Hoàn thiện pháp luật, nâng cao hiệu quả thực thi VBQPPL

Theo Bộ Tư pháp, sau gần 40 năm đổi mới, hệ thống pháp luật của Việt Nam đã có những bước phát triển mạnh mẽ, đảm bảo điều chỉnh các mặt của đời sống kinh tế - xã hội. Tuy nhiên, mặc dù công tác xây dựng pháp luật đã đạt nhiều thành tựu quan trọng, việc tổ chức thi hành pháp luật vẫn còn nhiều bất cập, chưa theo kịp yêu cầu phát triển. Những hạn chế nBộ Tư pháp hiện đang soạn thảo Nghị định quy định chi tiết và các biện pháp thi hành Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật (VBQPPL) liên quan đến tổ chức thi hành VBQPPL.

Bộ Tư pháp hiện đang soạn thảo Nghị định quy định chi tiết và các biện pháp thi hành Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật (VBQPPL) liên quan đến tổ chức thi hành VBQPPL.

Những hạn chế này đã được nêu rõ trong Kết luận số 01-KL/TW ngày 04/4/2016 của Bộ Chính trị về tiếp tục thực hiện Nghị quyết số 48-NQ/TW. Công tác tổ chức thi hành pháp luật vẫn bị xem là "khâu yếu", chưa đáp ứng kịp thời thực tiễn xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa.

Việc tổ chức thi hành VBQPPL ở nước ta chỉ thực sự được chú trọng trong khoảng hai thập kỷ trở lại đây và lần đầu tiên được ghi nhận trong Hiến pháp năm 2013. Tuy nhiên, các cơ quan chức năng vẫn đang nghiên cứu, đề xuất cơ chế mới cho công tác này. Dù có vị trí quan trọng, việc tổ chức thi hành VBQPPL vẫn còn nhiều hạn chế do chưa được thể chế hóa đầy đủ. Điều này tạo ra khoảng trống pháp lý khi chưa xác định rõ thẩm quyền, trách nhiệm, nội dung, phương thức, quy trình cũng như các điều kiện bảo đảm thực hiện. Nhiều cơ quan liên quan chưa xem tổ chức thi hành VBQPPL là nhiệm vụ hàng đầu, chưa tương xứng với sự chú trọng dành cho hoạt động lập pháp trong thời gian qua.

Những bất cập về thể chế và nhận thức trong tổ chức thi hành VBQPPL là rào cản lớn khiến việc thực thi pháp luật trong từng lĩnh vực chưa hiệu quả, thiếu đồng bộ. Công tác tổ chức thi hành VBQPPL hiện vẫn chủ yếu dựa vào sự chủ động của các cơ quan, tổ chức và cá nhân có thẩm quyền mà chưa có giải pháp hệ thống. Do đó, dù nhiều đạo luật có nội dung tiến bộ, việc triển khai thực tế còn chậm chạp do thiếu cơ chế bảo đảm thực hiện, kiểm tra, giám sát và đánh giá tác động kinh tế - xã hội sau khi có hiệu lực. Tình trạng pháp luật không được thực thi nghiêm chỉnh vẫn diễn ra phổ biến, làm giảm hiệu lực quản lý nhà nước, ảnh hưởng đến tăng trưởng kinh tế và gây mất an ninh trật tự xã hội.

Để khắc phục những hạn chế trên, Bộ Tư pháp đã xây dựng dự thảo Nghị định quy định chi tiết và các biện pháp thi hành Luật Ban hành VBQPPL về tổ chức thi hành VBQPPL nhằm hoàn thiện khuôn khổ pháp lý, đảm bảo tính thống nhất, đồng bộ, minh bạch, khả thi và dễ áp dụng.

Dự thảo Nghị định gồm 06 chương với 28 điều:

Chương I: Những quy định chung (03 điều) – Quy định phạm vi điều chỉnh, giải thích thuật ngữ và nguyên tắc tổ chức thi hành VBQPPL.

Chương II: Trách nhiệm và nội dung tổ chức thi hành VBQPPL (08 điều) – Quy định trách nhiệm của Bộ, cơ quan ngang Bộ, chính quyền địa phương và nội dung tổ chức thi hành theo Điều 59 Luật Ban hành VBQPPL năm 2025.

Chương III: Theo dõi việc thi hành VBQPPL (07 điều) – Quy định về trách nhiệm theo dõi, kế hoạch theo dõi, thu thập thông tin, xử lý kết quả và kiểm tra công tác theo dõi thi hành VBQPPL.

Chương IV: Sơ kết, tổng kết và chế độ thông tin, báo cáo (03 điều) – Quy định về sơ kết, tổng kết, báo cáo và cung cấp thông tin liên quan đến tổ chức thi hành VBQPPL.

Chương V: Quản lý nhà nước về tổ chức thi hành VBQPPL (03 điều) – Quy định trách nhiệm của Bộ Tư pháp, các Bộ, cơ quan ngang Bộ và Ủy ban nhân dân các cấp trong việc quản lý nhà nước về tổ chức thi hành VBQPPL.

Chương VI: Điều khoản thi hành (04 điều) – Quy định về kinh phí bảo đảm, hiệu lực thi hành và điều khoản chuyển tiếp của Nghị định.

Việc ban hành Nghị định này kỳ vọng sẽ tạo cơ sở pháp lý vững chắc, nâng cao hiệu quả tổ chức thi hành VBQPPL, góp phần xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa và đảm bảo sự phát triển bền vững của đất nước.