GS.TS Trần Đình Hợi: AI sẽ là “chìa khóa vàng” thúc đẩy chính phủ số Việt Nam

Phóng viên: Thưa ông, trong bối cảnh cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0, khái niệm chính phủ số đang trở nên ngày càng quen thuộc. Ông có thể chia sẻ tầm quan trọng của việc xây dựng chính phủ số, đặc biệt là vai trò của AI trong hành trình này?

GS.TS Trần Đình Hợi: Việc xây dựng chính phủ số ngày nay không chỉ là một xu hướng tất yếu mà đã trở thành yêu cầu cấp thiết để nâng cao hiệu quả quản trị quốc gia và phục vụ người dân một cách tốt hơn. Trong bối cảnh kỷ nguyên số, chính phủ cần phải thích nghi để đáp ứng kỳ vọng ngày càng cao của công dân về sự tiện lợi, minh bạch và hiệu quả trong mọi tương tác. Đây là bước đi chiến lược, định hình tương lai của nền hành chính công hiện đại.

Trong hành trình chuyển đổi số đó, trí tuệ nhân tạo (AI) đóng một vai trò cực kỳ quan trọng và mang tính đột phá. AI không chỉ giúp tự động hóa các quy trình hành chính phức tạp, từ đó cắt giảm đáng kể chi phí vận hành và giải phóng nguồn lực con người, mà còn là chìa khóa để tăng cường tính minh bạch trong mọi hoạt động công vụ. Khi AI được ứng dụng, khả năng sai sót giảm đi, dữ liệu được xử lý nhanh chóng và chính xác, từ đó nâng cao niềm tin của người dân vào bộ máy nhà nước.

Hơn thế nữa, việc tích hợp sâu rộng AI vào các hoạt động của chính phủ sẽ tối ưu hóa toàn bộ hệ thống công vụ, mang lại trải nghiệm tương tác vượt trội cho công dân. Từ việc nộp hồ sơ trực tuyến, tra cứu thông tin đến nhận phản hồi tự động, AI giúp các dịch vụ công trở nên thông suốt, nhanh chóng và thân thiện hơn bao giờ hết. Điều này không chỉ nâng cao sự hài lòng của người dân mà còn góp phần xây dựng một nền hành chính hiện đại, hiệu quả và lấy người dân làm trung tâm.

GS.TS Trần Đình Hợi – Viện trưởng Viện Nước, Môi trường và Biến đổi Khí hậu. (Ảnh: Phan Chính)

Phóng viên: Thưa ông, mô hình quốc gia nào đã thành công vang dội trong việc tích hợp sâu rộng trí tuệ nhân tạo vào cấu trúc hành chính, giúp số hóa gần như toàn bộ dịch vụ công và giảm đáng kể việc người dân phải đến trực tiếp cơ quan công quyền?

GS.TS Trần Đình Hợi: Theo tôi Estonia là một hình mẫu nổi bật trong việc ứng dụng công nghệ vào quản trị nhà nước, đặc biệt là với việc xây dựng thành công chính phủ số. Điểm đặc biệt và đột phá nhất của quốc gia này chính là việc phát triển hệ sinh thái Kratt AI. Khác với cách tiếp cận thông thường coi AI chỉ là công cụ hỗ trợ, Estonia đã tích hợp Kratt AI như một phần cốt lõi, xuyên suốt trong bộ máy hành chính của mình. Điều này giúp AI không chỉ thực hiện các tác vụ kỹ thuật mà còn tham gia vào quá trình vận hành, ra quyết định và cung cấp dịch vụ công một cách trực tiếp và hiệu quả.

Sự tích hợp sâu rộng này đã mang lại những kết quả ấn tượng: Estonia đã số hóa tới 99% dịch vụ công, biến ước mơ về một chính phủ không giấy tờ, không cần trực tiếp đến cơ quan công quyền thành hiện thực. Nhờ Kratt AI, người dân Estonia có thể thực hiện hầu hết mọi giao dịch hành chính một cách dễ dàng và thuận tiện từ xa, giảm thiểu đáng kể thời gian và công sức. Đây là minh chứng rõ ràng cho thấy tiềm năng to lớn của AI trong việc tạo ra một nền hành chính minh bạch, hiệu quả và lấy người dân làm trung tâm.

Phóng viên: Với kinh nghiệm quốc tế và sự phát triển nhanh chóng của AI, ông có khuyến nghị cụ thể nào cho Việt Nam trong việc thúc đẩy chuyển đổi số, đặc biệt là ứng dụng AI vào quản trị nhà nước?

GS.TS Trần Đình Hợi: Đối với Việt Nam, có bốn điểm chính chúng ta cần tập trung. Đầu tiên là liên thông dữ liệu và hoàn thiện định danh số. Việc này là nền tảng để mọi dịch vụ công được kết nối và cá nhân hóa.

