Thúc đẩy cải cách thể chế tài chính, Bộ Tài chính lấy ý kiến về phân cấp, phân quyền

Toàn cảnh điểm cầu Bộ Tài chính

Hội nghị được tổ chức theo hình thức trực tiếp và trực tuyến.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng chủ trì Hội nghị tại điểm cầu Bộ Tài chính. Cùng dự Hội nghị tại điểm cầu Bộ Tài chính có đại diện Ban Nội chính Trung ương, Văn phòng Trung ương Đảng, Ủy ban Kiểm tra Trung ương, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Văn phòng Chính phủ, Bộ Nội vụ; đại diện Lãnh đạo các đơn vị thuộc Bộ Tài chính.

Tại điểm cầu trụ sở UBND 63 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương có sự tham dự của đại diện Lãnh đạo UBND tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, đại diện các Sở, ngành thuộc tỉnh.Thực hiện chủ trương đẩy mạnh phân cấp, phân quyền gắn với sắp xếp tổ chức chính quyền địa phương 02 cấp, ngày 17/5/2025 Bộ Chính trị đã ban hành Kết luận số 155-KL/TW về một số nhiệm vụ trọng tâm cần tập trung thực hiện về sắp xếp tổ chức bộ máy và đơn vị hành chính từ nay đến ngày 30/6/2025. Trong đó Bộ Chính trị đã yêu cầu: “Rà soát, thực hiện phân cấp, phân quyền giữa các ngành, lĩnh vực có liên quan đảm bảo đồng bộ, tổng thể, liên thông, không bỏ sót hoặc chồng lấn, giao thoa nhiệm vụ”.

Tập trung, khẩn trương tháo gỡ vướng mắc

Thực hiện chỉ đạo của Bộ Chính trị và của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Bộ Tài chính đã tích cực xây dựng, sửa đổi, bổ sung các luật trong các lĩnh vực như đầu tư công, đấu thầu, thống kế, tài chính – ngân sách nhà nước, quản lý giá, quản lý sử dụng tài sản công,… nhằm tập trung phân cấp, phân quyền trong quản lý nhà nước và tháo gỡ vướng mắc, điểm nghẽn trong thể chế để thúc đẩy tăng trưởng và ổn định kinh tế vĩ mô.

Đồng thời, để tạo động lực phát triển cho các địa phương có vai trò dẫn dắt tăng trưởng của nền kinh tế, Bộ Tài chính đã chủ trì soạn thảo, trình Chính phủ trình Quốc hội khóa XIV và Khóa XV ban hành 10 Nghị quyết cho phép thực hiện thí điểm các cơ chế, chính sách đặc thù phát triển các địa phương, trong đó có 27 chính sách thực hiện phân cấp, phân quyền tại 10 tỉnh, thành phố: Hà Nội, Hồ Chí Minh, Đà Nẵng, Hải Phòng, Cần Thơ, Nghệ An, Thừa Thiên Huế, Thanh Hóa, Khánh Hòa và Buôn Mê Thuột (tỉnh Đắc Lắc). Tại Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV cũng đã cho phép thể chế hóa 03 chính sách phân cấp, phân quyền để tiến hành sửa đổi, bổ sung Luật Đầu tư, Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn, Luật Di sản văn hóa.

Để đảm bảo các Nghị định của Chính phủ, Thông tư của Bộ Tài chính ban hành phù hợp với thực tiễn, khả thi, không phát sinh vướng mắc trong quá trình tổ chức triển khai thực hiện, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng đề nghị đại diện các bộ, cơ quan trung ương, lãnh đạo các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương nghiên cứu và có ý kiến tập trung vào các nội dung chính:

Một là, cho ý kiến về những nội dung phân cấp, phân quyền: (i) của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ cho Bộ, cơ quan ngang Bộ, Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang Bộ và Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân, Chủ tịch Ủy ban nhân dân; (ii) của Bộ, cơ quan ngang Bộ, Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang Bộ cho Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân, Chủ tịch Ủy ban nhân dân; (iii) của Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân, Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh cho Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân, Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã; những nội dung phân định thẩm quyền của cấp huyện xuống cấp xã hoặc chuyển lên cấp tỉnh tại các dự thảo Nghị định, Thông tư thuộc lĩnh vực quản lý nhà nước của Bộ Tài chính và đề xuất bổ sung (nếu có).

