Thứ ba 08/07/2025 19:11
Hotline: 024.355.63.010
Thời cuộc

Đất hiếm – Khoáng sản chiến lược của Trung Quốc khiến thế giới “nín thở”

Trung Quốc không cần phải tuyên chiến để khiến cả thế giới phải dè chừng. Chỉ cần một lệnh hạn chế xuất khẩu đất hiếm, Bắc Kinh đã nắm trong tay công cụ đủ sức làm tê liệt chuỗi sản xuất công nghiệp toàn cầu.

Thế giới "nín thở" vì chuỗi cung ứng đất hiếm

Là quốc gia chiếm thế thống trị trong chuỗi cung ứng khoáng sản chiến lược, Trung Quốc đang khiến các ngành công nghiệp chủ chốt trên toàn cầu rơi vào trạng thái cảnh báo đỏ. Kể từ tháng 4/2025, Bắc Kinh đã thắt chặt kiểm soát xuất khẩu hàng loạt nguyên liệu quan trọng, bao gồm hợp kim, nam châm vĩnh cửu và hỗn hợp đất hiếm - những vật liệu không thể thiếu trong sản xuất xe điện, thiết bị bán dẫn, quốc phòng và linh kiện hàng không.

Động thái này lập tức gây chấn động từ Tokyo đến Berlin và Washington. Các nhà sản xuất ô tô Đức mới đây lên tiếng cảnh báo, cho biết nếu không có giải pháp sớm, việc thiếu hụt nguồn cung có thể khiến dây chuyền sản xuất rơi vào đình trệ hoàn toàn ngay trong mùa hè. Tình cảnh tương tự đã được một nhà sản xuất xe điện Ấn Độ mô tả là “có nguy cơ ảnh hưởng nghiêm trọng tới toàn bộ hoạt động”.

Tình hình càng trở nên phức tạp khi giới quan sát cho rằng, Trung Quốc đang dùng thế mạnh trong lĩnh vực tài nguyên như một công cụ chiến lược trong cuộc đối đầu thương mại kéo dài với Tổng thống Mỹ Donald Trump. Sau khi ông Trump áp mức thuế lên tới 145% với hàng hóa Trung Quốc, Bắc Kinh phản pháo bằng biện pháp phi thuế quan, đánh thẳng vào nơi đau nhất: chuỗi cung ứng toàn cầu của các ngành công nghệ cao.

Căng thẳng Mỹ - Trung: Từ thuế quan đến "vũ khí tài nguyên"

Xuất khẩu đất hiếm vốn từng được vận hành trơn tru, nhưng nay lại bị đình trệ tại cảng Trung Quốc khi các đơn xin giấy phép vẫn đang chờ xử lý. Các doanh nghiệp, từ General Motors đến Volkswagen, đã gửi thư yêu cầu chính quyền Mỹ hành động khẩn cấp. Liên minh các hãng xe lớn cảnh báo rằng nếu không có nguồn cung ổn định các nguyên tố hiếm và nam châm, hàng loạt linh kiện thiết yếu như hộp số, động cơ điện, hệ thống lái, camera và cảm biến sẽ không thể được sản xuất.

Đất hiếm – Khoáng sản chiến lược của Trung Quốc khiến thế giới “nín thở”
Đất hiếm – Khoáng sản chiến lược của Trung Quốc khiến thế giới “nín thở”

Nhà Trắng cũng đang theo dõi sát sao tình hình. Phát ngôn viên Karoline Leavitt xác nhận rằng, việc Trung Quốc chưa nới lỏng lệnh kiểm soát có thể bị xem là vi phạm cam kết trong Thỏa thuận Geneva đạt được hồi giữa tháng 5/2025. Một cuộc điện đàm giữa ông Trump và Chủ tịch Tập Cận Bình được kỳ vọng sẽ diễn ra trong tuần này, và tài nguyên chiến lược sẽ được coi là chủ đề ưu tiên hàng đầu.

Tại châu Á, Nhật Bản đã cử một phái đoàn doanh nghiệp sang Bắc Kinh để đàm phán trực tiếp với Bộ Thương mại Trung Quốc. Ấn Độ cũng đang lên kế hoạch đưa lãnh đạo các hãng ô tô lớn tới Trung Quốc trong vòng hai đến ba tuần tới. Cùng lúc, các nhà ngoại giao châu Âu tổ chức nhiều cuộc gặp “khẩn cấp” với quan chức Trung Quốc để tìm cách tháo gỡ thế bế tắc.

