Để doanh nghiệp kết nối, tận dụng các hiệp định thương mại tự do

Các Hiệp định Thương mại Tự do thế hệ mới như CPTPP, EVFTA và UKVFTA đã tạo đà cho sự phát triển mạnh mẽ của xuất khẩu Việt Nam, với hàng chục tỷ USD được thêm vào kim ngạch thương mại hàng năm, theo thông tin từ Bộ Công Thương.

Trong năm 2022, tổng giá trị thương mại giữa Việt Nam và các nước thành viên CPTPP đã vượt qua con số ấn tượng là 104,5 tỷ USD, đại diện cho mức tăng trên 14% so với năm trước đó. Tích cực hơn cả là sự tăng trưởng mạnh mẽ của xuất khẩu Việt Nam đến các quốc gia thành viên CPTPP, với sự gia tăng đáng chú ý của việc xuất khẩu sang Canada (hơn 20%) và Brunei (163%).

Trong khi đó, Hiệp định Thương mại Tự do Liên minh châu Âu - Việt Nam (EVFTA) đã thúc đẩy thương mại của Việt Nam với các nước thành viên Liên minh châu Âu (EU) lên con số 62,2 tỷ USD, đạt mức tăng trên 9% so với năm trước. Riêng các nước trong EU đã nhập khẩu gần 47 tỷ USD hàng hóa từ Việt Nam trong năm 2022, đại diện cho sự gia tăng tới hơn 17% so với năm trước đó.

Với Hiệp định Thương mại Tự do Việt Nam - Vương quốc Anh (UKVFTA), chỉ sau hơn 1 năm kể từ khi hiệu lực, Việt Nam đã thể hiện sức mạnh xuất khẩu bằng việc đạt mức thặng dư thương mại hơn 5,3 tỷ USD đối với nước Anh.

Tuy nhiên, Bộ Công Thương cũng nhấn mạnh rằng, mặc dù những hiệp định thương mại tự do này đã mang lại những cơ hội lớn cho xuất khẩu Việt Nam, thì việc thực hiện chúng vẫn còn nhiều khó khăn. Hiện vẫn chỉ có một tỷ lệ nhỏ doanh nghiệp Việt Nam thực sự tận dụng được các ưu đãi từ các hiệp định này, với con số cụ thể là gần 5% đối với CPTPP, hơn 26% đối với EVFTA và khoảng 24% đối với UKVFTA.

Việc phần lớn nguồn vốn đầu tư nước ngoài (FDI) vẫn đang chiếm ưu thế khi xuất khẩu các sản phẩm có giá trị lớn, trong khi doanh nghiệp Việt Nam thường tập trung vào gia công và xuất khẩu nguyên liệu. Điều này đã làm hạn chế khả năng của họ trong việc xây dựng thương hiệu và gia tăng giá trị sản phẩm.

Thêm vào đó, sự kết nối giữa các doanh nghiệp vẫn còn yếu ớt, và hiện tượng cạnh tranh không lành mạnh, thậm chí là việc cạnh tranh bằng cách giảm giá sản phẩm, vẫn còn tồn tại.

Nhằm tận dụng tối đa lợi ích từ những hiệp định thương mại tự do, Bộ Công Thương đề xuất Chính phủ xem xét cung cấp nguồn vốn riêng để hỗ trợ doanh nghiệp nâng cao khả năng sử dụng các hiệp định này. Bằng cách này, Ngân hàng Nhà nước và các cơ quan liên quan có thể hợp tác với ngân hàng thương mại để cung cấp tín dụng với lãi suất ưu đãi, nhằm hỗ trợ doanh nghiệp cải thiện khả năng sản xuất.

Ngoài ra, Bộ Công Thương cũng khuyến nghị rằng doanh nghiệp cần tìm kiếm các nguồn vốn tín dụng xanh để đáp ứng tiêu chuẩn ngày càng cao từ các thị trường xuất khẩu.

Để thúc đẩy quá trình này, Bộ Công Thương đang cùng các địa phương thí điểm xây dựng hệ sinh thái hỗ trợ, tập trung vào một số lĩnh vực và ngành hàng tại mỗi tỉnh. Điều này nhằm tận dụng mọi cơ hội mà những hiệp định thương mại tự do đem lại.

Bộ cũng đề xuất Chính phủ thiết lập các chính sách hỗ trợ tổng thể, tạo điều kiện thuận lợi để doanh nghiệp tiếp cận và sử dụng nguồn nguyên liệu trong nước, đồng thời đáp ứng các tiêu chuẩn xuất xứ theo quy định của từng hiệp định thương mại.

P.V (t/h)