Hai là, đánh giá tính hợp lý, tính khả thi đối với những nội dung được phân cấp, phân quyền và những thủ tục hành chính dự kiến được sửa đổi, bổ sung tại các dự thảo Nghị định, Thông tư. Trường hợp những nội dung phân cấp, phân quyền có thể phát sinh vướng mắc trong quá trình triển khai thực hiện sau khi ban hành, đề nghị các bộ, cơ quan, địa phương đưa ra kiến nghị để chỉnh lý tại các dự thảo văn bản cho phù hợp với thực tiễn.

Ba là, đề xuất, sửa đổi chính sách và thủ tục hành chính để đẩy mạnh hơn nữa nội dung phân cấp, phân quyền cho chính quyền địa phương.

“Bộ Tài chính rất mong nhận được những ý kiến góp ý cụ thể, trên tinh thần thẳng thắn, xây dựng, vì mục tiêu “phân cấp, phân quyền cho chính quyền địa phương không chỉ là mệnh lệnh hành chính mà còn là định hướng chiến lược nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu quả của hệ thống chính trị, đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới”.”- Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng nhấn mạnh.

Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng

Theo báo cáo tại Hội nghị, thực hiện Kết luận của Bộ Chính trị, Ban Bí thư, chỉ đạo của Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ về việc xây dựng các nghị định phân cấp, phân quyền, phân định thẩm quyền gắn với việc thực hiện mô hình tổ chức chính quyền địa phương 02 cấp, Bộ Tài chính đã tập trung rà soát 24 lĩnh vực quản lý nhà nước của Bộ và xác định có 563 nội dung, nhiệm vụ, thẩm quyền đề xuất phân cấp, phân quyền, sắp xếp chính quyền địa phương 02 cấp thuộc 233 văn bản quy phạm pháp luật: Gồm 32 Luật; 02 Pháp lệnh; 14 Nghị quyết của Quốc hội; 84 Nghị định; 06 Quyết định của Thủ tướng Chính phủ và 95 Thông tư của Bộ trưởng, trong đó:

Có 58 nội dung đã thực hiện tại các luật, nghị quyết đã được Quốc hội thông qua tại Kỳ họp thứ 8 (tháng 10/2024) và các văn bản hướng dẫn thi hành, trong đó liên quan đến các lĩnh vực: quy hoạch (09 nội dung), đầu tư (07 nội dung), quản lý sử dụng tài sản công (02 nội dung), đấu thầu (03 nội dung), ngân sách nhà nước (03 nội dung), chứng khoán (01 nội dung), dự trữ quốc gia (01 nội dung), quản lý doanh nghiệp, kinh tế tập thể, hộ kinh doanh (02 nội dung), cơ chế, chính sách đặc thù phát triển các địa phương (30 nội dung).

Còn lại 505 nội dung nhiệm vụ, thẩm quyền đề xuất phân cấp, phân quyền và chính quyền 02 cấp.

Tại Hội nghị, Bộ Tài chính gửi các bộ, cơ quan ở trung ương và các địa phương về 05 Nghị định (ngoài ra còn 01 Nghị định soạn thảo theo quy trình mật) và 07 Thông tư để thực hiện phân cấp, phân quyền, phân định thẩm quyền theo mô hình chính quyền địa phương 02 cấp với một số nội dung chính như sau:

Đối với 01 Nghị định về phân định thẩm quyền của chính quyền địa phương theo mô hình tổ chức chính quyền địa phương 02 cấp, gồm một số nội dung cơ bản như: (i) Phân định thẩm quyền khi tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp thuộc lĩnh vực đầu tư phát triển; (ii) Phân định thẩm quyền khi tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp thuộc lĩnh vực đấu thầu; (iii) Phân định thẩm quyền khi tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp thuộc lĩnh vực trưng mua, trưng dụng tài sản; tài chính đất đai, quản lý sử dụng tài sản công; (iv) Phân định thẩm quyền khi tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp thuộc lĩnh vực quản lý thuế, giá, kinh doanh bảo hiểm; (v) Phân định thẩm quyền khi tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp thuộc lĩnh vực quản lý nhà nước đối với hộ kinh doanh, tổ hợp tác, hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã.

