Nghịch lý thị trường: Giá cà phê tăng vọt, nông dân vẫn lao đao

Đầu tiên, hầu hết nông dân đã bán hết cà phê ngay sau thu hoạch để đáp ứng nhu cầu chi tiêu hàng ngày và do lo ngại giá cả không ổn định. Khi giá cà phê tăng, họ không còn sản phẩm để hưởng lợi từ đợt tăng giá này.

Thứ hai, chi phí sản xuất cà phê tăng cao do giá vật tư nông nghiệp như phân bón, thuốc trừ sâu, và xăng dầu tăng mạnh. Chi phí vận chuyển và logistics cũng tăng do giá nhiên liệu tăng, làm giảm lợi nhuận của người nông dân.

Biến đổi khí hậu cũng là một yếu tố quan trọng, với nắng nóng, hạn hán và các hiện tượng thời tiết biến đổi thất thường ảnh hưởng đến năng suất cây cà phê. Sự giảm năng suất này không chỉ làm giảm nguồn cung mà còn khiến việc canh tác cà phê trở nên khó khăn hơn.

Ảnh hưởng từ thị trường quốc tế cũng không thể bỏ qua, với giá cà phê chịu ảnh hưởng bởi nhu cầu tiêu thụ của các nước lớn và biến động của đồng USD. Tình hình sản xuất cà phê của các nước xuất khẩu lớn như Brazil và Indonesia cũng ảnh hưởng đến giá cà phê toàn cầu.

Cuối cùng, doanh nghiệp và thương lái có khả năng dự trữ cà phê và chờ đợi thời điểm giá cao để bán ra, do đó họ hưởng lợi nhiều hơn từ việc giá cà phê tăng cao.

Nghịch lý này đặt ra một câu hỏi lớn về cách thức hỗ trợ người nông dân trong việc quản lý rủi ro giá cả và cải thiện điều kiện sản xuất để họ có thể hưởng lợi từ những biến động tích cực của thị trường.

Nguyên nhân sâu xa dẫn đến việc các đại lý cà phê phá sản có thể phức tạp và đa diện. Dựa trên thông tin từ một trường hợp cụ thể ở Đắk Nông, đại lý cà phê Mai Cầu đã phá sản do không thể thanh toán khoản nợ hơn 24 tỷ đồng. Trong số nợ này, có khoản nợ của 16 hộ dân đã ký gửi 150 tấn cà phê nhân, trị giá khoảng 10 tỷ đồng.

Nói về vấn đề này, nhiều ý kiến cho rằng: Việc ký gửi cà phê từ nông dân cho các đại lý đã trở thành một phần của văn hóa kinh doanh cà phê ở các tỉnh Tây Nguyên, nhưng nó không phải không có rủi ro. Một trong những rủi ro chính là việc giá ký gửi thường thấp hơn giá thị trường khi giá cà phê tăng. Điều này có nghĩa là nông dân có thể không nhận được giá tốt nhất cho sản phẩm của mình nếu họ chọn ký gửi thay vì bán trực tiếp trên thị trường.

Một vấn đề khác là khi giá cà phê tăng lên đỉnh điểm, các đại lý có thể đã bán tháo sản phẩm trước đó để tránh rủi ro giá giảm sau khi đạt đỉnh. Điều này có thể dẫn đến việc nông dân không thể bán sản phẩm của mình với giá cao nhất có thể, vì đại lý đã không còn hàng để bán.

Ngoài ra, việc ký gửi không có hợp đồng ràng buộc pháp lý cũng là một rủi ro lớn. Trong trường hợp đại lý phá sản, nông dân có thể mất toàn bộ sản phẩm đã gửi mà không có cách nào để khởi kiện hay đòi lại tài sản của mình.

Tóm lại, mặc dù việc ký gửi có thể mang lại lợi ích như việc cung cấp một nguồn thu nhập ổn định cho nông dân khi họ cần tiền, nhưng cũng đi kèm với nhiều rủi ro. Các đại lý và nông dân cần phải cân nhắc kỹ lưỡng và có thể cần tìm kiếm các phương thức bảo hiểm rủi ro hoặc hợp đồng ràng buộc pháp lý để bảo vệ quyền lợi của mình trong quá trình ký gửi cà phê.

Bên cạnh đó, trong môi trường kinh doanh cà phê, việc không dự trù đủ nguồn lực tài chính để đối phó với biến động của thị trường có thể dẫn đến tình trạng không thể thanh toán nợ khi đến hạn. Điều này, cùng với sự bất ổn của giá cà phê, khiến các đại lý gặp khó khăn trong việc dự đoán và quản lý dòng tiền. Hơn nữa, khi nông dân ký gửi sản phẩm nhưng đại lý không thể bán được với giá cao hoặc kịp thời, áp lực tài chính sẽ tăng lên. Đồng thời, sự tăng giá của vật tư nông nghiệp, chi phí vận chuyển và logistics cũng làm tăng chi phí sản xuất và kinh doanh. Thêm vào đó, sự biến động của thị trường quốc tế và tỷ giá hối đoái cũng có thể ảnh hưởng đến khả năng thanh khoản của đại lý.

Trần Tùng