Ưu đãi đầu tư đặc khu: Phải có miếng mồi thơm để câu cá lớn

Để các đặc khu là nơi làm tổ cho các “đại bàng”, Dự thảo Luật đơn vị hành chính kinh tế đặc biệt mà gọi tắt là Luật Đặc khu đã đưa ra hàng loạt các ưu đãi về thuế.

“Combo” về thuế có đủ hấp dẫn?

Luật Đặc khu đã đưa ra hàng loạt các ưu đãi về thuế

Theo đó, các nhà đầu tư sẽ được hưởng hàng loạt các “combo” về thuế đầy hấp dẫn như miễn giảm 100% thuế thu nhập cá nhân trong 5 năm đầu, miễn thuế xuất nhập khẩu linh kiện tới 8 năm, hàng hóa xuất nhập khẩu khu phi thuế quan được miễn 100%, các doanh nghiệp chỉ phải đóng 10% thuế thu nhập trong 15 năm đầu kể từ khi có thu nhập chịu thuế; doanh nghiệp cũng được miễn 100% tiền thuê đất, thuê mặt nước tại đặc khu trong thời gian từ 20 - 30 năm tùy từng dự án…

Kinh nghiệm thành công triển khai các đặc khu kinh tế trên thế giới và trong khu vực chính là đổi mới chính sách tạo bạo trong đó có chính sách ưu đãi thuế hoặc giảm thuế.

Nhìn từ trong khu vực, ví dụ như Trung Quốc, đã sử dụng rất hiệu quả chính sách thuế “Miễn 2 năm đầu, giảm một nửa trong 3 năm tiếp theo”. Bên cạnh Thuế thu nhập doanh nghiệp, các loại thuế khác như Thuế Hàng hóa và Dịch vụ, Thuế Thu nhập cá nhân cũng có thể là các công cụ để tự do hóa trong nội bộ đặc khu kinh tế.

Những chính sách ưu đãi này có những nét tương đồng về mặt ưu đãi đối với các chính sách thu hút đầu tư vào các đặc khu kinh tế của Việt Nam, duy chỉ khác về mặt thời gian áp dụng.

Nhận định về những ưu đãi từ các đặc khu theo dự thảo hiện nay, theo ông Hoàng Thế Liên, nguyên Thứ trưởng Bộ Tư pháp cho rằng, Luật Đặc khu đang được đề xuất đưa rất nhiều ưu đãi thuế để thu hút doanh nghiệp mà theo ông, "có lẽ chỉ thiếu 1 từ để nói đây là thiên đường về thuế”.

Theo đó, nhiều chuyên gia kinh tế quan ngại rằng, quá nhiều ưu đãi như vậy thì tác dụng ngược sẽ xuất hiện khi một chạy đua xuống đáy sẽ xuất hiện.

Phân tích chi tiết điều này, ông Sebastian Eckardt, chuyên gia Kinh tế trưởng, Ngân hàng Thế giới (WB) ngoài các ưu đãi về tài chính, các đặc khu có xu hướng chạy theo cuộc đua về tăng các ưu đãi thuế như miễn thuế địa phương, giảm thuế thu nhập cá nhân nhằm thu hút các nhà đầu tư, thu hút nhân tài.

Ông Sebastian cũng nhấn mạnh rằng: “Nếu xuất hiện quá nhiều ưu đãi kém thông minh thì rủi ro và hạn chế xảy ra là việc phân mảnh môi trường pháp quy điều này tạo một sân chơi không bình đẳng, tạo ra lợi thế trên một địa phương mà địa phương khác không có”.

Chuyên gia kinh tế trưởng WB tiếp tục phân tích, cuộc đua xuống đáy của ưu đãi thuế sẽ tạo ra sự cạnh tranh không lành mạnh giữa các khu vực như sự cắt giảm khuôn khổ pháp lý tạo ra những ảnh hưởng không mong muốn và ra sự biến tướng chuẩn mực lao động.

Nhà đầu tư thực sự cần gì?

Như vậy, câu hỏi đặt ra là, sự xuất hiện “thiên đường thuế” như vậy có đủ lực để thu hút các nhà đầu tư?

Nhìn ở góc độ nhà đầu tư, ông Trần Đạo Đức, Phó Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Tập đoàn C.E.O, bên cạnh thể chế minh bạch, hiệu quả hoạt động của chính quyền là điều kiện đủ, thì các chính sách ưu đãi là điều kiện cần để các nhà đầu tư quyết định có hay không đầu tư vào các đặc khu kinh tế.

Còn nhớ, TS. Vũ Thành Tự Anh, Giảng viên Chương trình Giảng dạy kinh tế Fulbright đã từng nhận định rằng: “Một nhà đầu tư nghiêm túc sẽ đầu tư nếu họ thấy có cơ hội và môi trường đầu tư tốt, ngay cả khi không có những ưu đãi đặc biệt”.

Có cùng góc nhìn, ông Lê Minh Dũng, Phó Tổng Giám đốc Tập đoàn BIM Group cho biết, điều doanh nghiệp muốn là một cơ chế minh bạch chứ không phải cơ chế xin cho.

Đặc khu kinh tế ra đời không chỉ là “tổ phượng hoàng” cho các nhà đầu tư Việt mà còn được kỳ vọng sẽ hấp dẫn các nhà đầu tư nước ngoài. Thế nên, hiểu được nhà đầu tư cần gì cùng với đó là việc tạo ra những cơ chế thực sự đúng và trúng là điều thiết yếu cần thực hiện.

Như vậy có thể thấy, với các nhà đầu tư, ưu đãi thuế chưa hẳn là yếu tố quan trọng nhất để khiến các nhà đầu tư có quyết định xuống tiền kinh doanh tại những nơi được kỳ vọng sẽ tạo ra nguồn lợi nhuận khổng lồ.

Ngọc Hà