 |
| Cơn sốt AI mang đến làn sóng đầu tư mạo hiểm lớn nhất tại Mỹ. |
Các startup Mỹ đang huy động được nhiều vốn hơn bất kỳ thời điểm nào kể từ năm 2021, nhờ vào sự lạc quan của nhà đầu tư đối với trí tuệ nhân tạo (AI). Tuy nhiên, thị trường đầu tư mạo hiểm tại Mỹ đang nghiêng hẳn về việc tài trợ cho một số công ty công nghệ khổng lồ.
Theo dữ liệu từ PitchBook, hơn 30 tỷ USD đã được đầu tư vào các công ty khởi nghiệp trong quý này. Ngoài ra, 50 tỷ USD nữa đang được huy động, với các thương vụ lớn liên quan đến OpenAI, Safe Superintelligence và startup công nghệ quốc phòng Anduril.
Sự cuồng nhiệt đối với AI đã thúc đẩy các nhà đầu tư chi tiền với tốc độ nhanh nhất kể từ khi thị trường đạt đỉnh năm 2021, khi 358 tỷ USD đã được đổ vào các công ty công nghệ, đẩy nhiều công ty vào tình trạng định giá phi thực tế.
Tuy nhiên, các quỹ đầu tư mạo hiểm tin rằng chu kỳ đầu tư này sẽ khác. "AI là một động lực mang tính chuyển đổi giúp các công ty này phát triển mạnh mẽ hơn", ông Hemant Taneja, CEO của General Catalyst – một trong những quỹ đầu tư mạo hiểm lớn nhất tại Thung lũng Silicon, nhận định.
Ông Hemant Taneja nói thêm: "Cách tiếp cận hợp lý là xem liệu các doanh nghiệp này có thể tăng trưởng gấp 10 lần từ vị trí hiện tại hay không? Câu trả lời với tất cả các công ty này là có, do đó, mức giá hiện tại là hợp lý".
Sau hai năm trầm lắng, hoạt động huy động vốn tại Mỹ đã tăng vọt lên khoảng 80 tỷ USD trong quý cuối cùng của năm 2024, theo PitchBook. Đây được đánh giá là quý IV tốt nhất kể từ năm 2021. Tuy nhiên, chỉ sáu thương vụ lớn – bao gồm OpenAI, xAI, Databricks và một số công ty khác – đã chiếm tới 40% tổng số tiền này, theo ông Kyle Stanford, Giám đốc nghiên cứu của PitchBook. Ông cho biết thêm rằng, "chỉ một nhóm công ty tinh hoa đang thu hút dòng vốn đầu tư mạo hiểm".
Dựa trên các thương vụ đã hoàn tất và những giao dịch sắp chốt trong vài tuần tới, quý đầu tiên của năm 2025 có khả năng đạt mức đầu tư tương tự (khoảng 80 tỷ USD), trở thành quý I có mức huy động vốn cao nhất kể từ năm 2022.
 |
| Làn sóng đầu tư mạo hiểm bắt đầu quay trở lại một cách mạnh mẽ tại Mỹ, với tổng mức đầu tư mạo hiểm đang trên đà trở lại đỉnh của năm 2021 (đơn vị: triệu USD) (Ảnh: PitchBook). |
Chỉ trong hai tuần qua, các công ty fintech như Stripe và Ramp đã công bố vòng gọi vốn với định giá lần lượt là 91,5 tỷ USD và 13 tỷ USD. Các startup AI như Anthropic và Shield AI cũng đã huy động vốn với định giá 61,5 tỷ USD và 5,3 tỷ USD.
Bên cạnh đó, các quỹ đầu tư mạo hiểm cũng đang làm việc với hàng loạt thương vụ quy mô lớn. OpenAI đang đàm phán với SoftBank để huy động 40 tỷ USD với mức định giá 260 tỷ USD, trở thành vòng gọi vốn lớn nhất từ trước đến nay, vượt xa khoản đầu tư 10 tỷ USD vào Databricks hồi cuối năm ngoái.