Thứ hai, chúng ta cần mạnh dạn thí điểm AI trong hành chính công. Có thể bắt đầu với tự động hóa xử lý hồ sơ, phân tích phản ánh của người dân hay dự báo nhu cầu dịch vụ công.

Thứ ba là hoàn thiện khung pháp lý về AI trong khu vực công. Điều này bao gồm việc xây dựng bộ quy tắc đạo đức, cơ chế minh bạch và khung thử nghiệm công nghệ để đảm bảo AI được triển khai an toàn, hiệu quả.

Cuối cùng và không kém phần quan trọng là phát triển năng lực số cho đội ngũ công vụ. Cán bộ, công chức cần được đào tạo bổ sung về kỹ năng số và hiểu biết về AI để có thể tận dụng tối đa những lợi ích mà công nghệ mang lại.

Phóng viên: Những gợi mở chính sách này rất thiết thực. Vậy theo ông, đâu là thách thức lớn nhất mà Việt Nam sẽ phải đối mặt khi triển khai những khuyến nghị này và làm thế nào để vượt qua chúng?

GS.TS Trần Đình Hợi: Thách thức lớn nhất trong hành trình chuyển đổi số, đặc biệt là trong lĩnh vực chính phủ, có lẽ nằm ở việc thay đổi tư duy và văn hóa làm việc. Chuyển đổi số không đơn thuần là câu chuyện về việc triển khai công nghệ mới hay đầu tư vào hạ tầng kỹ thuật. Nó đòi hỏi một sự chuyển dịch sâu rộng về cách thức vận hành, buộc chúng ta phải từ bỏ những thói quen cũ, những quy trình lạc hậu đã tồn tại từ lâu. Điều này đòi hỏi sự sẵn sàng thích nghi và dũng cảm đối mặt với cái mới từ mọi cấp độ.

AI sẽ là lực đẩy trong xây dựng chính phủ số hiệu quả. (Ảnh: Minh họa)

Để vượt qua những rào cản này, cần có sự quyết tâm chính trị mạnh mẽ và sự đồng lòng từ các cấp lãnh đạo đến từng cán bộ, công chức. Đây là yếu tố then chốt để tạo ra động lực và thúc đẩy sự thay đổi. Song song đó, việc đầu tư đúng mức vào hạ tầng công nghệ và phát triển nguồn nhân lực số là điều không thể thiếu. Ngoài ra, một yếu tố cực kỳ quan trọng khác là xây dựng niềm tin của người dân vào các dịch vụ số. Khi người dân tin tưởng vào tính bảo mật, tiện lợi và hiệu quả của các dịch vụ trực tuyến, quá trình chuyển đổi số mới thực sự đạt được thành công bền vững.

Phóng viên: Nhìn về tương lai, ông kỳ vọng như thế nào về tác động của AI đối với quá trình phát triển chính phủ số của Việt Nam?

GS.TS Trần Đình Hợi: Tôi hoàn toàn tin tưởng vào tiềm năng vượt trội của trí tuệ nhân tạo (AI) trong công cuộc chuyển đổi số của Việt Nam. Nếu chúng ta có một lộ trình triển khai bài bản, chiến lược, AI sẽ là động lực mạnh mẽ để xây dựng một nền hành chính công thực sự hiệu quả, minh bạch và lấy người dân làm trung tâm. Đây không chỉ là một kỳ vọng mà là một tầm nhìn có thể hiện thực hóa, nơi công nghệ phục vụ tối đa cho lợi ích cộng đồng.

Cụ thể, AI sẽ giúp chính phủ hiểu rõ hơn nhu cầu thực tế của người dân thông qua việc phân tích dữ liệu chuyên sâu, từ đó đưa ra các quyết sách dựa trên thông tin chính xác, khách quan thay vì dựa vào cảm tính hay phỏng đoán. Đồng thời, AI còn cho phép cung cấp dịch vụ một cách liền mạch, tiện lợi hơn, loại bỏ những rào cản hành chính và rút ngắn thời gian chờ đợi. Từ khâu đăng ký, xử lý hồ sơ đến giải quyết các vấn đề phức tạp, AI sẽ tự động hóa và tối ưu hóa từng bước, mang lại trải nghiệm tối ưu cho người dùng.

Việc ứng dụng AI một cách sâu rộng và hiệu quả chính là chìa khóa chiến lược để Việt Nam nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia trên trường quốc tế. Một nền hành chính hiện đại, linh hoạt và minh bạch sẽ thu hút đầu tư, thúc đẩy phát triển kinh tế và quan trọng hơn cả là cải thiện đáng kể chất lượng cuộc sống cho người dân trong kỷ nguyên số. AI không chỉ là công cụ mà còn là một đối tác tin cậy, giúp Việt Nam vững bước trên con đường phát triển bền vững.

Xin cảm ơn giáo sư!