Trí tuệ nhân tạo liệu có là nguyên nhân khiến người lao động mất việc?

Tỷ phú Elon Musk từng nhấn mạnh, trí tuệ nhân tạo sẽ đưa con người đến điểm “việc làm trở nên không cần thiết”. Những con số dưới đây có thể là dấu hiệu cho thấy dự đoán này đang trở thành hiện thực.

Theo báo cáo gần đây của ResumeBuilder về 750 lãnh đạo doanh nghiệp sử dụng AI, có 37% cho biết công nghệ này đã thay thế người lao động  trong năm nay. 44% người được hỏi nói rằng sẽ có đợt sa thải vào năm sau do hiệu quả làm việc mà AI mang lại.

Nhưng ngay cả khi có những báo cáo về việc sa thải lao động do AI, nhiều chuyên gia vẫn không đồng ý với quan điểm của Musk.

Julia Toothacre, nhà chiến lược về sơ yếu lý lịch và nghề nghiệp tại ResumeBuilder, nhận ra rằng những con số từ nghiên cứu của họ có thể không phản ánh chính xác bối cảnh kinh doanh rộng lớn. “Vẫn còn rất nhiều tổ chức truyền thống và doanh nghiệp nhỏ không nắm bắt công nghệ theo cách mà một số công ty lớn hơn đã làm". 

Sa thải là một thực tế, nhưng công nghệ AI cũng đang cho phép các nhà lãnh đạo doanh nghiệp cơ cấu lại và xác định lại công việc chúng ta làm.

Alex Hood, Giám đốc sản phẩm của công ty phần mềm cộng tác và quản lý dự án Asana, ước tính rằng, một nửa thời gian chúng ta dành ở nơi làm việc là dành cho cái mà ông gọi là “làm việc vì công việc”. Ở đây, ông ấy đang đề cập đến các cập nhật trạng thái, liên lạc giữa các bộ phận và tất cả các phần công việc khác không phải là cốt lõi tại sao chúng tôi lại ở đó.

Hood cho biết: “Nếu điều đó có thể được giảm bớt nhờ AI thì đó có thể là một cơ hội mở khóa tuyệt vời”. Nếu không có sắc thái đằng sau những con số, số liệu thống kê đánh dấu và dự đoán tình trạng sa thải do AI gây ra phản ánh nỗi sợ hãi nhiều hơn là thực tế.

Marc Cenedella, người sáng lập Leet Resumes and Ladders, cho biết: Với việc AI giải quyết công việc dựa trên nhiệm vụ, con người có cơ hội tiến lên chuỗi giá trị. Cenedella cho biết, người lao động sẽ có thể tập trung vào việc “tích hợp, cơ cấu hoặc xác định công việc dựa trên nhiệm vụ là gì”. Ông so sánh sự thay đổi này với văn hóa văn phòng giữa thế kỷ trước, khi một tầng chỉ toàn những người đánh máy - thứ mà hiệu quả của bộ xử lý văn bản đã loại bỏ.

Theo báo cáo AI trong công việc 2023 của Asana, nhân viên cho biết 29% công việc của họ có thể được AI thay thế. Tuy nhiên, Asana ủng hộ cách tiếp cận "AI lấy con người làm trung tâm", nhằm tăng cường khả năng và sự hợp tác của con người, chứ không thay thế hoàn toàn. 

Báo cáo nhấn mạnh, càng hiểu rõ AI lấy con người làm trung tâm, mọi người càng tin tưởng nó sẽ tác động tích cực đến công việc của họ.

Theo Liên hợp quốc, nhân viên văn phòng và hành chính chiếm khoảng 19,6% đến 30,4% tổng số người lao động trên toàn cầu. Các công cụ phân tích và giao tiếp đã định hướng lại công việc trí thức trong những năm qua, và "AI sáng tạo nên được coi là một bước phát triển mới trong chuỗi thay đổi lâu dài này".

Tuy nhiên, tính đến năm ngoái, 34% dân số  thế giới vẫn không có internet, do đó bất kỳ cuộc thảo luận nào về tác động của AI đến việc sa thải và tái cấu trúc tiềm năng của công việc cũng cần bao gồm cả thảo luận về khoảng cách rộng lớn hơn giữa những người có công nghệ và những người chưa có.

Ông Marc Cenedella, chuyên gia nghề nghiệp, nhấn mạnh trách nhiệm cá nhân: "Là nhân viên văn phòng hiện đại, bạn phải liên tục cập nhật kỹ năng. Học phần mềm từ 5 năm trước thôi chưa đủ, hãy học cái mới ngay hôm nay”.