Vì sao lãi suất giảm mà tiền gửi vẫn cứ tăng, điều gì đang xảy ra với dòng tiền?

Câu hỏi về sự diễn biến của dòng tiền 

Lượng tiền gửi của dân vào hệ thống ngân hàng cao nhất từ trước đến nay, các ngân hàng đang phải ôm một lượng tiền gửi lớn của người dân trong khi tín dụng tăng chậm dù lãi suất cho vay giảm. Điều này đặt ra câu hỏi về sự diễn biến của dòng tiền và lý do lãi suất giảm mà tiền gửi vẫn tiếp tục tăng.

Theo thống kê của Ngân hàng Nhà nước, tính đến cuối tháng 4, tiền gửi của người dân vào hệ thống ngân hàng đạt mức cao nhất từ trước đến nay, với tổng giá trị 6,33 triệu tỷ đồng. So với cuối năm 2022, số tiền gửi của người dân tăng gần 8%, tương ứng với 467.086 tỷ đồng. Điều đáng chú ý là tiền gửi của người dân vẫn tiếp tục tăng mạnh mặc dù lãi suất ngân hàng đã giảm đáng kể.

Một số người dân chọn tiết kiệm tiền thay vì đầu tư kinh doanh do tâm lý chung lo ngại về khó khăn trong kinh doanh và tình hình thị trường không ổn định. Bà Ngọc Mai, một cư dân ở TP Thủ Đức, TP.HCM, cho biết rằng mặc dù lãi suất huy động đã giảm, nhưng bà vẫn chọn gửi tiền vào ngân hàng vì kinh doanh hiện nay có nhiều rủi ro và buôn bán trở nên ế ẩm. Ông N. Phong, một cư dân ở quận Cầu Giấy, Hà Nội, cũng chia sẻ quan điểm tương tự và chỉ gửi tiền với kỳ hạn ngắn để chờ xem tình hình thị trường sẽ ra sao.

Ngoài ra, nhiều người dự báo rằng tình hình khó khăn có thể kéo dài, do đó, họ đã chọn gửi tiền với kỳ hạn dài, từ 12 đến 24 tháng. Điều này cho thấy niềm tin của người dân vào việc giữ tiền thông qua ngân hàng và tránh rủi ro trong việc đầu tư kinh doanh.

Trái với việc tiền gửi của người dân tăng, tiền gửi của các tổ chức kinh tế lại giảm trong cùng giai đoạn. Tiền gửi của các tổ chức kinh tế tính đến cuối tháng 4 đạt 5,6 triệu tỷ đồng, giảm 8.833 tỷ đồng so với cuối năm 2022, tương ứng với mức giảm 5%. Điều này có thể được lý giải bằng việc những sự cố liên quan đến thị trường trái phiếu và các sản phẩm huy động vốn trung gian, như sự kiện Vạn Thịnh Phát và SCB, đã làm mất niềm tin của người dân và kích hoạt việc gửi tiền vào ngân hàng.

Ông Trần Ngọc Báu, CEO của Wi Group, cho rằng hiện tượng này có nhiều nguyên nhân. Một trong số đó là sự suy yếu của thị trường trái phiếu và các sản phẩm huy động vốn trung gian sau những sự cố xảy ra gần đây. Người dân có xu hướng tự tin hơn khi gửi tiền vào ngân hàng thay vì đầu tư vào các tài sản tài chính khác. Điều này đã tạo ra sự tăng nhanh của tiền gửi của người dân và sự giảm lượng vốn rút ra khỏi các tổ chức kinh tế.

Bên cạnh đó, lãi suất tăng nhanh và mạnh cùng với khó khăn trong việc huy động vốn đã gây áp lực lên các doanh nghiệp. Để thực hiện các hoạt động lưu động và nghĩa vụ tài chính, các doanh nghiệp đã phải sử dụng mọi số tiền có sẵn, làm giảm lượng tiền thặng dư để gửi vào ngân hàng.

Tổng thể, lượng tiền gửi của người dân vào hệ thống ngân hàng tiếp tục tăng mạnh trong khi tiền gửi của các tổ chức kinh tế giảm. Sự diễn biến này có nhiều nguyên nhân, bao gồm niềm tin yếu tố thị trường và rủi ro trong kinh doanh, cùng với tình hình kinh tế khó khăn và sự suy yếu của thị trường trái phiếu. Lãi suất cao của ngân hàng cũng đóng vai trò trong việc thúc đẩy người dân chuyển tiền từ các tài sản tài chính khác về gửi tiền ngân hàng như một biện pháp an toàn.

