Bài học từ những dự án yếu kém và hướng đi tiếp theo

Để nhìn lại các kết quả đạt được, từ đó rút ra bài học kinh nghiệm và đề xuất các cơ chế mới trong việc xử lý dự án kém hiệu quả còn tồn tại, ngày 5/4, Cổng Thông tin điện tử Chính phủ tổ chức Toạ đàm “Xử lý các dự án yếu kém: Bài học kinh nghiệm và hướng đi tiếp theo”.

Thông tin tại Toạ đàm, ông Hồ Sỹ Hùng, Phó Chủ tịch Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước tại doanh nghiệp cho biết: 5 dự án đã được đưa ra khỏi danh sách 12 dự án thua lỗ, tồn tại kéo dài gồm: Nhà máy sản xuất xơ sợi Polyester Đình Vũ, Nhà máy sản xuất phân bón DAP 1-Hải Phòng, Nhà máy sản xuất NLSH Phú Thọ (PVB) và Nhà máy sản xuất NLSH Bình Phước (OBF); Nhà máy sản xuất nhiên liệu sinh học Dung Quất. Đến nay, các dự án đã không còn vướng mắc về cơ chế chính sách. 

“Cả 5 dự án được đưa ra đều xử lý các vướng mắc cho doanh nghiệp theo hướng bám sát thị trường, tôn trọng pháp nhân doanh nghiệp, không can thiệp thô bạo. Các dự án được xét trên, dưới, xuôi, ngược vẫn theo tôn chỉ hiệu quả thu về, phân loại từng dự án, nhóm dự án. Đặc biệt với những dự án có khả năng phục hồi, nhìn thấy triển vọng hiệu quả và ổn định, sẽ được tập trung xử lý sớm…”, ông Hồ Sỹ Hùng cho hay.

Thứ trưởng Bộ Công Thương Đặng Hoàng An khẳng định: "Có thể nói chưa bao giờ chúng ta thấy các dự án nhận được sự chỉ đạo sát sao, thường xuyên, liên tục như vậy". Bởi, trong quá trình chúng ta xử lý các dự án này, Chính phủ khóa trước và khóa này đã có tới 20 cuộc họp để chỉ đạo. Sự tham gia của các bộ, ngành gồm Công Thương, Tài chính, Kế hoạch và Đầu tư, Tư pháp cũng rất sát sao. Các tổ chức tín dụng dưới sự lãnh đạo của Chính phủ và những nhà tài trợ vốn cho dự án cũng đã tham gia rất tích cực, các cơ quan, đơn vị tham gia cùng đồng lòng thực hiện hàng loạt giải pháp liên quan nhằm mục tiêu chung để tháo gỡ khó khăn cho các dự án. 

Đại biểu Quốc hội Phan Đức Hiếu, Ủy viên thường trực Ủy ban Kinh tế của Quốc hội nhìn nhận: “Với khối lượng công việc rất nhiều trong năm đầu tiên của nhiệm kỳ mới, có thể thấy Chính phủ và các Bộ, ngành đã nỗ lực rất cao. Việc xử lý các dự án yếu kém còn tồn tại, cá nhân tôi đánh giá cao 2 điểm, đó là các dự án đã được xử lý tích cực và xử lý có kết quả”.

Riêng đối với Nhà máy Nhiệt điện Thái Bình 2, tuy không nằm trong danh mục 12 dự án yếu kém nhưng đây cũng là dự án đã “đóng băng” 11 năm. Vừa qua, dưới sự chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, sự vào cuộc đồng bộ của các Bộ, ngành, dự án đã tổ chức đốt lửa lần đầu tổ máy số 1 ngày 23/3, hướng tới mục tiêu hòa lưới điện vào ngày 30/4 và đốt than lần đầu tổ máy 1 vào ngày 16/6 tới đây.

Thứ trưởng Bộ Công Thương Đặng Hoàng An cho biết, với yêu cầu của Thủ tướng Chính phủ “bằng mọi giá, mọi cách phải đưa dự án này vào vận hành”, chủ đầu tư dự án – Tập đoàn Dầu khí Việt Nam và nhà thầu trên công trường rất nỗ lực. 

