Cách tính giá điện mới “gánh” khoản lỗ của EVN

Trong Báo cáo Đánh giá tác động của dự thảo sửa đổi, thay thế Quyết định 24/2017 của Thủ tướng Chính phủ về cơ chế xây dựng giá điện, Bộ Công Thương cho biết, Quyết định số 24/2017/QĐ-TTg quy định kết quả kiểm tra giá thành kinh doanh điện là một trong những cơ sở để xây dựng phương án giá bán điện bình quân. 

Giá điện các năm qua đã được EVN xây dựng và Bộ Công Thương chủ trì, phối hợp với Bộ Tài chính kiểm tra, rà soát trên cơ sở đảm bảo có xem xét đến kết quả kiểm tra giá thành sản xuất kinh doanh điện của năm quá khứ. 

Điểm mới tại dự thảo Quyết định sửa đổi Quyết định số 24/2017/QĐ-TTg về cơ chế điều chỉnh mức giá bán lẻ điện bình quân là giá bán lẻ điện bình quân dự kiến tính thêm chênh lệch tỷ giá, lỗ sản xuất kinh doanh của Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN).

Trước ý kiến cho rằng việc hạch toán chi phí giá bán lẻ điện là không phù hợp, Cục Điều tiết điện lực thuộc Bộ Công Thương đã phát đi thông tin vào ngày 5 tháng 9 để làm rõ hơn về vấn đề này.

Theo thông tin từ Cục Điều tiết điện lực, sự kết hợp giữa hiệu quả và cân nhắc trong việc điều chỉnh giá bán lẻ điện là điều cần thiết để đảm bảo sự bền vững và cân bằng tài chính trong ngành điện lực.

Lỗ hơn 26.000 tỷ đồng: Một vấn đề cần giải quyết

Theo lý giải của Cục Điều tiết điện lực, nguyên nhân dẫn đến khoản lỗ hơn 26.000 tỷ đồng trong hoạt động sản xuất kinh doanh điện năm 2022 của Tổng công ty Điện lực Việt Nam (EVN) là do giá bán lẻ điện chưa đủ để bù đắp các chi phí phát sinh.

Các chi phí này bao gồm các thành phần cấu thành giá bán lẻ điện như chi phí sản xuất - cung ứng điện, chi phí dịch vụ phụ trợ hệ thống điện, chi phí quản lý chung của EVN, và các khoản chi phí khác chưa được tính vào giá điện.

Quyết định 24 đã quy định việc xem xét và tính toán lại các khoản chi phí chưa được tính vào giá điện trong các lần điều chỉnh trước đây. Điều này bao gồm cả việc xem xét chênh lệch tỷ giá đánh giá lại chưa được phân bổ vào giá thành sản xuất kinh doanh điện. Quyết định này đánh dấu một bước đi quan trọng để giải quyết vấn đề chi phí và lỗ hỗ trợ hoạt động sản xuất kinh doanh điện của EVN.

Việc điều chỉnh tăng giá bán lẻ điện bình quân ở mức 3% từ ngày 4 tháng 5 năm 2023 đã giải quyết một phần khó khăn cho EVN. Tuy nhiên, chi phí năm 2023 vẫn tiếp tục bị dồn tích do mức điều chỉnh giá điện chưa đủ để thu hồi chi phí đầu vào, chủ yếu là chi phí mua điện, chiếm hơn 80% tổng chi phí sản xuất kinh doanh điện của EVN.

Cục Điều tiết điện lực nhấn mạnh rằng việc điều chỉnh giá điện là cần thiết để thu hồi chi phí phát sinh một cách hợp lý. Hiện tại, Luật Giá đã quy định rõ ràng về việc đảm bảo giá điện bù đắp đủ chi phí thực tế và có lợi nhuận phù hợp.

Nếu không có quy định cụ thể về việc xem xét thu hồi lỗ sản xuất kinh doanh điện trong quá khứ, có thể ảnh hưởng đến khả năng phát triển và bảo toàn vốn Nhà nước của EVN. Điều này thể hiện sự cần thiết của việc quản lý tài chính và giá điện một cách cân nhắc để đảm bảo sự ổn định và bền vững của ngành điện lực Việt Nam.

Kế hoạch thay thế Quyết định 24

Căn cứ quy định hiện hành tại Luật Giá, Cục Điều tiết điện lực cho rằng: Giá điện cần đảm bảo bù đắp đủ chi phí thực tế hợp lý và có lợi nhuận phù hợp. Quyết định 24 đã có quy định về việc cho phép phân bổ các khoản chi phí khác chưa được tính vào giá điện trong tính toán giá điện hằng năm để đảm bảo giá điện phản ánh được đúng giá thành (và sau đó là có khoản lợi nhuận phù hợp). 

Vì thế, dự thảo quyết định thay thế Quyết định 24 cần có cơ chế để đảm bảo các chi phí chưa được thu hồi đủ trong các lần điều chỉnh giá điện thì được xem xét thu hồi trong các lần điều chỉnh tiếp theo.

Giá điện kế hoạch ngoài việc đảm bảo thu hồi chi phí giá thành điện cho giai đoạn kế hoạch còn cần đảm bảo thu hồi chi phí giá thành điện thực tế đã phát sinh hợp lý hợp lệ trong quá khứ nhưng chưa được thu hồi đầy đủ dẫn đến hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp bị lỗ trong quá khứ.

Không có quy định cụ thể về việc xem xét thu hồi lỗ sản xuất kinh doanh điện trong quá khứ có thể sẽ ảnh hưởng đến khả năng phát triển và bảo toàn vốn Nhà nước của EVN nếu hoạt động sản xuất kinh doanh thua lỗ kéo dài, trong bối cảnh giá điện tại một số thời điểm sẽ phải điều chỉnh theo lộ trình, phù hợp với điều kiện kinh tế vĩ mô ở từng thời kỳ, Cục Điều tiết điện lực lưu ý. 

Dự thảo quyết định thay thế Quyết định 24 cũng đã quy định các khoản chi phí khác chưa được phân bổ vào giá điện cần xác định theo báo cáo tài chính đã kiểm toán, tức theo giá thành thực tế và có sự kiểm tra, giám sát của liên bộ, ngành theo chương trình kiểm tra chi phí sản xuất kinh doanh điện hằng năm đã quy định tại Quyết định 24 (việc kiểm tra này tiếp tục được quy định tại dự thảo quyết định thay thế Quyết định 24). 

Dự thảo Quyết định thay thế Quyết định 24 cũng đã quy định cụ thể việc xác định các khoản chi phí chưa được tính vào giá điện dựa trên báo cáo tài chính đã kiểm toán và sự kiểm tra, giám sát của liên bộ, ngành. Bộ Công Thương sẽ chủ trì, phối hợp với Bộ Tài chính, Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp để rà soát phương án phân bổ các khoản chi phí này, đảm bảo tính minh bạch và công bằng.

Trong tương lai, việc điều chỉnh giá bán lẻ điện cần tiếp tục điều chỉnh hợp lý để thu hồi các chi phí đầu vào và đảm bảo cân bằng tài chính cho ngành điện lực Việt Nam. Việc này sẽ giúp đảm bảo nguồn cung cấp điện ổn định, phát triển hạ tầng điện và đáp ứng nhu cầu của người dân và doanh nghiệp.

Thanh Thủy t/h