Ông Frank Fannon - cựu Trợ lý Ngoại trưởng Mỹ về tài nguyên năng lượng - nhận định, tình trạng hiện nay không gây bất ngờ với những ai đã theo dõi sát lĩnh vực này. Ông nhấn mạnh rằng, Mỹ đã bỏ lỡ thời điểm để xây dựng năng lực sản xuất trong nước. “Thời điểm lý tưởng để đầu tư vào lĩnh vực này là ngày hôm qua”, ông nói thẳng.

Tổn thương lan rộng, giải pháp chưa rõ ràng

Tác động từ quyết định của Trung Quốc đã vượt ra ngoài phạm vi ngành ô tô. Các nhà sản xuất quốc phòng, hàng không và bán dẫn cũng đang gióng lên hồi chuông cảnh báo. Một số doanh nghiệp đã bắt đầu rà soát chuỗi cung ứng, tìm nguồn thay thế từ châu Phi, Australia và Mỹ Latin, nhưng đây là giải pháp tốn kém và mất thời gian.

Tuy nhiên, vấn đề không chỉ nằm ở nguồn cung. Trung Quốc giữ vai trò không thể thay thế trong công đoạn tinh luyện đất hiếm - một việc vốn yêu cầu công nghệ, chi phí và kinh nghiệm tích lũy. Điều này dẫn đến việc chuyển đổi sang chuỗi cung ứng thay thế gần như là bất khả thi trong ngắn hạn.

Tại châu Âu, những lo ngại càng tăng cao trong bối cảnh khu vực này vẫn đang loay hoay xây dựng chiến lược tự chủ chuỗi cung ứng chiến lược. Dù Ủy ban châu Âu đã công bố nhiều sáng kiến đầu tư vào khai khoáng và chế biến, năng lực hiện tại vẫn chưa đủ để bù đắp lỗ hổng mà Trung Quốc để lại.

Như vậy, khi địa chính trị bước vào kỷ nguyên tài nguyên, những quốc gia từng ngự trị chuỗi cung ứng công nghệ giờ đây phải đối mặt với một thực tế mới: ai kiểm soát vật liệu đầu vào, người đó kiểm soát cuộc chơi.

Temu, Shein và bài toán giữa hai thị trường: Mỹ khó đi, EU không dễ vào Temu, Shein và bài toán giữa hai thị trường: Mỹ khó đi, EU không dễ vào
Bài học từ Thụy Sĩ: Đồng tiền mạnh không phải Bài học từ Thụy Sĩ: Đồng tiền mạnh không phải "kẻ thù" của ngành sản xuất
Liệu cuộc điện đàm Mỹ - Trung có thể tháo gỡ “nút thắt” căng thẳng? Liệu cuộc điện đàm Mỹ - Trung có thể tháo gỡ “nút thắt” căng thẳng?
Tin bài khác
Thế giới chạy đua trước hạn chót thuế quan của Mỹ

Thế giới chạy đua trước hạn chót thuế quan của Mỹ

Khi hạn chót ngày 9/7 cận kề, các đối tác thương mại lớn của Mỹ đang đẩy nhanh đàm phán để tránh mức thuế đối ứng, trong bối cảnh Bộ trưởng Tài chính Mỹ hé lộ khả năng gia hạn cho một số quốc gia.
Trung Quốc thúc đẩy tiêu dùng hộ gia đình làm động lực tăng trưởng

Trung Quốc thúc đẩy tiêu dùng hộ gia đình làm động lực tăng trưởng

Trong bối cảnh căng thẳng thương mại và nguy cơ giảm phát ngày càng lớn, giới hoạch định chính sách Trung Quốc đang kêu gọi đưa tiêu dùng hộ gia đình trở thành trọng tâm trong kế hoạch 5 năm tới.
EU: Không thể đạt thỏa thuận thương mại toàn diện với Mỹ trước ngày 9/7

EU: Không thể đạt thỏa thuận thương mại toàn diện với Mỹ trước ngày 9/7

Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen cho biết EU và Mỹ hiện chỉ có thể hướng tới một “thỏa thuận nguyên tắc” trước hạn chót áp thuế đối ứng ngày 9/7 của Washington.
Mỹ thu kỷ lục 24,2 tỷ USD thuế quan giữa chiến tranh thương mại

Mỹ thu kỷ lục 24,2 tỷ USD thuế quan giữa chiến tranh thương mại

Thuế quan tăng mạnh đã giúp Mỹ thu kỷ lục 24,2 tỷ USD trong tháng 5/2025, hỗ trợ ngân sách quốc gia giữa lúc thâm hụt ngày càng trầm trọng.
Du lịch Việt Nam vượt Thái Lan trong mắt khách Trung Quốc

