Doanh nghiệp Trung Quốc đẩy mạnh đầu tư vào Việt Nam và Mexico khi căng thẳng thương mại với Mỹ gia tăng

Theo dữ liệu mới nhất từ FDI Markets của Financial Times, trong năm tài chính tính đến tháng 3, có ít nhất 41 dự án sản xuất và logistics của Trung Quốc đã được công bố ở Mexico, trong khi ít nhất 39 dự án được lên kế hoạch ở Việt Nam.

Kể từ khi FDI Intelligence bắt đầu theo dõi vào năm 2003, đây là con số cao nhất về các dự án được công bố ở cả hai quốc gia, trong đó cả Mexico và Việt Nam hiện đã vượt qua Mỹ để trở thành điểm đến hàng đầu cho các dự án sản xuất và logistics của Trung Quốc. Thái Lan, Malaysia, Hungary và Ai Cập cũng hoan nghênh mức kỷ lục các dự án của Trung Quốc.

Những diễn biến này cho thấy rằng, các nhà sản xuất Trung Quốc đang xây dựng sự hiện diện của họ ở nước ngoài, trong bối cảnh các công ty đa quốc gia và các chính trị gia phương Tây tìm cách phá vỡ sự phụ thuộc hàng thập kỷ vào các nhà máy ở Trung Quốc, và hạn chế vai trò của nước này trong việc cung cấp các sản phẩm quan trọng.

Trong số các khoản đầu tư lớn của Trung Quốc có một nhà máy trị giá lên tới 2 tỷ USD ở Mexico do công ty con của Tập đoàn Công nghiệp Ô tô Thượng Hải thuộc sở hữu nhà nước công bố.

Với việc Tổng thống Mỹ Joe Biden vào tháng trước tuyên bố mức thuế mới đối với hàng hóa của Trung Quốc trị giá 18 tỷ USD, ngay cả các nhà sản xuất nhỏ của Trung Quốc cũng đang tìm cách mở rộng ra nước ngoài với nguồn vốn hạn chế của mình.

Khi Mỹ nhập khẩu nhiều hơn từ các nước không phải Trung Quốc, các doanh nghiệp tại đại lục cũng đang đẩy mạnh xuất khẩu sang các nước này.

Theo dữ liệu hải quan của Trung Quốc, tổng giá trị xuất khẩu của nước này sang Mexico và Thái Lan đã tăng hơn gấp đôi lên 158,7 tỷ USD từ năm 2017 đến năm 2023. Tổng giá trị xuất khẩu của Trung Quốc chỉ tăng 49% lên 3,4 nghìn tỷ USD trong cùng kỳ.

Theo Tổng cục Hải quan Trung Quốc, xuất khẩu linh kiện máy tính của Trung Quốc sang Việt Nam đã tăng hơn gấp ba lần lên 1,7 tỷ USD từ năm 2017 đến năm 2023.

Tuy nhiên, Công ty tư vấn Eurasia Group vào tháng 4 đã chỉ ra rằng, thặng dư thương mại của Việt Nam với Mỹ đã tăng đáng kể không chỉ do sự chuyển dịch sản xuất thực tế từ Trung Quốc, mà còn vì các công ty Trung Quốc chỉ đơn giản là chuyển sản phẩm qua Việt Nam.

Ông Davin Chor, Giáo sư kinh tế tại Đại học Dartmouth ở New Hampshire, cho biết: “Nhập khẩu trực tiếp (từ Trung Quốc) có thể giảm, nhưng vẫn còn những con đường gián tiếp khác mà qua đó, Mỹ tiếp tục tham gia vào chuỗi cung ứng của Trung Quốc”.

Bà Audrey Liang, đại diện bán hàng của nhà sản xuất dao và dụng cụ Summit Enterprise, cho biết, công ty đã vận hành một nhà máy duy nhất ở ở thị trấn Dương Giang, tỉnh Quảng Đông trong 26 năm, và hiện đang xây dựng cơ sở thứ hai tại Việt Nam.

Bà cho biết, khách hàng đã yêu cầu Summit Enterprise xem xét đặt địa điểm ở Việt Nam vì “lý do chính trị” và mức thuế thấp hơn đối với hàng hóa Việt Nam mặc dù chi phí sản xuất cao hơn và trình độ kỹ năng của công nhân thấp hơn. Bà nói thêm: “Nếu khách hàng không có yêu cầu này thì chúng tôi đã không sang Việt Nam”.

Theo ông Jack Ye, đại diện bán hàng của nhà sản xuất ba lô Trung Quốc Xiamen Obaili Manufacturing, vẫn có nhiều lợi thế khi hoạt động sản xuất tại Trung Quốc như về thời gian giao hàng, chi phí và chất lượng tốt hơn. Tuy nhiên, công ty sẽ xem xét các địa điểm ở nước ngoài nếu ông Donald Trump tái đắc cử tổng thống Mỹ trong cuộc bầu cử vào tháng 11 tới. Ông Trump chính là người đã đe dọa sẽ có những biện pháp cứng rắn hơn với thương mại Trung Quốc.

Lân Nguyễn (theo Financial Times)