục cha mẹ trong chăm sóc và phát triển trẻ em gắn với hôn nhân gia đình”; ...

UBND tỉnh yêu cầu Sở Y tế chỉ đạo các Trung tâm Y tế phối hợp với các địa phương phân tích rõ số liệu phụ nữ dân tộc thiểu số sinh con dưới 18 tuổi lần đầu và các lần tiếp theo để đánh giá chính xác số liệu tảo hôn. Chỉ đạo Tỉnh Đoàn, Sở Giáo dục và Đào tạo tăng cường kiểm tra, nắm bắt tình hình thanh thiếu niên, đặc biệt là học sinh để có các biện pháp tuyên truyền thực hiện phòng, chống tảo hôn; nâng cao nhận thức cho đồng bào dân tộc thiểu số về thực hiện hôn nhân và gia đình, bình đẳng giới, xóa bỏ hủ tục lạc hậu, nâng cao chất lượng dân số... Các địa phương xây dựng kế hoạch công tác phòng, chống tảo hôn; tăng cường rà soát, nắm bắt tình hình thanh thiếu niên để tuyên truyền; kịp thời phát hiện các trường hợp có ý định tảo hôn để tuyên truyền, vận động, can thiệp.

Công tác tuyên truyền cũng được đổi mới về cả nội dung và hình thức như: Xây dựng các video phóng sự phản ánh thực trạng, hậu quả của tảo hôn bằng tiếng dân tộc, các khẩu hiệu (băng rôn), tờ rơi, pa nô, bảng tuyên truyền (áp phích) có thiết kế các hình ảnh nêu bật lên tác hại, hậu quả của tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống với ngôn ngữ đơn giản, ngắn gọn, dễ hiểu; phát huy vai trò của già làng, người có uy tín, các tổ chức đoàn thể ở xã, thôn bản, chiến sỹ biên phòng... trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số tham gia vào công tác tuyên truyền, vận động.

Thực hiện chỉ đạo từ UBND tỉnh Lào Cai, UBND huyện Bắc Hà đã ban hành kế hoạch về việc triển khai công tác phòng, chống tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số trên địa bàn huyện. Cụ thể, Kế hoạch số 120, ngày 30/3/2023 triển khai thực hiện Tiểu dự án 2, Dự án 9 “Giảm thiểu tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi”. Kết quả, tình trạng tảo hôn đã giảm mạnh, không phát sinh trường hợp hôn nhân cận huyết. Với sự vào cuộc tích cực đó, huyện Bắc Hà đã đặt mục tiêu chấm dứt tình trạng tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống vào năm 2025.

Còn nhiều trăn trở

Công cuộc ngăn chặn tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trên địa bàn huyện Bắc Hà như tấm gương phản ánh bức tranh chung về phòng, chống tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống trên toàn tỉnh: Có chuyển biến tích cực nhưng còn nhiều khó khăn.

Thực tế hiện nay, huyện Bắc Hà vẫn là điểm nóng về tình trạng phụ nữ sinh con dưới 18 tuổi ở Lào Cai, với 106 trẻ được sinh ra trong 9 tháng đầu năm 2023. Theo cán bộ Trung tâm Y tế huyện Bắc Hà, các xã vùng cao như Lùng Cải, Thải Giàng Phố, Hoàng Thu Phố, tình trạng phụ nữ chưa đủ tuổi sinh con vẫn rất phức tạp.

Đối với vấn đề này, cán bộ quản lý địa bàn cho rằng, việc công nghệ phát triển, mỗi cháu có một chiếc điện thoại thông minh, tự do kết bạn và nói chuyện, hẹn hò nhau qua điện thoại đã khiến việc kiểm soát càng thêm khó khăn. Do đó, chính quyền địa phương phải vào cuộc mạnh mẽ, quản lý người đến cư trú. Các trường học phải quản lý tốt học sinh, giáo dục cho các cháu về tình yêu, tình bạn, tình dục an toàn. Tất cả ban ngành, đoàn thể phải giáo dục cho các thế hệ hiểu được việc sinh con dưới 18 tuổi là không tốt.

Thời gian tới, tỉnh Lào Cai sẽ tăng cường sự lãnh đạo của cấp ủy đảng, chính quyền các cấp, nâng cao vai trò của các tổ chức đoàn thể, tạo sự thống nhất về nhận thức, đồng thuận xã hội trong công tác phòng, chống tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống. Quy định về trách nhiệm đối với người đứng đầu cấp ủy, chính quyền ở cơ sở trong thực hiện công tác phòng, chống tảo hôn ở địa phương. Đồng thời tăng cường kiểm tra, nắm bắt tình hình thanh, thiếu niên, đặc biệt là các học sinh để có các biện pháp tuyên truyền thực hiện phòng, chống tảo hôn. Nâng cao nhận thức cho người dân về các hệ luỵ của tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống; gắn phòng, chống tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống với việc thực hiện cải tạo tập quán lạc hậu trong đời sống của đồng bào dân tộc thiểu số.

Bên cạnh đó, Lào Cai sẽ tiếp tục duy trì thực hiện các Mô hình điểm can thiệp làm giảm tình trạng tảo hôn, hôn nhân cận huyết. Tăng cường phổ biến những quy định của pháp luật có liên quan đến hôn nhân gia đình, tảo hôn và hôn nhân cận huyết cũng như làm rõ những hậu quả, tác hại và hệ lụy do vấn nạn này gây ra. Qua đó, nhằm nâng cao nhận thức, dần dần thay đổi được hành vi, từng bước hạn chế và tiến tới chấm dứt hoàn toàn tình trạng tảo hôn.

Thành Công- Ngọc Lợi