Đưa doanh nghiệp Việt vào quỹ đạo toàn cầu

Trong chuyến thăm chính thức Việt Nam mới đây, gặp gỡ các quan chức cấp cao của Chính phủ và giới doanh nghiệp (DN), ông Philippe Le Houérou, Tổng giám đốc điều hành Tổ chức Tài chính Quốc tế (IFC), thành viên của Nhóm Ngân hàng Thế giới (WB), đã đánh giá Việt Nam hiện là một trong số những nền kinh tế tăng trưởng nhanh nhất thế giới.

Khuynh hướng đang nổi

Theo ông Le Houérou, điều này đến từ ưu thế về chế biến chế tạo cùng lực lượng lao động trẻ và năng động. Các yếu tố cơ bản duy trì sức mạnh của nền kinh tế Việt Nam vẫn tiếp tục được củng cố, được hỗ trợ bởi nhu cầu mạnh mẽ của thị trường nội địa và hoạt động sản xuất theo định hướng xuất khẩu (XK).

Một báo cáo đánh giá được Ngân hàng Standard Chartered phát đi hôm 12/8 cũng nhận định rất lạc quan về kinh tế Việt Nam: là nền kinh tế tăng trưởng nhanh nhất ASEAN trong ngắn hạn, với mức tăng trưởng dự kiến đạt 6,9% trong năm 2019.

Trong bối cảnh nền kinh tế Việt Nam đang phát triển đáng khích lệ như vậy, tại Diễn đàn Kinh doanh quốc tế thường niên do Đại học RMIT Việt Nam tổ chức ở Tp.HCM mới đây, vấn đề trọng tâm mà các nhà hoạch định chính sách và giới chuyên gia muốn nhấn mạnh là những phương thức giúp kinh tế Việt Nam đóng góp và hưởng lợi từ nền kinh tế toàn cầu, cũng như đưa các DN Việt vào quỹ đạo toàn cầu.

Phó giáo sư Victor Kane (Đại học RMIT) đã chia sẻ về thuật ngữ “Global Born” – dùng để chỉ những DN khởi nghiệp toàn cầu – có khuynh hướng đang nổi lên ở Việt Nam.

DN Việt cần bứt phá khỏi ranh giới đổi mới sáng tạo thông thường

Ông Victor dẫn chứng thông tin đưa ra từ WB cho thấy Việt Nam đã đạt được những thành công nhất định như dịch vụ xe chia sẻ hoàn toàn mới, các kênh thương mại điện tử và lưu trú đang thách thức những hệ thống bán lẻ hiện có. Hoặc như các công ty tài chính công nghệ và giải pháp thanh toán. Nhiều công ty trong số đó đã ngay lập tức kết nối với khách hàng và các nhà cung cấp trên khắp thế giới.

Còn theo Ts. Nguyễn Quân, nguyên Bộ trưởng Bộ KH&CN, Trung tâm Đổi mới sáng tạo quốc gia đang trong quá trình hình thành và dự kiến sẽ là hạt nhân thúc đẩy phát triển kinh tế Việt Nam dựa trên đổi mới sáng tạo, khoa học và công nghệ trong bối cảnh Cách mạng công nghiệp 4.0 đang diễn ra từng ngày.

Ông Quân đưa ra ví dụ về việc các DN Việt phát triển được trung tâm nghiên cứu và phát triển (R&D) ngay trong đơn vị của mình, trong đó có Vingroup và Bóng đèn Phích nước Rạng Đông.

“Dù là một DN nhỏ, Rạng Đông vẫn xây dựng được trung tâm R&D riêng, từ đó cải thiện chất lượng đèn chiếu sáng của đơn vị mình và giúp mở rộng thị phần cho công ty”, ông Quân chia sẻ.

Bứt phá khỏi ranh giới

Với tư cách cựu Giám đốc điều hành của nhiều công ty có tính chất toàn cầu hoạt động tại Việt Nam như Sony Ericsson Việt Nam, Yahoo Việt Nam và Microsoft Việt Nam, ông Vũ Minh Trí, Phó Chủ tịch CTCP VNG, có lời khuyên các DN Việt cần chú trọng đến 5 yếu tố phổ biến trong việc các công ty tạo dựng được thành công trên quy mô toàn cầu.

Thứ nhất là giải quyết các vấn đề có quy mô toàn cầu. Thứ hai là mở rộng quy mô nhanh. Thứ ba là phát triển trong hệ sinh thái. Thứ tư là vượt lên đổi mới sáng tạo. Thứ năm là chọn những gì tốt nhất hiện có trong các lĩnh vực.

Ông Trí cũng dùng câu chuyện “đập bỏ, làm mới” ở một số tập đoàn toàn cầu là đã qua mặt “đổi mới sáng tạo” như thế nào, nhằm khuyến khích các DN Việt hãy bứt phá khỏi ranh giới của đổi mới sáng tạo thông thường nhằm hướng đến toàn cầu.

Giới chuyên gia cho rằng Việt Nam đã thu hút thành công một lượng lớn DN có vốn đầu tư nước ngoài (FDI) đang tìm kiếm hiệu quả và đã gia nhập chuỗi giá trị toàn cầu (GVC). Những thành quả về XK cũng ấn tượng không kém, với tốc độ tăng trưởng XK hàng năm trên 18% trong hai thập kỷ qua.

Tuy nhiên, với các DN Việt mà 98% là DN vừa và nhỏ, để bước vào quỹ đạo toàn cầu, điều quan trọng là cần tăng năng suất nhanh nhất cùng với việc gia tăng liên kết với các DN toàn cầu. Đặc biệt là trong kỷ nguyên của GVC càng đòi hỏi DN Việt phải cạnh tranh trên thị trường quốc tế, điều này phụ thuộc vào mức độ hiệu quả và năng suất lao động ở đẳng cấp thế giới.

Hơn nữa, các DN Việt cũng cần tham khảo thực tế ở các quốc gia, để thấy rằng những DN XK có năng suất lớn hơn các DN tương tự nhưng không XK. Điều này có thể giải thích bởi chỉ có các DN có năng suất lớn nhất mới có khả năng thâm nhập thị trường XK và các quy tắc trong hoạt động XK trực tiếp có thể giúp DN nâng cao năng lực (được học hỏi qua XK).

Cho rằng DN Việt Nam muốn hướng đến quỹ đạo toàn cầu thì cần phải nhắm vào các khoảng hổng trên thị trường toàn cầu, Ts. Nguyễn Quang Trung (Đại học RMIT) lưu ý về giá trị của nhóm DN quyền lực với tiềm năng vô cùng lớn trong kinh doanh quốc tế.

Ông Trung sử dụng xếp hạng của các tổ chức quốc tế trong nhiều năm qua để chỉ ra rằng dù các mặt như năng lực cạnh tranh, môi trường kinh doanh, chỉ số tham nhũng và xếp hạng chính phủ điện tử của đất nước chưa được cải thiện nhiều, nhưng nếu Việt Nam cải thiện quản trị công và duy trì mức xếp hạng đối với chính phủ điện tử ở mức dưới 30, các yếu tố khác có thể cải thiện theo.

Thế Vinh