Du lịch Việt Nam vượt Thái Lan trong mắt khách Trung Quốc

Việt Nam đang vượt Thái Lan trong cuộc đua thu hút du khách Trung Quốc nhờ tỷ giá thuận lợi, môi trường an toàn và chính sách visa linh hoạt.
Chủ tịch Fed: Nếu không vì thuế, lãi suất đã có thể được giảm

Chủ tịch Fed: Nếu không vì thuế, lãi suất đã có thể được giảm

Chủ tịch Fed Jerome Powell xác nhận kế hoạch áp thuế của Tổng thống Donald Trump đã khiến ngân hàng trung ương phải ngừng cắt giảm lãi suất như dự kiến.
Trung Quốc và năng lực tự chủ công nghệ bất chấp hạn chế từ Mỹ

Trung Quốc và năng lực tự chủ công nghệ bất chấp hạn chế từ Mỹ

Giữa căng thẳng thương mại với Mỹ, Trung Quốc vẫn thể hiện được năng lực tự chủ công nghệ, đương đầu với lệnh hạn chế xuất khẩu từ chính quyền của Tổng thống Donald Trump.
Ông Trump xác nhận ký kết thỏa thuận thương mại Mỹ - Trung

Ông Trump xác nhận ký kết thỏa thuận thương mại Mỹ - Trung

Tổng thống Donald Trump tuyên bố Mỹ và Trung Quốc đã ký kết thỏa thuận thương mại, chấm dứt tạm thời căng thẳng thuế quan kéo dài giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới.
Doanh nghiệp nhỏ và vừa Đông Nam Á: Ứng dụng AI hoặc bị đào thải

Doanh nghiệp nhỏ và vừa Đông Nam Á: Ứng dụng AI hoặc bị đào thải

Với tốc độ phát triển AI vượt bậc, doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Đông Nam Á đã không còn lựa chọn đứng ngoài cuộc đua: Hoặc nhanh chóng ứng dụng AI, hoặc chấp nhận bị đào thải.
Trung Quốc xây dựng “siêu thị trường tiêu dùng” để thúc đẩy tăng trưởng

Trung Quốc xây dựng “siêu thị trường tiêu dùng” để thúc đẩy tăng trưởng

Thủ tướng Lý Cường khẳng định Trung Quốc đang phát triển thành nền kinh tế tiêu dùng quy mô lớn, đóng vai trò ổn định trong bối cảnh thương mại toàn cầu biến động.
Chủ tịch Fed nói gì về lãi suất và lạm phát tại Mỹ?

Chủ tịch Fed nói gì về lãi suất và lạm phát tại Mỹ?

Chủ tịch Fed Jerome Powell tái khẳng định nhiệm vụ kiểm soát lạm phát, bất chấp chỉ trích gay gắt từ Tổng thống Donald Trump về việc chưa cắt giảm lãi suất.
Bất chấp xung đột, doanh nghiệp Trung Quốc vẫn lạc quan ở Trung Đông

Bất chấp xung đột, doanh nghiệp Trung Quốc vẫn lạc quan ở Trung Đông

Dù căng thẳng Iran - Israel leo thang, giới doanh nghiệp Trung Quốc vẫn đổ mạnh hàng hóa vào Dubai và Trung Đông, đồng thời lạc quan về tiềm năng của khu vực này.
Fed ra tín hiệu có thể cắt giảm lãi suất ngay tháng 7/2025

Fed ra tín hiệu có thể cắt giảm lãi suất ngay tháng 7/2025

Phó Chủ tịch Fed Michelle Bowman đã ủng hộ hạ lãi suất sớm nếu tình hình lạm phát không bị ảnh hưởng bởi chính sách thuế quan của Tổng thống Donald Trump.
Mỹ kéo Trung Quốc vào căng thẳng với Iran vì eo biển Hormuz

Mỹ kéo Trung Quốc vào căng thẳng với Iran vì eo biển Hormuz

Nguy cơ Iran phong tỏa eo biển Hormuz đe dọa đẩy giá dầu vượt mốc 100 USD/thùng, khiến Mỹ cảnh báo trả đũa. Còn Trung Quốc, khách mua dầu lớn nhất của quốc gia vùng Vịnh, bị đẩy vào thế khó.
“Cơn sốt” giá gạo tại Nhật đẩy lạm phát lên cao nhất kể từ 2023

“Cơn sốt” giá gạo tại Nhật đẩy lạm phát lên cao nhất kể từ 2023

Giá gạo tại Nhật Bản tăng 101,7% trong tháng 5/2025, đánh dấu mức tăng mạnh nhất trong hơn 50 năm và đẩy chỉ số lạm phát lõi lên 3,7%, mức cao nhất kể từ tháng 1/2023.