Những công ty lớn này có doanh thu hàng trăm triệu hoặc hàng tỷ USD mỗi năm và đang tăng trưởng nhanh, khiến chúng trở thành các khoản đầu tư tương đối an toàn. Ông Taneja của General Catalyst, người đã đầu tư vào Anduril, Anthropic, Ramp và Stripe, cho biết: "Có quá nhiều điều chưa chắc chắn về cách kiếm tiền từ AI, nên dòng vốn chủ yếu tập trung vào các công ty dẫn đầu ngành với tập khách hàng lớn và thị trường rộng".
Tuy nhiên, sự phấn khích đối với AI cũng thúc đẩy các công ty khởi nghiệp trẻ, chưa có doanh thu và thậm chí chưa có sản phẩm. Safe Superintelligence, công ty được thành lập vào năm ngoái bởi Ilya Sutskever, đồng sáng lập kiêm cựu giám đốc khoa học của OpenAI, đã huy động được 1 tỷ USD với định giá 5 tỷ USD vào năm 2024, và hiện đang đàm phán để huy động vốn mới với định giá từ 30 tỷ USD trở lên.
Các vòng gọi vốn khổng lồ hiện nay đánh dấu một sự thay đổi lớn so với mô hình đầu tư mạo hiểm truyền thống, vốn tập trung vào các công ty khởi nghiệp giai đoạn sớm và tuân theo "quy luật quyền lực". Theo đó, một startup xuất sắc nhất trong danh mục đầu tư sẽ mang lại lợi nhuận đủ lớn để bù đắp cho những công ty thất bại.
Ông Stanford của PitchBook nhận xét: "Chúng tôi luôn nghĩ rằng một khoản đầu tư mạo hiểm có thể mang lại lợi nhuận gấp 50 lần khi công ty đó IPO". Nhưng hiện nay, tư duy này đang được áp dụng cho các công ty có quy mô lớn hơn nhiều, với sự tham gia của một thế hệ nhà đầu tư mới mà ông Stanford gọi là "pseudo-VCs" (các nhà đầu tư mạo hiểm phi truyền thống). Những quỹ như Thrive Capital của Josh Kushner, General Catalyst và Lightspeed Venture Partners đã tham gia vào nhiều vòng gọi vốn lớn trong những tuần qua.
Theo ông Sebastian Mallaby, tác giả của cuốn "The Power Law", niềm tin rằng ngay cả những startup có giá cao nhất vẫn có thể tăng trưởng gấp 10 lần chính là yếu tố thúc đẩy các nhà quản lý quỹ đổ vốn vào các tên tuổi lớn mà không quan tâm đến mức giá. "Họ tin rằng mình là thiên tài khi tham gia vào những thương vụ này", ông nói.
Tuy nhiên, ông Mallaby cảnh báo rằng, mặc dù rủi ro thất bại ở các công ty lớn thấp hơn, nhưng khả năng nhân giá trị lên gấp 10 hay 100 lần cũng hiếm hơn. Ông cho biết: "Những thói quen hiệu quả trong đầu tư giai đoạn sớm cần được điều chỉnh khi áp dụng cho các vòng gọi vốn lớn hơn nhiều".
Đỉnh điểm đầu tư mạo hiểm năm 2021 chứng kiến hàng loạt vòng gọi vốn khổng lồ, với khoảng 854 thương vụ từ 100 triệu USD trở lên, theo PitchBook. Hiện tại, tổng mức đầu tư đang tiến gần đến mức của năm 2021, nhưng thị trường ngày càng mất cân bằng.
Ông Kyle Stanford từ PitchBook kết luận rằng: "Nếu bạn là OpenAI hay Anduril – một công ty tăng trưởng cao và có thương hiệu – bạn sẽ dễ dàng huy động vốn. Nhưng nếu không, giống như hầu hết các công ty khác, dòng tiền sẽ không đến với bạn. Có thể tổng vốn huy động quý này sẽ đạt 80 tỷ USD, nhưng 40 tỷ USD trong số đó chỉ đến từ một vòng gọi vốn... ngay cả những thương vụ ngoại lệ của năm 2021 cũng không thể sánh được với quy mô hiện nay".