b) Đối với 04 Nghị định về phân cấp, phân quyền trong quản lý nhà nước theo ngành, lĩnh vực, gồm:

(1) Nghị định về phân cấp, phân quyền trong lĩnh vực tài sản công

(2) Nghị định để điều chỉnh phân cấp, phân quyền trong lĩnh vực dự trữ quốc gia

(3) Nghị định để điều chỉnh phân cấp, phân quyền trong lĩnh vực thống kê

(4) Nghị định để điều chỉnh phân cấp, phân quyền trong lĩnh vực thuế

c) Đối với 07 Thông tư, gồm:

(1) Thông tư sửa đổi, bổ sung một số điều của các Thông tư về thuế sử dụng đất nông nghiệp do Bộ trưởng Bộ Tài chính ban hành;

(2) Thông tư sửa đổi, bổ sung, bãi bỏ một số Thông tư để đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, sắp xếp tổ chức chính quyền địa phương 02 cấp trong lĩnh vực kế toán, kiểm toán;

(3) Thông tư sửa đổi, bổ sung một số điều của các Thông tư trong lĩnh vực quản lý, sử dụng tài sản công của Bộ trưởng Bộ Tài chính;

(4) Thông tư về phân cấp, phân quyền trong quản lý nhà nước, phân định thẩm quyền của chính quyền địa phương theo mô hình tổ chức chính quyền địa phương 02 cấp trong lĩnh vực thuế;

(5) Thông tư sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư số 123/2014/TT-BTC ngày 27/8/2014 của Bộ Tài chính hướng dẫn tổ chức vận hành, khai thác Hệ thống thông tin quản lý ngân sách và Kho bạc (TABMIS); Thông tư số 18/2020/TT-BTC ngày 31/3/2020 của Bộ trưởng Bộ Tài chính hướng dẫn đăng ký và sử dụng tài khoản tại Kho bạc Nhà nước và Thông tư số 324/2016/TT-BTC ngày 21 tháng 12 năm 2016 của Bộ Tài chính quy định hệ thống mục lục ngân sách nhà nước;

(6) Thông tư quy định về chế độ và biểu mẫu báo cáo tình hình thực hiện, giải ngân vốn đầu tư công;

(7) Thông tư quy định mã số, tiêu chuẩn chuyên môn, nghiệp vụ và xếp lương đối với các ngạch công chức, chuyên ngành kế toán, thuế, hải quan, dự trữ, thống kê.

Hướng tới phân cấp triệt để

Tại Hội nghị, đại diện các địa phương bày tỏ thống nhất cao với các dự thảo văn bản Bộ Tài chính xin ý kiến đồng thời có ý kiến tham gia sôi nổi, trách nhiệm về các nội dung liên quan.

Đại diện UBND TP Hà Nội thống nhất và đánh giá cao Bộ Tài chính trong thời gian rất ngắn đã dự thảo các nội dung quy định bao quát và phân định rõ nhiệm vụ, thẩm quyền của cấp huyện, cấp tỉnh, cấp xã liên quan đến lĩnh vực tài chính.

Điểm cầu địa phương

Bày tỏ cảm ơn Bộ Tài chính đã thể hiện sự quan tâm đến địa phương trong việc nghiên cứu cơ chế, chính sách nhằm tăng cường phân cấp, phân quyền cho địa phương, trình Quốc hội thông qua tới đây, tuy nhiên, đại diện TP Hải Phòng đề nghị Bộ Tài chính nghiên cứu, có hướng thống nhất quan điểm khi bỏ cấp huyện thì những nhiệm vụ nào ở cấp huyện chuyển về cấp xã, nguyên tắc chung là nhiệm vụ nào cấp huyện đang thực hiện thì chuyển về cấp xã, nhiệm vụ nào xã không thực hiện được mới chuyển về cấp tỉnh. Đối với vấn đề thoái vốn, địa phương kiến nghị giao thẩm quyền cho địa phương thực hiện việc sắp xếp, thoái vốn nhà nước tại doanh nghiệp.

