Thứ hai 08/12/2025 02:11
Hotline: 024.355.63.010
Email: banbientap.dnhn@gmail.com
Khi cuộc đua giành vị thế dẫn đầu về trí tuệ nhân tạo (AI) giữa Mỹ và Trung Quốc leo thang, một xu hướng quan trọng khác đang âm thầm định hình lại cục diện công nghệ tại châu Á: Trung Quốc đang đẩy mạnh xuất khẩu công nghệ AI mang tính ứng dụng vào lĩnh vực sản xuất và y tế; và Đông Nam Á, đặc biệt là ASEAN, đang nổi lên như điểm đến chiến lược.
 |
| Chiến lược AI công nghiệp của Trung Quốc có thể tái định hình ASEAN |
Tại Diễn đàn AI châu Á do INSEAD tổ chức tuần qua, các chuyên gia kinh tế nhận định rằng: Thay vì tập trung tuyệt đối vào sức mạnh phần mềm như Mỹ, Trung Quốc lại chọn con đường ứng dụng AI vào các ngành công nghiệp thực tế, một hướng đi có khả năng tạo đòn bẩy lan tỏa nhanh hơn về công nghệ trong khu vực, đặc biệt trong bối cảnh rạn nứt địa chính trị ngày càng sâu sắc.
Theo Giáo sư Pushan Dutt từ INSEAD, kể từ khi khởi động sáng kiến “Made in China 2025”, Bắc Kinh đã định hướng rõ ràng việc sử dụng AI như một công cụ nâng cấp chuỗi giá trị trong các lĩnh vực then chốt, như xe điện, năng lượng mặt trời và sản xuất chính xác. Trong khi đó, Mỹ dù phát triển hơn về hạ tầng AI (sở hữu gấp 10 lần số trung tâm dữ liệu và chi tiêu gấp 4 lần vào máy chủ AI) lại tập trung chủ yếu vào phổ biến tri thức và các mô hình phần mềm đóng.
Mặc dù Mỹ dẫn đầu về số lượng mô hình AI nổi bật trong 10 năm qua, Trung Quốc lại vượt trội về số lượng bằng sáng chế trong ngành, chiếm đến 70% toàn cầu. Giáo sư Dutt nhận định đây là biểu hiện rõ nét cho tư duy “giải quyết vấn đề xã hội” của Bắc Kinh, thay vì chạy đua phần mềm đơn thuần.
Giáo sư Lily Fang, Trưởng ban nghiên cứu đổi mới tại INSEAD, cho rằng chính sách thương mại của Tổng thống Donald Trump đang vô tình thúc đẩy Trung Quốc chuyển trục công nghệ sang châu Á và Trung Đông, với Đông Nam Á là khu vực hưởng lợi trực tiếp. Với nền tảng sản xuất mạnh, ASEAN đang nổi lên như đối tác tự nhiên cho các giải pháp AI của Trung Quốc, đặc biệt trong các lĩnh vực như robot công nghiệp, chế tạo chính xác và tự động hóa nhà máy.
Không giống các mô hình AI của Mỹ như GPT-4 hay Claude vẫn đóng và khó tiếp cận, nhiều công ty Trung Quốc đang mở mã nguồn, công khai dữ liệu huấn luyện và cấu trúc mô hình, giúp việc chuyển giao công nghệ thuận lợi hơn cho các quốc gia đang phát triển.
Theo giáo sư Fang, điểm mạnh của khu vực không chỉ nằm ở sản xuất phần cứng, mà còn là khả năng tiếp thu nhanh công nghệ mới nhờ sự hội tụ giữa hạ tầng đang phát triển và lực lượng lao động trẻ.
Tuy vậy, bài toán hạ tầng vẫn là trở lực lớn. Ông Kevin Pereira, Giám đốc điều hành công ty tư vấn BluAI, cảnh báo rằng sự chênh lệch lớn về hạ tầng dữ liệu và năng lượng giữa các quốc gia ASEAN khiến việc triển khai AI không đồng đều. “Dù sản phẩm tốt đến đâu, nếu thiếu cơ sở hạ tầng phù hợp, AI sẽ không thể phát huy hiệu quả thực tiễn”, ông nói.
Để tận dụng cơ hội, các quốc gia ASEAN cần nâng cấp lực lượng lao động từ trình độ sản xuất cơ bản lên kỹ năng công nghiệp thế hệ mới. Nhưng điều đó không đồng nghĩa với việc mất trắng việc làm. Giáo sư Lily Fang khẳng định rằng các công việc đòi hỏi sự khéo léo như vẫn khó bị thay thế bởi robot, trong khi các tác vụ nguy hiểm, đơn điệu hoàn toàn có thể được AI hỗ trợ.
Những nhận định này được củng cố bởi bà Andrea Phua, Giám đốc cấp cao tại Văn phòng Kinh tế số Singapore, và là người đứng đầu chiến lược AI Singapore ra mắt năm 2023. Bà cảnh báo rằng AI không chỉ thay đổi nhà máy, mà còn sẽ định hình lại các ngành nghề cổ cồn trắng như truyền thông, pháp lý, nghiên cứu và quản trị.
