Quý 1/2024, xuất khẩu các sản phẩm gia vị giảm

Theo Hiệp hội Gia vị Thế giới (WSSA), hiện có khoảng 109 loại gia vị được sử dụng trên toàn thế giới. Mỗi quốc gia và vùng miền có những loại gia vị riêng biệt phù hợp với đặc trưng ẩm thực và văn hóa của mình. 

Theo báo cáo của Transparency Market Research (TMR), giá trị thị trường gia vị toàn cầu ước tính đạt 16,6 tỷ USD vào năm 2019 và dự kiến đạt 22,8 tỷ USD vào năm 2027, tăng trưởng với tỷ lệ CAGR khoảng 4% trong giai đoạn 2019-2027.

Xuất khẩu gia vị là một ngành hàng có ý nghĩa lớn đối với nền kinh tế và xu hướng xuất khẩu của Việt Nam. 

Hồ tiêu và quế là hai mặt hàng gia vị chính được xuất khẩu từ Việt Nam. Trong đó, hồ tiêu chiếm 65% thị trường xuất khẩu, đạt 56,8 nghìn tấn, với kim ngạch đạt 235,6 triệu USD, giảm 26% về lượng và 0,1% về giá trị. Xuất khẩu quế trong 3 tháng đầu năm chiếm 18,3% thị phần, đạt 16 ngàn tấn và kim ngạch 46,2 triệu USD, giảm 14,6% về lượng và 15,7% về giá trị.

Ngoài ra, xuất khẩu các mặt hàng khác như hoa hồi, gừng, nghệ, bạch đậu khấu, và nhục đậu khấu cũng ghi nhận giảm, chỉ có xuất khẩu ớt tăng 17,6% về lượng và 52,8% về giá trị.

Các thị trường chính của gia vị Việt Nam bao gồm Mỹ, EU, Ấn Độ và Trung Quốc. Trong khi xuất khẩu sang Mỹ và EU tăng sau một thời gian dài bị giảm do khủng hoảng kinh tế, thì xuất khẩu sang Ấn Độ và Trung Quốc lại đang giảm, đặc biệt là xuất khẩu sang Trung Quốc giảm đến 95,8%.

Do ngành này chiếm tỷ lệ cao (95%) hàng hóa xuất khẩu, việc đẩy mạnh xuất khẩu sản phẩm gia vị đến các thị trường là nhiệm vụ chủ yếu và trọng tâm của các doanh nghiệp và Hiệp hội Hồ tiêu và cây gia vị Việt Nam. Mục tiêu chính là tham gia các hội chợ triển lãm thực phẩm.

Thêm vào đó, việc tham gia các hội nghị, hội thảo quốc tế về nông sản và thực phẩm để quảng bá thông tin và giới thiệu ngành hàng cũng được Hiệp hội chú trọng. Hằng năm, Hiệp hội được Cục Xúc tiến thương mại (Bộ Công thương) phê duyệt các chương trình tham gia hội chợ tại Anuga (Đức) và Sial (Pháp), những hội chợ lớn nhất về thực phẩm tại châu Âu, giúp các doanh nghiệp quảng bá và giới thiệu sản phẩm trực tiếp với các nhà nhập khẩu trên thế giới.

Ngoài ra, tại Hội chợ Gulfood ở Dubai hàng năm vào tháng 2, Hiệp hội đã tổ chức gian hàng triển lãm chung cho các doanh nghiệp tham gia, đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ, bằng nguồn lực tự chủ của các doanh nghiệp và Hiệp hội.

Trong hội chợ về vấn đề xuất khẩu gia vị, có một số cơ hội và thách thức quan trọng cần được đề cập:

1. Nâng cao kiến thức về quy định thị trường: Để đáp ứng được yêu cầu của các thị trường nhập khẩu, người bán cần nâng cao kiến thức về các quy định kỹ thuật, đặc biệt là những quy định mới hoặc có sự thay đổi. Cần theo dõi và cập nhật thông tin từ các nguồn tin chính xác và uy tín trên các website chính thức.

