Làng gốm Bàu Trúc hiện tập trung vào phát triển du lịch cộng đồng

Tại Lễ hội Nho - Vang Ninh Thuận năm 2023, nghệ thuật làm gốm Chăm đã được vinh danh bởi UNESCO và trở thành "Di sản văn hóa phi vật thể cần bảo vệ khẩn cấp". Sự công nhận này không chỉ đặt trách nhiệm lớn lên các cấp chính quyền mà còn gợi mở triển vọng cho hai làng nghề gốm đáng chú ý là Bàu Trúc (Ninh Thuận) và Bình Đức (Bình Thuận) của người Chăm.

Làng gốm Bàu Trúc đã tồn tại và phát triển từ thế hệ này sang thế hệ khác nhờ vào sự lưu truyền tinh hoa và bí quyết làm gốm giữa các thành viên trong gia đình. Điểm đặc biệt của nghệ thuật làm gốm Chăm là không sử dụng bàn xoay để tạo hình, mà dựa vào đôi bàn tay khéo léo của nghệ nhân để thổi hồn vào từng mảnh đất. Điều này thể hiện sự tinh tế và sự chăm chỉ của phụ nữ Chăm. Những hoa văn truyền thống như đường răng cưa xoắn và hoa văn thực vật được tạo nên từ vỏ sò và các dụng cụ sinh hoạt hàng ngày của người Chăm.

Từ những đặc trưng độc đáo này, năm 2017, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã công nhận nghệ thuật làm gốm truyền thống của người Chăm vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Và gần đây, vào ngày 29/11/2022, nghệ thuật làm gốm Chăm đã được UNESCO ghi danh là di sản văn hóa phi vật thể cần được bảo vệ khẩn cấp.

Làng gốm Bàu Trúc hiện đang tập trung vào phát triển du lịch cộng đồng dựa trên di sản văn hóa phi vật thể này. Mục tiêu là góp phần vào cuộc sống của người dân và bảo tồn nét văn hóa độc đáo của cộng đồng người Chăm tại địa phương này.

Trong số các dự án phát triển du lịch cộng đồng dựa trên di sản tại làng gốm Bàu Trúc, dự án do Hội đồng Anh tài trợ đã được thí điểm từ năm 2018 và đã mang lại hiệu quả tích cực cho làng nghề. Số lượng đoàn tham quan đã tăng lên đáng kể, và điều này đã đem lại hiệu quả kinh tế rõ rệt.

Hiện tại, làng gốm Bàu Trúc có 300 hộ làm nghề, 2 hợp tác xã gốm, 2 công ty và 60 cơ sở sản xuất gốm hoạt động thường xuyên. Từ năm 2005 đến nay, tỉnh Ninh Thuận đã triển khai nhiều đề án bảo tồn làng nghề gốm Bàu Trúc. Đáng chú ý trong số đó là đề án đầu tư xây dựng tuyến du lịch trọng điểm của tỉnh và dự án mới nhất từ Ấn Độ với vốn đối ứng của tỉnh, trị giá hơn 19 tỷ đồng, nhằm xây dựng nhà sinh hoạt cộng đồng tại làng nghề. Sự quan tâm từ các cấp chính quyền và sự tham gia tích cực của người dân địa phương đã giúp nâng cao cơ sở hạ tầng của làng gốm Bàu Trúc và đẩy mạnh sự phát triển của làng nghề.

Bà Đàng Sinh Ái Chi, Phó Chủ tịch UBND thị trấn Phước Dân, huyện Ninh Phước, tỉnh Ninh Thuận, chia sẻ, địa phương đang tập trung vào việc xây dựng vùng nguyên liệu, đào tạo nhân lực trong lĩnh vực làm gốm và du lịch. 

Sức hấp dẫn của nghệ thuật làm gốm Chăm đã thu hút du khách từ khắp nơi trong một thời gian dài, cho thấy triển vọng sáng sủa của việc kết hợp phát triển du lịch với các làng nghề truyền thống. Sự công nhận là "di sản văn hóa phi vật thể cần được bảo vệ khẩn cấp" từ UNESCO sẽ tạo ra điều kiện thuận lợi hơn cho công tác bảo tồn, gìn giữ và phát huy giá trị của di sản truyền thống đặc biệt của người Chăm. Điều này cũng phù hợp với tinh thần của Nghị quyết Trung ương 9, khóa XI, về xây dựng và phát triển nền văn hóa và con người Việt Nam, nhằm đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững của đất nước.

P.V (t/h)