Việt Nam có vị thế lớn trong chuỗi công nghiệp bán dẫn thế giới

Hướng tới xây dựng các khu công nghiệp sinh thái

Sau hơn 30 năm qua, các Khu công nghiệp và Khu Kinh tế đã không ngừng phát triển, ngày càng khẳng định vai trò quan trọng trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, trở thành động lực thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế và đô thị hóa, làm thay đổi diện mạo của nhiều địa phương trên cả nước. Tính đến tháng 10/2023, cả nước đã có 413 khu công nghiệp được thành lập, bao gồm 295 khu công nghiệp đã đi vào hoạt động.

Một số điển hình về phát triển khu công nghiệp bền vững, thông minh có thể kể đến là khu công nghiệp chuyên sâu Phú Mỹ 3 tại Bà Rịa - Vũng Tàu, Khu công nghiệp Nam Cầu Kiền tại Hải Phòng,... Việc thí điểm chuyển đổi từ mô hình truyền thống sang khu công nghiệp sinh thái cũng đang diễn ra tại Khu công nghiệp Khánh Phú và Khu công nghiệp Gián Khẩu ở Ninh Bình, Khu công nghiệp Hòa Khánh tại Đà Nẵng và Khu công nghiệp Trà Nóc 1&2 tại Cần Thơ,...

Cùng với đó, Việt Nam đang hướng tới việc quy hoạch và xây dựng mới các khu công nghiệp sinh thái.

Hiện tại, những kết quả bước đầu trong việc chuyển đổi mô hình khu công nghiệp và quy hoạch phát triển mới các khu công nghiệp sinh thái rất đáng khích lệ. Tuy nhiên, quá trình này cũng đang đối mặt với không ít khó khăn, ví dụ như nguồn vốn hạn chế, chính sách tài chính xanh chưa thực sự đi vào cuộc sống.

Bên cạnh đó, còn ít cơ chế, chính sách khuyến khích các doanh nghiệp hình thành liên kết cộng sinh công nghiệp. Nhận thức về phát triển bền vững, kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn chưa đầy đủ, một số địa phương chưa quyết liệt vào cuộc; thủ tục thành lập mới các KCN nói chung và KCN sinh thái nói riêng còn phức tạp và mất nhiều thời gian,…

Liên quan đến vấn đề này, tại Diễn đàn "Khu công nghiệp Việt Nam 2023" vừa tổ chức sáng ngày 16/11, GS.TSKH Nguyễn Mại, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp Đầu tư nước ngoài cho rằng, đầu tư các KCN sinh thái là quá trình dài hạn, khác với các KCN thương mại. Cho đến bây giờ, đầu tư chủ yếu của Việt Nam là từ châu Á, Bắc Á và Asean, còn Mỹ và châu Âu rất ít.

Theo GS Mại, nền kinh tế năm 2023 vô cùng khó khăn. Tuy nhiên, Việt Nam có đất hiếm và vonfram. Hiện nay, hàng chục nhà đầu tư đã xếp hàng và đã bàn với Bộ KH&ĐT, cam kết với Thủ tướng sẽ tăng cường khai thác đất hiếm. Năm 2022, chúng ta đã sản xuất 4.500 tấn đất hiếm, dự kiến các năm tới khai thác khoảng 220.000 tấn đất hiếm/mỗi năm. Điều này không những giúp đất nước mà còn cơ cấu lại thị trường đất hiếm thế giới.

Khó khăn và thách thức

GS.TSKH Nguyễn Mại cho biết, nước ta có vị thế lớn với Mỹ, EU, Hàn Quốc về việc tham gia chuỗi công nghiệp bán dẫn của thế giới. Hai đối tác lớn nhất cạnh tranh thu hút FDI của chúng ta hiện nay là Ấn Độ, Indonesia. Do vậy, nếu không biết thách thức lớn này và tận dụng lợi thế đặc biệt với cơ hội EU và Mỹ, chúng ta sẽ không thể vượt qua thách thức.

Tuy nhiên, ông Mại đánh giá, thách thức lớn của tập đoàn vào Việt Nam là chúng ta chưa đáp ứng yêu cầu của họ, đặc biệt là quyền sử hữu trí tuệ, tham nhũng vặt, thủ tục đầu tư phức tạp. Tất cả vấn đề này phụ thuộc vào việc cải cách hành chính quốc gia. Cải cách đồng bộ và hiệu quả hơn là việc chúng ta cần làm.

Cùng quan điểm trên, TS. Cấn Văn Lực, Chuyên gia Kinh tế trưởng ngân hàng BIDV cho biết, chúng tôi đã tiến hành khảo sát với khoảng 30 nhà đầu tư là doanh nghiệp đầu tư khu và nêu ra 10 khó khăn chính. Trong đó, khó khăn hàng đầu là là thủ tục hành chính và pháp lý.

Ông nhìn nhận, thủ tục hành chính vẫn còn chồng chéo và chưa rõ ràng. Nghị định 35 đã là một cấp tiến nhưng vẫn còn một số tiêu chí chưa rõ ràng. Ví dụ, về khu đô thị dịch vụ, một doanh nghiệp vẫn chưa thể hình dung cụ thể, cần có một hướng dẫn chi tiết.

“Đặc biệt, các doanh nghiệp cũng rất quan tâm tới việc chuyển đổi từ khu công nghiệp hiện hữu sang khu công nghiệp đô thị dịch vụ. Khi đó, cơ chế ưu đãi sẽ ra sao, liệu có còn không. Kế đến, liên quan đến định giá đất, tiền thuê đất. Trong 2-3 năm vừa qua, nhiều doanh nghiệp muốn nộp tiền nhưng chưa được”, ông chia sẻ.

Theo ông Lực, tới đây, Thủ tướng sẽ sớm ban hành sửa đổi Nghị định 44, trong đó có 1 chương mục riêng về định giá đất và sẽ được ban hành trong tháng 11.

Vấn đề tiếp theo là thủ tục liên quan đến các chủ trường về đầu tư. Với một dự án lớn, hàng trăm ha, doanh nghiệp sẽ phải phân kỳ đầu tư. Khi hết giai đoạn 1, doanh nghiệp mong muốn chỉ cần chuyển tiếp và đơn giản hóa thủ tục cho giai đoạn tiếp theo, không phải đi xin lại từ đầu.

Ông Lực nhận định, một khó khăn nữa là việc phân cấp, ủy quyền. Đây cũng là điều Thủ tướng quan tâm vì vẫn còn vướng mắc.

Cuối cùng, nhiều nhà đầu tư mong muốn có "sổ tay" hướng dẫn quy trình đầu tư. Sổ tay này cần được công khai trên mạng cả phiên bản tiếng Việt và tiếng Anh.

Nghệ Nhân