Trả lời ý kiến đại biểu về nội dung này, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng nêu quan điểm, không có công thức chung nào về việc chuyển nhiệm vụ này lên tỉnh, nhiệm vụ kia về xã. Hơn nữa, cách thức thực hiện tại mỗi địa phương lại khác nhau. Tuy nhiên, có thể bám vào nguyên tắc “phân cấp triệt để xuống địa phương”, “địa phương quyết, địa phương làm và địa phương chịu trách nhiệm”. Hai là theo tiêu chí nơi nào thực hiện dễ và hiệu quả hơn thì nơi đó sẽ thực hiện, “tỉnh làm tốt hơn thì để ở tỉnh, xã làm tốt hơn thì chuyển về xã”, Bộ trưởng nêu quan điểm.

Tương tự với câu chuyện thoái vốn DNNN, quan điểm của Bộ Tài chính là thoái vốn hay không thoái vốn phải phụ thuộc tình hình thực tiễn. Bộ Tài chính sẽ nghiên cứu để tham mưu theo hướng có lĩnh vực, doanh nghiệp phải tiếp tục thoái vốn nhưng cũng có lĩnh vực, doanh nghiệp làm ăn hiệu quả, tỉ suất sinh lời cao thì nhà nước nghiên cứu, thậm chí điều chỉnh tăng vốn tại các doanh nghiệp này.

Một vấn đề nhiều địa phương quan tâm tại Hội nghị là phương án xử lý, quản lý tài sản công sau khi thực hiện mô hình chính quyền địa phương hai cấp để đảm bảo hiệu quả, tránh lãng phí. Trong đó, đại diện UBND Đà Nẵng kiến nghị Chính phủ, các bộ, ngành địa phương tham mưu ban hành sửa đổi, bổ sung Luật Quản lý, sử dụng tài sản công, các Nghị định hướng dẫn thi hành. Đồng thời, đề nghị Bộ Tài chính xem xét, sắp xếp, điều chỉnh mô hình kho bạc nhà nước đồng bộ với địa phương sau sáp nhập để tạo điều kiện thuận lợi trong quá trình quản lý tài chính, ngân sách giữa các cơ quan tài chính, thuế, hải quan, kho bạc và chính quyền địa phương.

Đại diện UBND tỉnh Thái Nguyên cũng cho rằng, tới đây, nhu cầu điều chuyển tài sản dôi dư từ các địa phương sau sáp xếp, sáp nhập sẽ rất lớn. Đề nghị Bộ Tài chính quan tâm vấn đề này.

Liên quan đến nội dung trên, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng đồng tình cho rằng, vấn đề chuyển giao quản lý tài sản công khi sáp nhập bỏ cấp trung gian, việc sử dụng tài sản công thế nào cho hiệu quả là vấn đề hết sức quan trọng. Về sắp xếp tài sản dôi dư sau sắp xếp, sáp nhập, Bộ Tài chính đã tham mưu báo cáo Chính phủ báo cáo Bộ Chính trị, ưu tiên sắp xếp cho một số ngành lĩnh vực (y tế, giáo dục, xây dựng, công trình công cộng như cây xanh,…), phần còn lại sau sắp xếp, cho phép các địa phương thực hiện kêu gọi đầu tư, triển khai dự án phù hợp với quy hoạch, định hướng phát triển KTXH của địa phương. Tới đây, Bộ Tài chính sẽ tiếp tục nghiên cứu và có hướng dẫn nếu phát sinh vướng mắc từ các địa phương… Cũng theo Bộ trưởng, tới đây, khi thực thực hiện sáp nhập tỉnh thì hệ thống kho bạc, thuế, hải quan sẽ đều có sự điều chỉnh phù hợp với địa giới hành chính của các địa phương.

Ông Phạm Minh Triết, Phó Vụ trưởng Vụ Tổ chức – biên chế (Bộ Nội vụ)

Ông Phạm Minh Triết, Phó Vụ trưởng Vụ Tổ chức – biên chế (Bộ Nội vụ) cho rằng, về lĩnh vực tài chính, để xem cơ sở nào chuyển nhiệm vụ giữa các cấp khi thực hiện mô hình chính quyền địa phương hai cấp thì phải căn cứ vào các luật gốc (như Luật tổ chức chính quyền địa phương) để phân luồng. Đại diện Bộ Nội vụ thống nhất quan điểm của Bộ trưởng Bộ Tài chính, tinh thần là cấp nào thực hiện hiệu quả nhất thì phân công, cân nhắc nhiệm vụ đó về xã mà xã không làm được thì chuyển về tỉnh, quan trọng là “không được bỏ sót nhiệm vụ”.

