Chất vấn “nóng” với Bộ trưởng Đào Ngọc Dung về lao động

Cách nào nối lại tình trạng “đứt gãy” chuỗi cung ứng lao động?

Theo ĐBQH Nguyễn Thị Thu Dung (Thái Bình), đại dịch Covid-19 đã ảnh hưởng nặng nề, gây nguy cơ làm gián đoạn chuỗi cung ứng lao động có kỹ năng nghề của các ngành kinh tế. Đề nghị Bộ trưởng cho biết giải pháp để giải quyết vấn đề này, đồng thời làm rõ kết quả việc triển khai hỗ trợ lao động tự do theo các chính sách tại Nghị quyết 68/NQ-CP, ngày 1/7/2021 của Chính phủ về hỗ trợ người lao động và người sử dụng lao động gặp khó khăn do đại dịch Covid-19; Nghị quyết 126/NQ-CP về sửa đổi, bổ sung Nghị quyết 68/NQ-CP?

ĐBQH Nguyễn Thị Thu Dung (Thái Bình) để nghị làm rõ kết quả việc triển khai hỗ trợ lao động tự do theo các nghị quyết của Chính phủ. Ảnh: QH

Trả lời vấn đề trên, Bộ trưởng Đào Ngọc Dung cho biết, đại dịch Covid-19 đã khiến tình trạng thiếu hụt lực lượng lao động đang diễn ra. Để khắc phục tình trạng này, Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội cùng các bộ, ngành hữu quan đã đưa ra các giải pháp ngắn hạn, trung hạn và dài hạn. Đối với giải pháp ngắn hạn, trước hết cần tập trung hỗ trợ các chính sách an sinh xã hội theo Nghị quyết 68/NQ-CP và một số nghị quyết của Chính phủ. Cần đẩy mạnh điều chỉnh lao động theo ba mô hình: mô hình thứ nhất là thực hành, sản xuất tại doanh nghiệp, năm học thứ hai, thứ ba tiến hành vừa học vừa làm; mô hình thứ hai là vừa học lý thuyết vừa làm thực hành tại doanh nghiệp; mô hình thứ ba là tập trung tập nghề theo Bộ Luật Lao động quy định.

“Về giải pháp dài hạn, cần thiết phải đổi mới đào tạo nghề theo hướng mở, linh hoạt và gắn kết chặt chẽ với doanh nghiệp theo hướng doanh nghiệp là trường học thứ hai. Doanh nghiệp phải có trách nhiệm cùng với nhà nước chăm lo đào tạo, nâng cao kỹ năng cho người lao động…”, ông Dung cho hay.

Về tình trạng gián đoạn chuỗi cung ứng lao động, theo Bộ trưởng, để bù đắp lực lượng lao động gián đoạn, cần thực hiện cả ba giải pháp căn bản: giữ chân lao động, thu hút lao động quay trở lại và điều tiết lao động. Trong trường hợp cần thiết nhất, có thể huy động sinh viên trường nghề để thực hiện các mô hình trên. Ngoài ra, có thể tăng cường bồi dưỡng kỹ năng cấp tốc để có thể sử dụng bộ phận thanh niên đã hoàn thành nghĩa vụ quân sự, lực lượng công an nhằm cung cấp, tăng cường có tính chất cấp bách, tạm thời cho một số địa bàn, lĩnh vực, công việc đặc thù cần lực lượng lao động gấp rút. Về dài hạn, cần đào tạo, trách nhiệm doanh nghiệp là cùng với nhà nước chăm lo vấn đề này.

Nâng chất đội ngũ lao động

“Tác động kép của đại dịch Covid-19 và cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ 4 đã, đang và sẽ tạo ra thay đổi mạnh mẽ về việc làm, thị trường lao động và người lao động. Đề nghị Bộ trưởng làm rõ, cần đổi mới hệ thống giáo dục nghề nghiệp theo hướng nào để nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, phục vụ cho sản xuất kinh doanh, dịch vụ, đáp ứng được nhu cầu phát triển của đất nước?”, ĐBQH Dương Minh Ánh (Hà Nội) chất vấn.

Cùng mối quan tâm trên, ĐBQH Nguyễn Thị Lệ (TP. Hồ Chí Minh), đề nghị Bộ trưởng cho biết việc gắn kết cơ sở đào tạo nghề với doanh nghiệp và thị trường lao động, mô hình dạy nghề theo hợp đồng đặt hàng, đào tạo gắn cơ sở dạy nghề với doanh nghiệp như thế nào?