“Bộ Công Thương có Văn phòng Ban Chỉ đạo quốc gia về phát triển điện lực với yêu cầu của Bộ trưởng Bộ Công Thương là nắm tình hình hằng tuần. Đến nay, số lượng người làm việc tại công trường dự án đã lên 1.000 người, cao hơn nhiều so với giai đoạn tái khởi động trước. Tôi cũng kỳ vọng từ nay đến 16/6, chúng ta sẽ đạt được 2 mốc quan trọng. Hoà lưới điện lần đầu vào cuối tháng 4 và đốt than lần đầu tổ máy 1 ngày 16/6. 29 nhà thầu trên công trường bao gồm cả trong nước và nước ngoài đang làm việc song song, thực hiện đồng loạt những công việc quan trọng để phục vụ đốt than”, Thứ trưởng cho biết.

Nhắc lại về nguyên tắc xử lý các dự án tồn đọng yếu kém, ông Đặng Hoàng An, Thứ trưởng Bộ Công Thương nhấn mạnh, nguyên tắc xử lý là đảm bảo tính linh hoạt, phù hợp từng dự án. Đặc biệt là chỉ đạo của Thủ tướng Phạm Minh Chính xử lý phải dứt điểm, dự án nào làm được phải làm luôn, bám sát thực tiễn, khuôn khổ pháp luật, những gì vướng, vượt tầm khuôn khổ thì báo cáo Quốc hội. Đây là tiền đề quan trọng để tháo gỡ các dự án hiệu quả và xử lý các dự án tiếp theo.

Hướng xử lý tiếp theo, ông Hồ Sỹ Hùng cho biết, Ban Chỉ đạo sẽ cùng các doanh nghiệp ngồi lại, đánh giá lại tình trạng của dự án, rà soát lại vấn đề tồn đọng và nguyên nhân, để xem doanh nghiệp cần những hậu thuẫn gì về cơ chế chính sách, kể cả niềm tin… để doanh nghiệp trụ được. Đồng thời,  mở hướng giao quyền cho doanh nghiệp tự chủ, tự chịu trách nhiệm.

Tới đây, đối với các dự án có cần bổ sung thêm vốn, hướng xử lý sẽ là giao doanh nghiệp tự chủ động sử dụng nguồn vốn để cơ cấu các dự án còn nhiều vướng mắc. Các tập đoàn, doanh nghiệp cần bám đúng nguyên tắc, chủ động phương án sản xuất kinh doanh, sản phẩm, có thể đưa ra các phương án để tái cơ cấu các dự án này. Trong quá trình xử lý, sẽ có sự tương tác giữa các cơ quan quản lý Nhà nước và các doanh nghiệp.

Với các vướng mắc quanh hợp đồng EPC, ông Hồ Sỹ Hùng cho biết, trường hợp không phải tranh chấp hợp đồng EPC sẽ đưa ra thông điệp thông qua hệ thống trọng tài. Đồng thời, mở hướng cho các doanh nghiệp thoái vốn, tái cơ cấu đầu tư…

Ông Phan Đức Hiếu cho rằng, đối với các dự án còn lại cần có sự quyết liệt, dứt điểm từng dự án. Phải thống nhất về nguyên tắc, phân định quyền, trách nhiệm của các bên liên quan và phải đưa thành luật. Đồng thời, các quy định ban hành tiếp theo cần tạo ra cơ chế để người thực hiện nhiệm vụ yên tâm khi giải quyết công việc.

TS. Nguyễn Sĩ Dũng đánh giá: Phương pháp luận của Thủ tướng Chính phủ có vai trò rất quan trọng dẫn dắt trong quá trình xử lý các dự án yếu kém. Đó là làm dứt điểm. Khi đã nhận thấy vấn đề quan trọng thì phải xử lý dứt điểm bằng được. Việc hồi sinh Nhà máy Nhiệt điện Thái Bình 2 là một minh chứng khi Thủ tướng cử một Phó Thủ tướng trực tiếp chỉ đạo dự án.

PV