Bộ Công an đề xuất xe máy sẽ phải kiểm định về khí thải

Theo đề xuất tại dự thảo Luật Trật tự do Bộ Công an chủ trì xây dựng, xe máy sẽ phải kiểm định về khí thải. Việc kiểm định được thực hiện tại các trạm kiểm định khí thải đáp ứng quy chuẩn kỹ thuật. Đề xuất này được đánh giá là hoàn toàn mới so với quy định hiện hành khi việc kiểm định khí thải chỉ áp dụng với ô tô.

Nếu được thông qua, chính sách này sẽ có phạm vi tác động rất lớn, bởi đối tượng chịu điều chỉnh là hàng chục triệu xe máy tại Việt Nam.

Được biết, đề xuất kiểm định khí thải đối với xe máy từng được Bộ Giao thông vận tải (GTVT) đưa ra trong dự thảo luật Đường bộ (cũng tách một phần từ luật Giao thông đường bộ năm 2008) do cơ quan này chủ trì soạn thảo.

Giải thích về chủ trương kiểm định khí thải xe máy, Bộ GTVT dẫn báo cáo hiện trạng môi trường quốc gia năm 2016 cho thấy phát thải khí thải từ xe cơ giới là nguyên nhân chính gây ô nhiễm môi trường đô thị. Trong đó, xe mô tô, xe gắn máy là nguồn phát thải chất ô nhiễm lớn nhất.

Tính đến cuối năm 2021, cả nước có hơn 68 triệu xe mô tô, xe gắn máy; riêng tại Hà Nội có khoảng 6 triệu xe, trong đó gần 3 triệu xe cũ sản xuất trước năm 2000. Đến nay, sau khi Bộ Công an và Bộ Giao thông Vận tải có sự thống nhất, nội dung trên được chuyển về dự thảo Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ do Bộ Công an chủ trì soạn thảo.

Bộ GTVT nhận định quy định hiện hành chỉ áp dụng kiểm soát nguồn khí thải đối với ô tô và xe máy mới, còn xe máy đang sử dụng thì không. Điều này nếu không được giải quyết sẽ dẫn đến môi trường sống ngày càng bị ảnh hưởng.

Theo tính toán, việc kiểm định khí thải đối với xe máy sẽ khiến chủ xe phải bỏ chi phí bảo dưỡng định kỳ cho xe. Ngược lại, chủ xe sẽ giảm chi phí sửa chữa, giảm chi phí nhiên liệu, tăng tuổi thọ xe…; tính ra còn tiết kiệm hơn nếu không thực hiện kiểm định.

Bộ này cũng kỳ vọng chính sách mới giúp các doanh nghiệp sản xuất, nhập khẩu phương tiện tham gia giao thông có cơ hội đầu tư, phát triển ngành công nghiệp xanh với các phương tiện giao thông có tiêu chuẩn khí thải cao.

Trung tâm Sống và Học tập vì Môi trường và Cộng đồng (Live&Learn) đã có cuộc khảo sát sự ủng hộ của người dân về chính sách kiểm soát khí thải xe máy tại Hà Nội (3.867 người), Đà Nẵng (3.862 người) và TP. Hồ Chí Minh (7.216 người). Kết quả cho thấy, 91% người tham gia khảo sát tại Hà Nội ủng hộ chính sách kiểm soát khí thải xe máy; tỷ lệ ủng hộ tại Đà Nẵng là 84% và tại TP. Hồ Chí Minh là 79%.

Thực tế, theo ý kiến của một số chuyên gia giao thông, không nên bắt buộc toàn bộ xe máy đang lưu hành phải thực hiện kiểm định khí thải. Thay vào đó, thời gian đầu, chỉ áp dụng với xe cũ nát, có niên hạn sử dụng lâu, bởi đây mới thực sự là những phương tiện phát thải lớn nhất.

Một số ý kiến khác cho rằng, có thể chia thành 3 đối tượng xe mô tô, xe máy theo lộ trình kiểm soát khí thải. Một là, miễn kiểm định khí thải đối với xe sử dụng dưới 5 năm. Hai là thực hiện kiểm định bắt buộc đối với xe từ 5-15 năm; có cơ chế giải quyết đối với trường hợp sau khi bảo dưỡng vẫn không đạt tiêu chuẩn khí thải. Ba là, nghiêm túc thực hiện thu hồi, xử lý xe sử dụng quá 15 năm và không đạt tiêu chuẩn khí thải, xe cũ, nát. Riêng đối với nhóm đối tượng số ba, cần có cơ chế, chính sách hỗ trợ người dân đổi xe cũ lấy xe mới

Về lộ trình thời gian thực hiện, các chuyên gia nhận định, từ năm 2025, sau khi hệ thống cơ sở dữ liệu quốc gia được hoàn thiện, bao gồm thông tin chi tiết về chủ phương tiện xe máy đã được định danh thì việc áp dụng quy định về kiểm soát khí thải mới thực sự hiệu quả.

Mai Anh (t/h)