Mỹ và Trung Quốc bắt đầu đàm phán tại Tây Ban Nha

Theo Reuters, đây là lần thứ tư trong vòng bốn tháng Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent và Đại diện Thương mại Mỹ Jamieson Greer gặp Phó Thủ tướng Trung Quốc Hà Lập Phong tại châu Âu, trong nỗ lực duy trì mối quan hệ thương mại song phương vốn đang chao đảo vì chính sách thuế quan của Tổng thống Donald Trump.

Trước đó, tại Stockholm hồi tháng 7, ba quan chức này cùng Trưởng đoàn đàm phán thương mại Trung Quốc Lý Thành Cương đã thống nhất gia hạn thêm 90 ngày “đình chiến thương mại”, giúp giảm mạnh mức thuế trả đũa ở cả hai phía và nối lại dòng chảy đất hiếm từ Trung Quốc sang Mỹ.

Ông Trump đã phê duyệt việc kéo dài mức thuế hiện hành với hàng hóa Trung Quốc, khoảng 55%, đến ngày 10/11.

Theo các chuyên gia, khó có thể trông đợi bước đột phá từ cuộc đàm phán lần này do Thủ tướng Tây Ban Nha Pedro Sanchez chủ trì, dù ông vốn chủ trương tăng cường quan hệ với Bắc Kinh.

Kịch bản được cho là khả thi nhất tại Madrid là việc gia hạn thêm thời gian cho ByteDance - công ty mẹ của TikTok – phải bán lại hoạt động tại Mỹ trước hạn cuối 17/9, nếu không sẽ bị cấm.

Một nguồn tin am hiểu các cuộc thảo luận của chính quyền Tổng thống Trump về TikTok cho hay chưa có thỏa thuận nào sẵn sàng, nhưng hạn cuối nhiều khả năng được gia hạn lần thứ tư kể từ khi Trump nhậm chức. Tháng trước, chính ông Trump còn tự lập tài khoản TikTok.

TikTok chưa từng nằm trong chương trình nghị sự của các vòng đàm phán Mỹ - Trung tại Geneva, London và Stockholm. Tuy nhiên, lần này, việc đưa ra công khai trong thông báo của Bộ Tài chính Mỹ được cho là nhằm tạo “lá chắn chính trị” cho Nhà Trắng trước quyết định gia hạn, dù điều đó có thể khiến cả hai đảng ở Quốc hội Mỹ không hài lòng.

Wendy Cutler - cựu nhà đàm phán thương mại thuộc USTR, hiện là Giám đốc Viện Chính sách Xã hội Châu Á tại Washington cho rằng những thỏa thuận quan trọng có thể được giữ lại cho một cuộc gặp giữa Tổng thống Donald Trump và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình vào cuối năm nay, nhiều khả năng tại hội nghị APEC ở Seoul vào cuối tháng 10.

Theo bà Cutler, các thỏa thuận đó có thể gồm: xử lý dứt điểm vấn đề an ninh quốc gia liên quan đến TikTok, dỡ bỏ hạn chế với việc Trung Quốc mua đậu nành Mỹ, giảm thuế liên quan đến fentanyl (một trong những loại thuốc giảm đau mạnh thuộc nhóm opioid, có tính gây nghiện cao) đối với hàng hóa Trung Quốc. Madrid có thể là bước chuẩn bị cho cuộc gặp cấp cao này.

Tuy nhiên, việc giải quyết những bất đồng cốt lõi như yêu cầu Trung Quốc chuyển hướng sang tiêu dùng nội địa, giảm phụ thuộc vào xuất khẩu được trợ cấp có thể phải mất nhiều năm.

“Thẳng thắn mà nói, tôi không thấy Trung Quốc vội vàng ký một thỏa thuận nếu không được nhượng bộ lớn về kiểm soát xuất khẩu và giảm thuế - vốn là ưu tiên hàng đầu của họ. Và tôi không nghĩ Mỹ sẵn sàng nhượng bộ ở cả hai điểm này, trừ khi có đột phá từ phía Trung Quốc,” bà Cutler nhận định.

Áp lực từ dầu Nga

Bộ Tài chính Mỹ cho biết chương trình nghị sự ở Madrid cũng bao gồm hợp tác chống rửa tiền, ám chỉ yêu cầu Bắc Kinh siết chặt việc chuyển lậu hàng công nghệ sang Nga phục vụ chiến tranh Ukraine.

Hôm thứ Sáu vừa qua, Bessent đã kêu gọi G7 áp thuế “đủ mạnh” đối với hàng nhập khẩu từ Trung Quốc và Ấn Độ nhằm buộc hai nước này ngừng mua dầu Nga - động thái nhằm cắt nguồn thu dầu mỏ của Moscow và kéo họ vào bàn đàm phán hòa bình.

Các bộ trưởng tài chính G7 khẳng định đã bàn về biện pháp này và đồng ý đẩy nhanh tiến độ sử dụng tài sản Nga bị đóng băng để hỗ trợ Ukraine.

Trong tuyên bố chung, Bessent và Greer kêu gọi các đồng minh G7 cùng Mỹ áp thuế lên người mua dầu Nga. “Hành động thống nhất, chặn nguồn thu nuôi chiến tranh của Putin ngay từ gốc mới có thể tạo sức ép kinh tế đủ mạnh để chấm dứt cuộc tàn sát vô nghĩa,” họ nhấn mạnh.

Mỹ đã áp thuế bổ sung 25% với hàng Ấn Độ do mua dầu Nga nhưng chưa áp dụng biện pháp tương tự với hàng Trung Quốc.

Bộ Thương mại Trung Quốc cho biết, tại Madrid, hai bên sẽ thảo luận các vấn đề kinh tế và thương mại như thuế quan Mỹ, “lạm dụng” kiểm soát xuất khẩu và TikTok.

Tây Ban Nha tận dụng cơ hội

Chính phủ Tây Ban Nha tìm cách tận dụng tối đa sự kiện lần này. Ngoại trưởng José Manuel Albares sẽ trực tiếp đón hai phái đoàn trước khi cuộc họp bắt đầu lúc 13h50 ngày 14/9 (Chủ nhật) tại cung điện thời kỳ Phục Hưng Palacio de Santa Cruz - trụ sở Bộ Ngoại giao Tây Ban Nha.

Một nguồn tin từ Chính phủ Tây Ban Nha cho biết việc chọn Madrid cho vòng đàm phán “nhạy cảm” này cho thấy Tây Ban Nha đang khẳng định vị thế trung tâm trong các cuộc thương lượng chiến lược.

Madrid cũng đang vận động để trở thành địa điểm tổ chức hội nghị hòa bình quốc tế giải quyết xung đột Israel - Palestine.

Nguồn tin trên cho hay Tây Ban Nha muốn tận dụng sự kiện này để củng cố quan hệ song phương với Mỹ sau những căng thẳng với chính quyền Trump quanh vấn đề Gaza, cũng như việc Washington từ chối cam kết chi 5% ngân sách cho quốc phòng như các thành viên NATO khác.

Trước đó, Bessent từng chỉ trích Thủ tướng Sanchez vì gọi Bắc Kinh là “đối tác chiến lược” ngay thời điểm cao trào áp thuế của Trump hồi tháng 4, cho rằng siết chặt quan hệ với Trung Quốc chẳng khác nào “tự cắt cổ mình”.