Doanh nghiệp logistics Việt Nam đối mặt với thiếu hụt nguồn nhân lực trình độ cao

Báo cáo chỉ số logistics thị trường mới nổi 2021 do nhà cung cấp dịch vụ kho vận hàng đầu thế giới Agility công bố vào đầu năm 2022 cho thấy, năm 2021, Việt Nam đã tăng 3 bậc xếp hạng so với năm 2020, đứng ở vị trí thứ 8 trong top 10 quốc gia đứng đầu.

Với vị trí địa lý đặc biệt nằm trong khu vực phát triển năng động của thế giới, nơi luồng hàng tập trung giao lưu rất mạnh, Việt Nam được đánh giá là có thế mạnh về địa kinh tế, rất thuận lợi để đẩy mạnh sản xuất, xuất khẩu và dịch vụ logistics. Chính bởi vậy, để tương xứng với tiềm năng phát triển của ngành này thì đòi hỏi cần có một nguồn nhân lực có chất lượng đáp ứng được nhu cầu của thị trường.

Để đáp ứng được sự phát triển của ngành, thời gian qua, các cơ sở giáo dục nghề nghiệp, đơn vị đào tạo đã nỗ lực để cung ứng ra thị trường nguồn lao động có chất lượng cao. Tuy vậy, theo dự báo, trong 3 năm tới, các doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ logistics sẽ cần thêm khoảng 18.000 lao động, trong khi các doanh nghiệp sản xuất, thương mại và dịch vụ sẽ cần hơn 1 triệu nhân sự có chuyên môn về logistics.

Các công ty kinh doanh dịch vụ logistics tại Việt Nam phải đối mặt với việc thiếu hụt nguồn nhân lực trình độ cao. Trong khi đó, nguồn cung lao động hiện tại cho dịch vụ logistics chỉ đáp ứng khoảng 40% nhu cầu thực tế.

Trước đó tại một hội thảo, ông Phạm Vũ Quốc Bình, Phó Tổng Cục trưởng Tổng Cục Giáo dục Nghề nghiệp (Bộ Lao động và Thương binh – Xã hội) cho biết, dự báo đến năm 2025, Việt Nam cần khoảng 1,2 triệu nhân lực trình độ cao trong ngành logistics. Còn theo dự báo của Hiệp hội Doanh nghiệp dịch vụ logistics Việt Nam (VLA), đến năm 2030, ngành logistics Việt Nam dự kiến sẽ thiếu đến 2 triệu lao động.

Ông Trần Chí Dũng, Nhóm Phát triển bền vững và Chuyển đổi số, Liên đoàn Giao nhận vận tải ASEAN (AFFA) cho hay, nhân lực logistics ở Việt Nam đang thiếu cả thầy lẫn thợ. "Những người làm quản trị logistics không nhiều và chủ yếu làm theo kinh nghiệm, chứ chưa được hệ thống hóa kiến thức, chưa được cập nhật kiến thức quản trị mới, vì vậy, họ không được gọi là "thầy", mà chỉ là người đi trước duy trì hoạt động logistics, đó là "thiếu thầy". Bên cạnh đó, ở phân khúc nghiệp vụ trực tiếp, nhiều lĩnh vực như quản lý kho, quản lý vận tải, những công việc này chỉ cần trình độ trung cấp hoặc cao đẳng, nhưng thực tế phần lớn họ rất ít được đào tạo. Như vậy là "thiếu cả thợ", ông Trần Chí Dũng nhận định.

Theo ông Trần Chí Dũng, công tác đào tạo nguồn nhân lực cho ngành logistics cần chú trọng hơn về chất lượng, có trọng tâm. Giải bài toán nhân lực logistics cần tập trung ở 3 nội dung chính: Xây dựng tiêu chuẩn nghề nghiệp logistics để chuẩn hóa đào tạo; chú trọng đạo tạo giảng viên - lực lượng nòng cốt đào tạo cho nhân lực logistics; tạo môi trường thực tập thực tế cho sinh viên - học kết hợp với thực tế.

"Vài năm trở lại đây đã có rất nhiều trường đại học mở ngành logictics, tuy nhiên các giảng viên vẫn chưa có nhiều kinh nghiệm. Đa số các chương trình đào tạo được xây dựng dựa vào nhau, người đi sau thường tham khảo của người đi trước. Cụ thể là mở tên ngành giống nhau, các tài liệu giảng dạy cũng tương tự nhau. Cùng với đó, có một đặc điểm chung là thiếu thực tế, lý thuyết thì không sai, nhưng giữa thực tế và lý thuyết có sự khác biệt rất lớn. Đặc biệt là trong giai đoạn chuyển đổi số, các ứng dụng, mô hình kinh doanh đã thay đổi mà chưa có sách vở nào có thể theo kịp được", ông Trần Chí Dũng đánh giá.

Theo ông Trần Chí Dũng, cách tốt nhất là rút ngắn thời gian đào tạo và đưa sinh viên ngay lập tức vào môi trường làm việc; sau khi đi làm, người lao động sẽ lựa chọn ngành nghề phù hợp và tiếp tục theo học để lấy chứng chỉ hoạt động.

PGS.TS Hồ Thị Thu Hòa, Viện trưởng Viện Nghiên cứu và Phát triển Logistics Việt Nam cho rằng, cần tập trung hỗ trợ các trường hình thành đội ngũ giảng dạy, nhất là chuyên gia về logistics. Hỗ trợ cho đội ngũ giảng dạy logistics ở các trường để các thầy cô có điều kiện nâng cao chuyên môn nghiệp vụ, đặc biệt là các kiến thức, quy chuẩn theo FIATA (Liên đoàn các Hiệp hội giao nhận vận tải quốc tế)…"Có một đội ngũ giảng viên "chắc" thì sẽ có đội ngũ người lao động chất lượng và có kỹ năng tốt để đảm bảo đáp ứng nhu cầu phát triển logistics", PGS.TS. Hồ Thị Thu Hòa chia sẻ.

Nhân lực là yếu tố then chốt giúp ngành logistics Việt Nam phát triển và xứng tầm khu vực. Để nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, các cơ sở đào tạo nhanh chóng xây dựng và phát triển lực lượng lao động trong ngành logistics và quản lý chuỗi cung ứng chất lượng cao, đáp ứng được sự phát triển mạnh mẽ và hội nhập quốc tế của ngành.

Linh Anh