Số lượng startup đạt mốc “kỳ lân” giảm 80% so với đỉnh năm 2021

Số lượng startup “kỳ lân” (thuật ngữ chỉ các startup có định giá từ 1 tỷ USD trở lên) đang giảm trên toàn thế giới khi các nhà đầu tư thận trọng hơn trong bối cảnh kinh tế toàn cầu chậm lại, Nikkei đưa tin.

Khi dòng tiền đầu tư vào các startup cạn dần, số lượng startup đạt mốc “kỳ lân” mỗi tháng giảm xuống còn 7,3 công ty trong 6 tháng đầu năm nay, giảm 80% so với mức trung bình đỉnh 50,1 startup “kỳ lân” mới mỗi tháng ghi nhận trong năm 2021, theo số liệu từ PitchBook. Ở Mỹ, giới đầu tư mạo hiểm bắt đầu chuyển hướng tập trung vào việc tìm và nuôi dưỡng các công ty thực sự hứa hẹn thay vì tìm kiếm các cơ hội đầu tư kiếm tiền nhanh.

Vào cuối tháng 6, IRL, một công ty khởi nghiệp ứng dụng nhắn tin của Mỹ, đã quyết định đóng cửa sau khi có thông tin cho rằng công ty này có khả năng đã giả mạo số người dùng. Công ty bị cáo buộc vi phạm luật chứng khoán sau khi không thể đạt được các mục tiêu hoạt động như đã hứa với các nhà đầu tư.

Được định giá 1,17 tỷ USD vào năm 2021 sau khi được Vision Fund của SoftBank rót vốn, IRL từng tuyên bố rằng ứng dụng của mình có 20 triệu người dùng đang hoạt động. Tuy nhiên, tháng trước, đại diện của công ty đã thừa nhận rằng 95% người dùng của họ là "tự động hoặc từ các bot".

Có rất nhiều kỳ lân "ngã ngựa" khác, bao gồm Zume, một công ty sản xuất bánh pizza bằng robot của Mỹ hiện đang trong quá trình thanh lý. Công ty khởi nghiệp do SoftBank hậu thuẫn này được định giá 2,25 tỷ USD vào năm 2018.

Không thể đạt được mục tiêu thu nhập, nhiều kỳ lân một thời đã cắt giảm hoạt động cũng như số lượng nhân viên và cuối cùng phải đóng cửa doanh nghiệp sau khi hết tiền.

Theo PitchBook, vào năm 2021, mỗi tháng thế giới trung bình chứng kiến sự ra đời của 50 kỳ lân, chủ yếu ở Mỹ và Trung Quốc. Số lượng kỳ lân tăng mạnh khi quỹ Vision của SoftBank và các nhà đầu tư khác đổ tiền vào các công ty khởi nghiệp "giai đoạn sau”.

Các nhà đầu tư đóng vai trò khác nhau trong các giai đoạn tăng trưởng của các công ty trẻ. Các nhà đầu tư ở giai đoạn hạt giống giúp các startup khởi sự kinh doanh, trong khi nhà đầu tư ở các giai đoạn sau cung cấp tài chính giúp startup thiết lập mô hình kinh doanh. Các nhà đầu tư giai đoạn sau thường hỗ trợ công ty khởi nghiệp mở rộng sản lượng và thị phần.

Trong những năm bùng nổ của kỳ lân, một số nhà đầu tư đã tham gia đầu tư vào startup nhằm kiếm lợi nhuận nhanh chóng từ các đợt IPO. Tuy nhiên, tình hình đã thay đổi mạnh mẽ khi Cục Dự trữ Liên bang Mỹ bắt đầu tăng lãi suất vào đầu năm ngoái. Theo dữ liệu từ Dealogic, các đợt IPO trong năm 2022 đã huy động được tổng cộng 22 tỷ USD tại Mỹ, giảm 90% so với một năm trước đó.

Năm nay, hoạt động đầu tư vẫn trì trệ do các nhà đầu tư không muốn chấp nhận rủi ro. Các kỳ lân lên sàn trước đó cũng đang gặp khó khăn trong việc duy trì hoạt động. Dữ liệu từ PitchBook cho thấy trong quý II/2023, các nhà đầu tư mạo hiểm ở Mỹ chỉ chi tổng cộng 39,8 tỷ USD, giảm 48% so với cùng kỳ.

Dẫu vậy, một số nhà đầu tư ở Thung lũng Silicon vẫn lạc quan về các startup.

“Vốn và cơ hội đang phân hoá. Các công ty hoạt động hiệu quả nhất đang nhận được nhiều vốn hơn năm ngoái”, bà Lu Zhang, sáng lập Công ty đầu tư mạo hiểm Fusion Fund (Mỹ), nói đồng thời cho biết, rất nhiều nhà sáng lập liên tiếp ra mắt các công ty mới. “Họ là một trong những tinh hoa ở Thung lũng Silicon. Họ quan sát thị trường trong một thời gian dài và bây giờ mới rót vốn”

Sự lạc quan dành cho mảng AI tạo sinh (generative AI) đang có xu hướng tăng. Inflection AI, startup do đồng sáng lập LinkedIn Reid Hoffman và cộng sự sáng lập hồi năm ngoái, đã kêu gọi được 1,5 tỷ USD vốn đầu tư. Dữ liệu từ CB Insights cho thấy các startup Bắc Mỹ nhận được nhiều vốn đầu tư nhất trong mảng AI tạo sinh. Trong khi đó, mảng này lại hoàn toàn vắng bóng các startup Trung Quốc.

Bên cạnh đó, cũng có nhiều tín hiệu tích cực cho các startup ở giai đoạn “hạt giống” tại Mỹ. Quy mô trung bình của các vòng đầu tư “hạt giống” trong nửa đầu năm 2023 đạt 2,9 triệu USD khi các nhà đầu tư dồn tập trung vào nuôi dưỡng các thế hệ startup tiếp theo.

Ông Martin Pichinson, sáng lập kiêm Chủ tịch Sherwood Partners, cho biết: “Tôi đang thấy rất nhiều điều mới mẻ và thú vị từ AI. Song chúng ta phải loại bỏ những cái cũ để xây dựng những cái mới hơn”.

Trong quá khứ, hệ sinh thái khởi nghiệp mỗi khi gặp khó khăn lại sinh ra những ngành mới. Các nhà đầu tư mạo hiểm trên khắp thế giới đang theo dõi xem điều gì sẽ xảy ra sau những khó khăn hiện tại của những chú kỳ lân và ai sẽ dẫn đầu xu hướng tiếp theo.

Mai Hoa (t/h)