2. Cơ hội từ các hiệp định thương mại tự do (FTA): Việc tận dụng các cơ hội từ các FTA đòi hỏi doanh nghiệp phải tuân thủ nhiều quy định, từ quy tắc xuất xứ đến vệ sinh an toàn thực phẩm và bảo vệ môi trường. Do đó, cần nâng cao ý thức và kiến thức về các cam kết và quyền lợi của mình trong các FTA, đồng thời cải thiện năng lực sản xuất và quản lý chất lượng sản phẩm.

3. Cơ hội từ sự phục hồi của kinh tế toàn cầu: Sau đại dịch COVID-19, kinh tế toàn cầu đang có dấu hiệu phục hồi, tạo ra cơ hội cho xuất khẩu gia vị sang các thị trường lớn như Mỹ, EU, Trung Quốc. Tuy nhiên, để khai thác cơ hội này, người bán cần vượt qua các thách thức như đảm bảo an toàn cho người lao động trong điều kiện dịch bệnh, và giải quyết vấn đề vận chuyển hàng hóa do thiếu container và tăng giá cước.

Một trong những thách thức lớn nhất đối với việc xuất khẩu gia vị của Việt Nam là đảm bảo chất lượng, an toàn thực phẩm và tuân thủ các quy định kỹ thuật của các thị trường nhập khẩu. Các thị trường này thường đặt ra các tiêu chuẩn và quy định nghiêm ngặt về chất lượng, an toàn và nguồn gốc của sản phẩm. Một số thách thức cụ thể bao gồm:

Dư lượng thuốc bảo vệ thực vật: Cần kiểm soát dư lượng thuốc bảo vệ thực vật trong sản phẩm gia vị theo các giới hạn được phép của các thị trường nhập khẩu. Đồng thời, áp dụng các biện pháp phòng trừ sâu bệnh hợp lý và tuân thủ các quy định về thời gian cách ly trước khi thu hoạch.

Kim loại nặng: Việc kiểm soát kim loại nặng trong sản phẩm gia vị là rất quan trọng. Cần chọn nguồn nguyên liệu sạch và không bị ô nhiễm bởi kim loại nặng, sau đó áp dụng các biện pháp xử lý và loại bỏ kim loại nặng trong quá trình chế biến.

Màu nhân tạo: Doanh nghiệp cần sử dụng các loại màu nhân tạo được phép và ghi rõ thành phần màu nhân tạo trên nhãn mác sản phẩm. Khuyến khích sử dụng màu tự nhiên hoặc không sử dụng màu nhân tạo để tăng giá trị cho sản phẩm gia vị.

Bà Ong Thị Kim Ngân - Phó tổng giám đốc Công ty Khai thác thủy hải sản chế biến nước mắm Thanh Hà - Phú Quốc cũng từng thừa nhận việc đáp ứng các tiêu chuẩn về an toàn thực phẩm, chất lượng là vấn đề của DN làm gia vị. Bắt đầu xuất khẩu từ năm 1993, Thanh Hà - Phú Quốc cũng gặp không ít khó khăn khi đưa nước mắm sang Hàn Quốc, Nhật bản, Mỹ, Úc. Còn với thị trường châu Âu, các nhà nhập khẩu thường qua nhà máy nhiều lần để kiểm tra quy trình sản xuất của Thanh Hà - Phú Quốc và nếu đạt tiêu chí về chất lượng, vi sinh…của họ thì lô hàng mới đủ điều kiện xuất.

Bên cạnh việc đảm bảo chất lượng sản phẩm và tuân thủ các tiêu chuẩn an toàn thực phẩm, một yếu tố quan trọng khiến khách hàng quốc tế chọn lựa gia vị Việt là sự tiện lợi và nguyên liệu có nguồn gốc tự nhiên. Sản phẩm gia vị được chế biến từ nguyên liệu tự nhiên không chỉ giữ được phẩm chất tự nhiên mà còn đáp ứng nhu cầu của người tiêu dùng.

Theo ông Nguyễn Trung Dũng - Tổng giám đốc Công ty CP Dh Foods, khách hàng thế giới mong muốn sử dụng nhiều hơn các sản phẩm gia vị đặc sản từ các vùng miền, nhưng đòi hỏi sự thuận tiện trong sử dụng và an toàn thực phẩm, không chứa hóa chất và màu tổng hợp, cũng như không sử dụng chất bảo quản.

Bình Anh