Theo Bộ trưởng Đào Ngọc Dung, Bộ sẽ xây dựng chương trình nâng tầm kỹ năng lao động Việt Nam. Ảnh: QH

Về đổi mới hệ thống giáo dục nghề nghiệp, ông Dung cho biết, tinh thần chung là thực hiện theo Nghị quyết 29-NQ/TW của Trung ương nhằm đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục nghề nghiệp. Đổi mới giáo dục theo hướng mở, linh hoạt, đa dạng; gắn kết chặt chẽ giữa nhà nước, nhà trường với doanh nghiệp. Phấn đấu thực hiện mục tiêu vận động các bậc cha mẹ ủng hộ con cái học nghề…

“Trong quá trình học nghề, sinh viên được học liên thông nếu có nhu cầu. Với trường nghề, khi ra trường, sinh viên phải có việc làm và có thu nhập tốt. Theo tinh thần đó, bám vào những nội dung này, Bộ sẽ xây dựng chương trình nâng tầm kỹ năng lao động Việt Nam để đáp ứng yêu cầu hội nhập theo tinh thần Chỉ thị 14/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ...”, ông Dung cho hay.

Giải pháp để người lao động không “bán” sổ bảo hiểm xã hội 

Từ điểm cầu TP Hồ Chí Minh, đại biểu Nguyễn Thị Lệ băn khoăn chất vấn Bộ trưởng Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội về giải pháp để người lao động không “bán” sổ bảo hiểm xã hội cũng như chính sách thu hút người lao động tham gia bảo hiểm xã hội.

Trả lời đại biểu Nguyễn Thị Lệ, Bộ trưởng Đào Ngọc Dung giải thích khái niệm "bán sổ bảo hiểm xã hội" thực chất là người lao động đang tham gia bảo hiểm xã hội nhưng sau đó rút ra để hưởng chính sách một lần; do ngại đi làm thủ tục hay vì một số lý do khác nên nhượng lại sổ bảo hiểm xã hội đó cho người khác để đi lĩnh hưởng.

Bản chất của vấn đề, theo Bộ trưởng Đào Ngọc Dung, là làm sao giảm việc rút bảo hiểm xã hội một lần.

Bộ trưởng Đào Ngọc Dung thông tin, từ đầu năm 2021 đến nay, đã có khoảng 870.000 người rút bảo hiểm xã hội một lần. “Nếu so với 2020, con số này tăng lên rất nhiều”, Bộ trưởng nói.

Để giải quyết vấn đề này, Bộ trưởng Đào Ngọc Dung nhắc đến những nhiệm vụ căn cơ, mà việc đầu tiên là phải chăm lo cho đời sống người lao động. Bởi lẽ, đa phần người rút bảo hiểm xã hội một lần và “bán” sổ bảo hiểm xã hội đều là công nhân lao động, người khó khăn, có hoàn cảnh éo le…

“Để giải quyết từ gốc phải nâng cao đời sống người lao động. Khi có đời sống tốt rồi thì chắc chắn không bao giờ họ “bán” sổ bảo hiểm xã hội”, Bộ trưởng Đào Ngọc Dung nói.

Cùng với đó, Bộ trưởng Đào Ngọc Dung cũng nhấn mạnh đến việc tăng cường tuyên truyền để người lao động hiểu về sự cần thiết và lợi ích lâu dài của bảo hiểm xã hội, rằng "bảo hiểm xã hội chính là khoản lương hưu của người lao động khi về già". 

Bộ trưởng Đào Ngọc Dung cũng nhắc đến một giải pháp căn cơ là sửa Luật Bảo hiểm xã hội, tập trung vào điều 63 của Luật về thực hiện chính sách bảo hiểm xã hội một lần.

“Bộ Lao động đã hoàn thiện hồ sơ và phấn đấu năm 2022 trình Quốc hội xem xét. Trong đó, bên cạnh cho hưởng chính sách một lần sẽ tăng cường lợi ích khác đối với người lao động.

“Ví dụ, nếu người lao động không rút bảo hiểm xã hội một lần thì ngoài nhận được tiền, người lao động còn được hưởng chính sách khác như được đi tham quan, du lịch… Kinh nghiệm các nước thường khuyến khích tham gia bảo hiểm xã hội như thế này”, Bộ trưởng Đào Ngọc Dung gợi ý.

An Nguyên