Thứ trưởng Nguyễn Đức Tâm

Tham gia ý kiến tại Hội nghị, Thứ trưởng Nguyễn Đức Tâm cho biết, về phân cấp, phân quyền, Lãnh đạo Bộ Tài chính luôn chỉ đạo và đặt ra ba vấn đề, phân cấp, phân quyền đã đủ mạnh chưa; có bị sót việc khi thực hiện phân cấp, phân quyền không và phân cấp phân quyền phải gắn với năng lực tổ chức triển khai thực hiện. Thứ trưởng Nguyễn Đức Tâm cũng lưu ý vấn đề tổ chức tập huấn cho các địa phương để thu thập thông tin và hướng dẫn cho các địa phương khi các văn bản nêu trên được ban hành để thực hiện thống nhất.

Còn theo Thứ trưởng Bộ Tài chính Hồ Sỹ Hùng, vấn đề đặt ra làm sao Nghị định, Thông tư ban hành ra phải triển khai được ngay, không có độ trễ. Bên cạnh đó, phân cấp phải có độ linh hoạt, để địa phương có thể phân cấp tiếp.

Thứ trưởng Bộ Tài chính Hồ Sỹ Hùng

“Một mũi tên, trúng hai đích”

Kết luận Hội nghị, thay mặt Bộ Tài chính, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cảm ơn Bộ, ngành trung ương, địa phương tham dự và cho ý kiến tại Hội nghị.

Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng giao các đơn vị thuộc Bộ chủ trì xây dựng các văn bản nghiên cứu kỹ lưỡng, tiếp thu tối đa để hoàn thiện dự thảo Nghị định, gửi xin ý kiến thẩm định của Bộ Tư pháp để trình Chính phủ ký ban hành theo đúng tiến độ được giao.

Để đảm bảo kịp trình Chính phủ trước ngày 30/5/2025, Bộ Tài chính đề nghị Bộ Tư pháp, Văn phòng Chính phủ quan tâm, phối hợp trong công tác thẩm định, cho ý kiến, xin ý kiến Thành viên Chính phủ để Bộ Tài chính có cơ sở tiếp thu, hoàn thiện để trình Chính phủ ký ban hành theo quy định của Luật Ban hành VBQPPL.

Dự kiến tại Kỳ họp thứ 10 (tháng 10/2025), Bộ Tài chính sẽ nghiên cứu, trình Chính phủ để trình Quốc hội một số dự án luật để tiếp tục thực hiện chủ trương đẩy mạnh phân cấp, phân quyền theo quy định của Luật Tổ chức Chính phủ, Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2025, cũng như chỉ đạo của Đảng, Nhà nước, Chính phủ. Bộ Tài chính đề nghị các lãnh đạo các địa phương quan tâm, chỉ đạo các cơ quan chuyên môn tập trung tổng kết, đánh giá thi hành và đề xuất các nội dung cần sửa đổi, bổ sung gửi Bộ Tài chính để báo cáo cấp có thẩm quyền ban hành, hoàn thành mục tiêu trong năm 2025 cơ bản hoàn thành việc tháo gỡ những "điểm nghẽn" do quy định pháp luật; bảo đảm cơ sở pháp lý cho hoạt động bình thường, liên tục, thông suốt của các cơ quan sau sắp xếp tổ chức bộ máy, tháo gỡ vướng mắc phát sinh từ thực tiễn, mở đường cho kiến tạo phát triển, huy động mọi người dân và doanh nghiệp tham gia vào phát triển kinh tế - xã hội để đến năm 2030, Việt Nam là nước đang phát triển, có công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao theo đúng tinh thần Nghị quyết số 66-NQ/TW ngày 30/4/2025 của Bộ Chính trị.

Bộ trưởng đề nghị các Vụ, Cục thuộc Bộ Tài chính có liên quan đến các Thông tư, Nghị định sắp ban hành lên kế hoạch tập huấn, triển khai hướng dẫn cho các địa phương triển khai ngay khi các văn bản này được ban hành, nhằm giảm thiểu các vướng mắc.