Virus máy tính khiến người Việt mất hơn chục nghìn tỷ đồng trong năm 2023

Theo đánh giá an ninh mạng dành cho người dùng cá nhân của Bkav công bố hôm 18.1, thiệt hại do virus máy tính gây ra đối với người dùng Việt Nam ở mức 17,3 nghìn tỉ đồng (tương tương 716 triệu USD) trong năm 2023, với các vấn đề nổi cộm như đánh cắp dữ liệu, lừa đảo tài chính…

Báo cáo khảo sát an ninh mạng của Bkav ghi nhận tỉ lệ người dùng nhận được tin nhắn, cuộc gọi lừa đảo tiếp tục gia tăng. Nếu năm 2022, con số này là 69,6% thì trong năm 2023 là 73%.

Lừa đảo tài chính qua mạng bùng nổ trong những năm gần đây và trở thành vấn nạn khi nạn nhân thuộc mọi tầng lớp và sinh sống ở bất cứ đâu. Trong các vụ việc lừa đảo với mục đích tài chính, kẻ xấu yêu cầu người dùng chuyển tiền qua tài khoản ngân hàng. Nhưng khi điều tra, các tài khoản này đều không chính chủ, khiến cơ quan chức năng gặp khó khăn để tìm ra tội phạm và ngăn chặn vấn nạn lừa đảo. Các chuyên gia của Bkav phân tích, tài khoản ngân hàng rác là nguồn cơn của vấn nạn lừa đảo tài chính qua mạng tại Việt Nam thời gian qua.

Ông Nguyễn Văn Cường, Giám đốc phụ trách an ninh mạng của Bkav, cho biết: "Nguyên nhân là việc mua bán, trao đổi tài khoản ngân hàng đang diễn ra quá dễ dàng. Nhiều người đơn giản cho rằng bán đi các tài khoản mình không sử dụng sẽ không có vấn đề gì. Song thực tế, kẻ xấu đã lợi dụng những tài khoản ngân hàng này để thực hiện các giao dịch phi pháp, giấu nguồn gốc, gây khó khăn cho cơ quan điều tra".

Các kênh chợ đen trên Facebook, Telegram, Twitter… việc mua bán tài khoản ngân hàng rác diễn ra nhộn nhịp. Trong năm qua, cơ quan công an đã triệt phá nhiều đường dây buôn bán hàng nghìn tài khoản ngân hàng ra nước ngoài, với giá trị giao dịch của các tài khoản này lên tới hàng trăm tỷ đồng.

Năm 2023, hệ thống giám sát và cảnh báo virus của Bkav ghi nhận có tới 745.000 máy tính bị nhiễm virus đánh cắp tài khoản, tăng 40% so với năm 2022. Phát tán mạnh nhất như RedLineStealer, ArkeiStealer, Fabookie… đều nằm trong top 20 dòng virus lây nhiễm mạnh ở Việt Nam.

Tin tặc cũng phát triển mã độc tấn công tài khoản Facebook Business, sau đó dùng phương thức thanh toán và số dư có sẵn để chạy chiến dịch quảng cáo để trục lợi bất chính. Cũng theo khảo sát, các tài khoản bị chiếm tiếp tục bị kẻ xấu lợi dụng để lừa bạn bè, người thân của nạn nhân. Việc có khoảng 53% máy tính ở Việt Nam sử dụng phần mềm crack cũng khiến loại virus đánh cắp tài khoản dễ lây lan hơn.

Virus mã hóa dữ liệu cũng là vấn đề nhức nhối trong năm 2023. Thống kê cho thấy Việt Nam có 19.000 máy chủ bị xâm phạm bởi loại mã độc này, tăng 35% so với năm ngoái.

Các chuyên gia đánh giá hệ thống máy chủ là mục tiêu ưa thích của virus mã hóa dữ liệu do là nơi chứa nhiều thông tin quan trọng, giá trị cao, khiến đơn vị chủ quản chịu áp lực lớn và buộc phải trả tiền chuộc. Ngoài ra, sau khi chiếm máy chủ, tin tặc cũng dễ tiếp cận nhiều thông tin người dùng cá nhân và mở rộng tấn công.

Tình trạng vi phạm an ninh mạng được dự báo tiếp tục diễn biến phức tạp trong năm 2024 cùng với sự bùng nổ của AI. Kẻ xấu có thể triển khai nhiều kịch bản lừa đảo mới, kết hợp giữa deepfake và mô hình GPT. Các chuyên gia đánh giá việc tăng cường an ninh AI là xu hướng tất yếu, đồng thời người dùng mạng cần nâng cao kiến thức, phòng tránh rủi ro tiềm ẩn.

Thu Trang (t/h)