Ngân hàng gặp khó vì thừa vốn

Tình trạng thừa vốn nhưng không thể cho vay đang gây ra nhiều khó khăn cho các ngân hàng. Ngân hàng LPBank, NH số Cake by VPBank đã giảm lãi suất huy động do không thể cho vay ra được.

Ông Phan Đức Tú, Chủ tịch BIDV, cho biết tăng trưởng tín dụng của ngân hàng này đạt 6,9% đến nay, thấp hơn so với mức 8% của năm trước.

Các ngân hàng có vốn nhà nước như Vietcombank, VietinBank, Agribank và BIDV áp dụng mức lãi suất huy động cao nhất là 6,3% mỗi năm cho kỳ hạn 12 tháng, và là 5% mỗi năm cho kỳ hạn 6 và 9 tháng. Trong khi đó, các ngân hàng thương mại cổ phần lớn niêm yết mức lãi suất cao nhất dưới 7% mỗi năm.

Ví dụ, VPBank đã giảm lãi suất cho kỳ hạn từ 6 đến 12 tháng còn 6,7% mỗi năm, giảm 2% so với hai tháng trước đó. Lãi suất cho kỳ hạn 15 tháng hiện chỉ còn 6,1% mỗi năm.

Các ngân hàng nhỏ như BacABank, GPBank, PVCombank, NamABank, ABBank, NCB áp dụng lãi suất huy động cao nhất từ 7,6% đến 7,8% mỗi năm cho kỳ hạn 12 tháng.

Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước, ông Đào Minh Tú, cho biết mục tiêu tăng trưởng tín dụng của cả năm là 14-15%. Tuy nhiên, dư nợ tín dụng mới chỉ tăng 4,2%, tức là 12.423.000 tỷ đồng. Tỉ lệ huy động vốn đạt khoảng 4,16% với 12.691.000 tỷ đồng.

Do đó, tỉ lệ huy động vốn và cho vay hiện tại là tương đương, cả về tốc độ, doanh số và số dư. Tuy nhiên, Ngân hàng Nhà nước chỉ đã cấp tín dụng khoảng 11% từ đầu năm. Điều này cho thấy còn rất nhiều khả năng để các ngân hàng có thể cho vay.

Ông Đào Minh Tú chia sẻ: "Các ngân hàng thương mại hiện đang có tình trạng thừa thanh khoản. Theo quy luật thông thường, khi lãi suất tăng cao, tín dụng có thể giảm, nhưng ở chúng ta, lãi suất đã giảm, vì vậy tín dụng sẽ tăng".

Vậy tại sao tín dụng tăng chậm trong bối cảnh lãi suất giảm? Theo ông Đào Minh Tú, nền kinh tế đang gặp nhiều khó khăn, sự suy giảm về cầu đầu tư và cầu tiêu dùng làm cầu tín dụng không thể tăng cao. Sản xuất kinh doanh của nhiều doanh nghiệp đang gặp khó khăn, tồn kho tích lũy. Nhiều doanh nghiệp cũng đang gặp khó khăn trong việc có đơn hàng.

Thị trường bất động sản cũng chưa trở lại sôi động. Các doanh nghiệp nhỏ và vừa gặp khó khăn trong việc tiếp cận tín dụng. Nếu trước đây doanh nghiệp đã gặp khó vì khả năng tài chính không đủ để vay, thì hiện nay việc này càng trở nên khó khăn hơn.

Các bộ, ngành, hiệp hội và doanh nghiệp nhỏ và vừa cùng với ngành ngân hàng đang nỗ lực để giải quyết vấn đề này. Hiện tại, có nhiều doanh nghiệp muốn vay vốn nhưng không thể chứng minh khả năng trả nợ. Điều này là nguyên tắc tối thiểu để ngân hàng cho vay, nghĩa là phải đảm bảo khả năng trả nợ. Ngược lại, có nhiều ngân hàng mời chào vay nhưng không ít doanh nghiệp chưa có nhu cầu vốn.

"Đây là những nguyên nhân trực tiếp tạo ra sự "khác thường" khi lãi suất giảm mà tín dụng không tăng nhanh như những năm trước", ông Đào Minh Tú nhấn mạnh.

Thanh Hà t/h